ΤΡΙΛΟΓΙΑ (2): Ψυχοθεραπευτικά γιατροσόφια καί τό φάρμακο τοῦ ἁγίου Ἰσαάκ γιά τή θεραπεία τῆς ψυχῆς

αἰδεσιμολ. πρεσβυτέρου Ἰωάννου Φωτοπούλου, 
ἐφημερίου Ἱ.Ν. Ἁγίας Παρασκευῆς Ἀττικῆς.

2ο ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΤΡΙΛΟΓΙΑΣ :
"Ἡ παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ πίσω ἀπό τήν υἱοθέτηση αἱρετικῶν πλανῶν ἀπό τόν Μητροπολίτη Ἀλφέγιεφ γιά τό πρόσωπο τοῦ ἁγίου Ἰσαάκ τοῦ Σύρου καί ἡ ἀναίρεσή τους.

Στό φιλικό ἱστολόγιο «ΑΝΤΙΑΙΡΕΤΙΚΟ ΕΓΚΟΛΠΙΟ» βρῆκα μιά παλιά κριτική τοῦ  π. Βασιλείου Θερμοῦ  στό βιβλίο «Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία» τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου  πού εἶχε δημοσιευθεῖ ἀρχικά στό περιοδικό «ΣΥΝΑΞΗ» τευχ. 25 Ιαν- Φεβρ. 1988. Μέ τήν κριτική αὐτή ὁ π. Βασίλειος  ἀντιτίθεται στίς ἀπόψεις τοῦ συγγραφέως, στήν οὐσία στήν πίστη τῆς Ἐκκλησίας, σχετικά μέ τίς δυνατότητες τῆς θ. Χάριτος νά θεραπεύσει μέ τή βοήθεια τῆς ὀρθοδόξου ἀσκήσεως ὁλόκληρη τήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου.  Κάνει ἕνα τεχνητό διαχωρισμό τῆς ψυχῆς ἀπό τόν «ψυχισμό» καί πασχίζει νά περιορίσει τή θεραπευτική δράση τῆς Χάριτος σέ μιά ψυχή, ἀναιμική  χωρίς περιεχόμενο καί ἐνέργειες. Ἀπό τήν ἄλλη παραδίνει τόν «ψυχισμό»  τοῦ ἀνθρώπου στή δράση τῆς ψυχοθεραπείας.  Γράφει : «Τό βιβλίο «Ὀρθόδοξη ψυχοθεραπεία» δυνατόν νά κατηγορηθεῖ ὅτι παρουσιάζει τήν ὀρθόδοξη ἄσκηση ὑπέρμετρα φιλόδοξη...Βέβαια ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ εἶναι πανσθενουργός.  Ἀλλά ἀφοῦ διαπιστώθηκε στήν πράξη( μά καί θεωρητικά τεκμηριώνεται) ὅτι ὁ ἀνθρώπινος παράγοντας(ποιμένας) δέν εἶναι σέ θέση νά ἀντιμετωπίσει μέ ἐπιτυχία πολύπλοκες νευρωτικές καταστάσεις(καταθλιπτικές, ἰδεοληπτικές, ἀγχώδεις, ὑστερικές κλπ) οὔτε διαταραχές προσωπικότητας παρά μόνο ἐλαφρές διαταραχές τῆς ψυχολογικῆς ἀναπτύξεως(μειονεξία, ἐνοχή κ. ἄ) καί αὐτές πάλι μέ τή βοήθεια ψυχολογικῶν γνώσεων,  τότε συντρέχουν προϋποθέσεις παρανοήσεως καί κακῶν χειρισμῶν ἐκ μέρους μή ρεαλιστῶν πνευματικῶν. Ἄν λοιπόν σέ ἑπόμενη ἔκδοση γίνει φανερό ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη ἀσκητική λειτουργεῖ καθαρτικά κυρίως γιά τόν ὑγιή ψυχισμό(χωρίς νά τήν στεροῦμε, φυσικά, καί ἀπό τόν διαταραγμένο)νομίζω ὅτι τό βιβλίο θά ἐκπληρώνει καλύτερα τό σκοπό του». 

 

Ὁ Σεβασμιώτατος, βέβαια ἀπάντησε μέ τούς λόγους τῶν θεοφόρων Πᾳτέρων. Ἔγραψε ὅτι «ὁ ὅρος ψυχή στή σύγχρονη ψυχολογία εἶναι ἀφηρημένος καί στοχαστικός», ὅτι «τό βασικό πρόβλημα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁ σκοτασμός τοῦ νοός.... πού εἶναι ὀφθαλμός τῆς ψυχῆς». Ἐξήγησε ὅτι ὅταν νεκρωθεῖ ὁ νοῦς «ἀρρωσταίνει ὅλη ἡ ψυχοσωματική ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου» καί ὅτι «πολλά προβλήματα πού μαστίζουν τούς ἀνθρώπους σέ ἀνθρωπολογικό ψυχολογικό επίπεδο, ἀκόμη δέ καί σέ κοινωνικό ἔχουν ἀφετηρία τόν σκοτασμό τοῦ νοός.... Μόνον ὅταν ὁ ἄνθρωπος φθάσει στόν φωτισμό τοῦ νοός, πού φανερώνεται μέ τήν νοερά προσευχή τακτοποιεῖται καί ὁλοκληρώνεται ψυχολογικά καί πνευματικά....Στόν φωτισμό τοῦ νοός δέν ὁδηγεῖ καμιά ψυχανάλυση καἰ καμιά ψυχολογική θεραπεία. Μόνον ὅταν προηγηθεῖ κάθαρση μπορεῖ νά φθάσει ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖ». Καί ἐξήγησε χρησιμοποιώντας τή διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων ὅτι τά στάδια θεραπείας τῆς ψυχῆς ὁλόκληρης εἶναι ἡ κάθαρση, ὁ φωτισμός καί ἡ θέωση πού ἐπιτυγχάνονται μέ τήν μετάνοια καί τήν ἄσκηση.  Αὐτά εἶναι μερικά ἀπ΄ ὅσα ἔγραψε ὁ Μητροπολίτης Ἱερόθεος ἀπαντώντας στόν π. Βασίλειο Θερμό καί τόν  Φιλόθεο Φάρο καί εἶναι δημοσιευμένα στό περιοδικό «ΣΥΝΑΞΗ» στο τεῦχος 30 – (Ἀπρίλιος-Ἰούνιος 1989).

Ἀπό τήν κριτική τοῦ π. Βασιλείου  πέρασαν σχεδόν 30 χρόνια.  Ὅμως ἡ καταστροφική δράση τῶν ψυχοθεραπευτῶν συνεχίζεται μέ ἀμείωτη ἔνταση καί ἐπεκτείνεται σέ ὅλους τούς χώρους τῆς κοινωνικῆς καί ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς.   Πολλοί ἀγνοώντας ἤ καί περιφρονώντας τήν ὀρθόδοξη παράδοση, τήν ὀρθόδοξη πνευματική ζωή καί τίς σωστικές καί θεραπευτικές της δυνάμεις γοητεύονται άπό τόν, πολλές φορές, μαγευτικό λόγο τῶν ψυχοθεραπευτῶν. Ἀναθέτουν τήν ψυχή τους, τή ζωή τους, τά ὄνειρά τους στίς ψυχοθεραπευτικές δεξιότητες τῶν «εἰδικῶν», τά γιατροσόφια τῶν ψυχολογικῶν τους γνώσεων.  Μάλιστα νομίζουν κάποιοι ὅτι εἶναι καλοί χριστιανοί  κάνοντας μιά ἐξομολόγηση τῶν ἁμαρτιῶν τους καί λαμβάνοντας μιά τυπική «ἄφεση». Ὅμως τήν ψυχική τους εὐεξία, τήν ἀπελευθέρωσή τους ἀπό τή λύπη καί τίς πικρίες προσπαθοῦν νά ἀποκτήσουν μέσα στίς ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες ἐμπιστευόμενοι τά ἐσώψυχά τους πλεῖστες φορές σέ προβληματικές προσωπικότητες καί ἀμφίβολου ἀξίας ψυχο-τεχνικές. Τό ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς αὐτο-παραδόσεως εἶναι ἕνα φοβερό μπέρδεμα πού πολλές φορές ὁδηγεῖ σέ λανθασμένους χειρισμούς καί τραγικές ἀποφάσεις γιά τή ζωή τους.  Σέ ἄλλη εὐκαιρία θά ἀναφέρουμε παραδείγματα.

Στήν ἀντίθετη κατεύθυνση ἀπό τήν ἄθεη ψυχοθεραπεία κινεῖται ἡ ἁγία μας Ὀρθοδοξία.  Μᾶς διδάσκει ὅτι ὁ Ἰατρός γιά τή θεραπεία τῆς ψυχῆς μας ὡς ὅλου εἶναι ὁ Κύριος μας, ὁ γλυκύτατος Δεσπότης μας Ἰησοῦς Χριστός. Μέσα στά θεραπευτικά, λειτουργικά μας βιβλία, μεταξύ πολλῶν ἄλλων, ὑπάρχει ἕνα φάρμακο γιά νά ἑλκύσουμε τή φωτιστική χάρη τοῦ Κυρίου μας.  Πρόκειται γιά μία ὑπέροχη προσευχή τοῦ ἀββᾶ Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, τόν ὁποῖον οἱ ἀγνώμονες οἰκουμενιστές θεώρησαν νεστοριανό γιά νά ἀποκόψουν τό ρεῦμα ἐπιστροφῆς τῶν «χριστιανῶν» τῆς Δύσεως στήν Ὀρθοδοξία.  Αὐτή ἡ προσευχή, παραλλαγμένη, ἔχει περιληφθεῖ στό τέλος τοῦ  Κανόνος εἰς τόν Ἰησοῦν Χριστόν πού συνέθεσε ὁ ἅγιος Θεόληπτος Φιλαδελφείας καί περιέχεται στό Μ. Ὠρολόγιο.  Παραθέτουμε τό ὑπέροχο κείμενο στήν ὁλοκληρωμένη ἐκδοχή του καί στή συνέχεια τή μετάφραση.  Ἄς βοηθηθοῦμε διά τῆς μεταφράσεως, ὅσοι δυσκολευόμαστε στήν κατανόηση τοῦ ἀρχαίου κειμένου, καί ἄς περιλάβουμε τήν αὐθεντική προσευχή, τά ἴδια τά λόγια τοῦ Ἀββᾶ Ἰσαάκ, τοὐλάχιστον τίς δύσκολες στιγμές μας, στήν προσευχητική μας ἐργασία.

Εὐχή : Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν, ὁ ἐπί Λαζάρῳ κλαύσας καί δάκρυα λύπης καί συμπαθείας στάξας ἐπ΄ αὐτῷ, δέξαι δάκρυα πικρίας μου.  Τοῖς πάθεσί σου, τά πάθη μου θεράπευσον. Τοῖς τραύμασί σου, τά τραύματά μου  ἰάτρευσον.  Τῷ αἵματί σου, τό αἷμά μου καθάγνισον, καί συγκέρασον τῷ σώματί μου τήν ὀσμήν τοῦ ζωοποιοῦ σου σώματος.  Ἡ χολή, ἥν παρά τῶν ἐχθρῶν ἐποτίσθης, γλυκάναι μου τήν ψυχήν ἀπό τῆς πικρίας , ἥς με ὁ ἀντίδικος ἐπότισε.   Τό σῶμα σου τό ἐπί ξύλου Σταυροῦ τανυθέν διαπετάσαι μου τόν νοῦν πρός σέ, τόν ὑπό τῶν δαιμόνων κάτω ἑλκυσθέντα.  Ἡ κεφαλή σου, ἥν ἐπί τοῦ Σταυροῦ ἔκλινας, ὑψῶσαι μου τήν κεφαλήν τήν κολαφισθεῖσαν ὑπό τῶν ἀντιπάλων.  Αἱ πανάγιαί σου χεῖρες αἱ καθηλωθεῖσαι ὑπό ἀπίστων ἐν τῷ Σταυρῷ, ἀναγαγέτωσάν με πρός σέ ἐκ τοῦ χάσματος τῆς ἀπωλείας, ὡς ὑπέσχετο τό πανάγιόν σου στόμα.  Τό πρόσωπόν σου τά δεξάμενον ραπίσματα καί ἐμπτύσματα ὑπό τῶν καταράτων, στιλβωσάτω μου τό πρόσωπον τό χρανθέν ἐν ταῖς ἀνομίαις.  Ἡ ψυχή σου, ἥν ἐπί τοῦ Σταυροῦ ὤν τῷ πατρί σου παρέδωκας, ὁδηγησάτω με πρός σέ ἐν τῇ χάριτί σου. Οὐκ ἔχω καρδίαν ὁδυνηράν πρός ἀναζήτησίν σου, οὐκ ἔχω μετάνοιαν, οὐδέ κατάνυξιν, τά ἐπανάγοντα τά τέκνα πρός τήν ἰδίαν κληρονομίαν. Οὐκ ἔχω Δέσποτα δάκρυον παρακλητικόν.  Ἐσκότισται μου ὁ νοῦς ἐν τοῖς βιωτικοῖς, καί οὐκ ἰσχύει ἀτενίσαι πρός σέ ἐν ὀδύνῃ. Ἔψυκταί μου ἡ καρδία ἐκ τοῦ πλήθους τῶν πειρασμῶν, καί οὐ δύναται θερμανθῆναι τοῖς δάκρυσι τῆς πρός σέ ἀγάπης. Ἀλλά σύ Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ὁ Θεός, ὁ θησαυρός τῶν ἀγαθῶν, δώρησαί μοι μετάνοιαν ὁλόκληρον, καί καρδίαν ἐπίπονον ἵνα ἐξέλθω ὁλοψύχως εἰς ἀναζήτησίν σου. Χωρίς γάρ σοῦ, παντός ἀγαθοῦ ξενωθήσομαι. Χάρισαι οὖν μοι ὦ ἀγαθέ τήν χάριν σου. Ὁ πατήρ ὁ προαγαγών σε ἐκ τῶν κόλπων αὐτοῦ ἀχρόνως καί ἀϊδίως,  ἀνακαινισάτω ἐν ἐμοί τάς μορφάς τῆς σῆς εἰκόνος.  Κατέλιπόν σε, μέ με ἐγκαταλίπῃς.  Ἐξῆλθον ἀπό σοῦ, ἔξελθε εἰς ἀναζήτησίν μου, καί εἰσάγαγέ με εἰς τήν νομήν σου, καί συγκαταρίθμησόν με τοῖς προβάτοις τῆς ἐκλεκτῆς σου ποίμνης καί διάθρεψόν με σύν αὐτοῖς ἐκ τῆς χλόης τῶν θείων μυστηρίων σου˙ ὧν ἡ καθαρά καρδία καταγώγιόν σου ὑπάρχει καί καθορᾶται ἐν αὐτῇ ἡ ἔλλαμψις τῶν σῶν ἀποκαλύψεων, ἥτις ἐστί παράκλησις καί ἀναψυχή τῶν κοπιασάντων διά σέ ἐν ταῖς θλίψεσι καί ταῖς παντοδαπαῖς αἰκίαις. Ἧς τινος ἐλλάμψεως καί ἡμεῖς ἀξιωθείημεν χάριτι καί φιλανθρωπίᾳ σοῦ τοῦ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Μετάφραση

«Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Θεέ μας, ἐσύ πού ἔκλαψες γιά τόν Λάζαρο καί ἔσταξες γι΄ αὐτόν δάκρυα λύπης καί συμπάθειας δέξου τά πικρά μου δάκρυα. Μέ τά πάθη σου, τά πάθη μου θεράπευσε.  Μέ τά τραύματά σου γιάτρεψε τά δικά μου τραύματα.  Μέ τό αἷμα σου ἅγνισε τό αἷμα μου καί ἀνάμιξε μέ τό σῶμα μου τήν ὀσμή τοῦ ζωοποιοῦ σου σώματος.  Ἡ χολή μέ τήν ὁποία ποτίστηκες ἀπό τούς ἐχθρούς σου ἄς μοῦ γλυκάνει τήν ψυχή ἀπό τήν πικρία πού μέ πότισε ὁ ἀντίδικος [διάβολος].  Τό σῶμα Σου πού τανύθηκε πάνω στό ξύλο τοῦ Σταυροῦ  ἄς ἀνυψώσει πρός Ἐσένα τό νοῦ μου, πού ἔχει ἑλκυσθεῖ κάτω ἀπό τούς δαίμονες. Ἡ κεφαλή Σου πού τήν ἔκλινες πάνω στό Σταυρό, ἄς ὑψώσει τήν κεφαλή μου πού τήν ράπισαν οἱ ἀντίπαλοί μου. Τά πανάγια χέρια Σου πού καρφώθηκαν ἀπό τούς ἀπίστους στό Σταυρό , ἄς μέ ἀνυψώσουν πρός Ἐσένα [παίρνοντας με] ἀπό τό χάσμα τῆς ἀπώλειας, ὅπως ὑποσχέθηκε τό πανάγιό Σου στόμα.  Τό πρόσωπό Σου, πού δέχθηκε ραπίσματα καί ἐμπτύσματα ἀπό τούς ἐπικατάρατους ἄς κάμει λαμπρό τό πρόσωπό μου πού μολύνθηκε μέ τίς ἀνομίες.  Ἡ ψυχή σου, τήν ὁποία ὄντας πάνω στό Σταυρό παρέδωσες στόν Πατέρα Σου, ἄς μέ ὁδηγήσει διά τῆς Χάριτος Σου σέ Σένα   

Δέν ἔχω καρδιά πού νά σέ ἀναζητᾶ γεμάτη ὀδύνη. Δέν ἔχω μετάνοια, οὔτε κατάνυξη, πού ὁδηγοῦν τά τέκνα πίσω στήν κληρονομία τους.  Δέν ἔχω Κύριέ μου δάκρυ νά μέ παρηγορήσει.  Ἔχει σκοτιστεῖ ὁ νοῦς μου ἀπό τά βιωτικά καί δέν μπορεῖ νά ἀτενίσει πρός ἐσένα μέ ὀδύνη. Ἡ καρδιά μου ἔχει ψυχρανθεῖ ἀπό τό πλῆθος τῶν πειρασμῶν καί δέν μπορεῖ νά θερμανθεῖ ἀπό τά δάκρυα τῆς ἀγάπης πρός Ἐσένα.   

Ἀλλά Σύ Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Θεέ μας, ὁ θησαυρός τῶν ἀγαθῶν, δώρισέ μου μετάνοια ὁλοκληρωτική καί καρδιά  μέ πόνο γιά νά βγῶ καί ὀλόψυχα  νά σέ ἀναζητήσω, γιατί χωρίς Ἐσένα θά ἀποξενωθῶ ἀπό κάθε τί καλό.  Ἀγαθέ μου [Κύριε] χάρισέ μου τή Χάρη σου. Ὁ Πατήρ πού σέ προήγαγε ἀπό τούς κόλπους του ἀχρόνως καί ἀϊδίως ἄς ἀνακαινίσει μέσα μου τίς μορφές τῆς εἰκόνας Σου.  Σέ ἐγκατέλειψα,  Σύ μέ ἐγκαταλείψεις. Βγῆκα ἀπό τό δρόμο σου, βγές νά μέ ἀναζητήσεις, βάλε με μέσα στό βοσκοτόπι Σου, συγκαταρίθμησέ με μέ τά πρόβατα τῆς ἐκλεκτῆς Σου ποίμνης καί διάθρεψέ με μαζί μ΄ αὐτά ἀπό τή χλόη τῶν θείων μυστηρίων Σου. Ἡ καθαρή καρδιά τῶν προβάτων Σου αὐτῶν, [τῶν Ἁγίων σου], εἶναι κατάλυμά Σου καί μέσα σ’αὐτήν ὁρᾶται ἡ ἔλλαμψη τῶν ἀποκαλύψεών Σου, πού εἶναι παρηγορία καί ἀναψυχή ὅσων κοπίασαν γιά Σένα μέσα σέ θλίψεις καί ποικίλα βάσανα. Εἴθε καί ἐμεῖς   νά ἀξιωθοῦμε νά δεχθοῦμε αὐτή τήν ἔλλαμψη μέ τή Χάρη καί φιλανθρωπία τοῦ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων.   Ἀμήν.