Νά καταργηθεῖ τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν; (᾿Οφειλομένη ἀπάντηση στόν κ. Χρῆστο Γιανναρᾶ)

᾿Εφημέριου ῾Ιεροῦ Ναοῦ ῾Αγίας Παρασκευῆς ᾿Αττικῆς

Ὅταν τό φετινό καλοκαίρι πληροφορήθηκα τήν ὑπουργική ἐγκύκλιο μέ τήν ὁποία -ὅπως ὅλοι οἱ ἐχέφρονες διαπιστώνουν- ἐπιδιώκεται ἡ σταδιακή κατάργηση τῶν θρησκευτικῶν ἀπό τά σχολεῖα τῆς Μέσης ᾿Εκπαιδεύσεως,  ἔμεινα πραγματικά ἐνεός. Φάνηκε καθαρά πώς τό σχέδιο –πού ἐδῶ καί καιρό ἐξυφαίνεται ἀπό «γνωστούς ἀγνώστους» - ἐναντίον τῆς ἑλληνορθόδοξης παράδοσης καί ζωῆς καλά κρατεῖ.

῾Η ἔκπληξή μου ὅμως κορυφώθηκε ὅταν διάβασα στήν ἐφημερίδα «Καθημερινή τῆς Κυριακῆς» (7-9-2008) ἐπιφυλλίδα τοῦ γνωστοῦ κ. Χρήστου Γιανναρᾶ (ἀπό ἐδῶ κι ἔπειτα: κ. Χ. Γ. ) μέ τόν προκλητικό τίτλο «Νά καταργηθεῖ τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν».

῞Οταν διαβάζεις κείμενα τοῦ κ. Χ. Γ. πρέπει ὅλα νά τά περιμένεις. ῾Υπάρχουν ὅμως καί ὁρισμένα ὅρια τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ πληρώματος, πού ὁ κ. Χ. Γ. πρέπει νά σέβεται. ῾Η ἐπιφυλλίδα  του εἶναι ἀπόρροια τῶν ἀπόψεών του πού διατυπώνει στό βιβλίο του μέ τίτλο «᾿Ενάντια στή θρησκεία» καί γιά τό ὁποῖο ἐμεῖς δημοσιεύσαμε ἐκτενῆ κριτική ( ᾿Εφημ. Ὀρθόδοξος Τύπος, 6-4-07 κ. ἔ.).    ῞Οπως τά περισσότερα κείμενα τοῦ κ. Χ. Γ. ἔτσι κι αὐτό χαρακτηρίζεται ἀπό μιά ἀληθοφάνεια. ῾Η ἀληθοφάνεια  ὅμως αὐτή εἶναι ὁ δούρειος ἵππος γιά περάσουν οἱ καινοφανεῖς ἀπόψεις τοῦ συγγραφέα.

῾Ο κ. Χ. Γ. ἀρχίζει τό ἄρθρο του μέ τόν εἰρωνικό χαρακτηρισμό «οἱ ἀξιωματοῦχοι τοῦ κλήρου», στρεφόμενος προφανῶς ἐναντίον τῶν ποιμένων τῆς ᾿Εκκλησίας, τούς ὁποίους καί νουθετεῖ: «῎Αν διασώζουν ἐκκλησιαστική συνείδηση, θά εἶναι αὐτονόητο νά ζητήσουν ἀπό τήν πολιτεία τήν κατάργηση τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν ἀπ΄ τά σχολεῖα» (!!!) ᾿Ενῶ ὁ ἴδιος  μέ ἐμμονή ὁμιλεῖ γιά τή διαφοροποίηση τῆς ᾿Εκκλησίας ἀπό τή Θρησκεία -μιά κατά τή γνώμη μας παρατραβηγμένη θεώρηση πού μπορεῖ νά ὁδηγήσει σέ περισσότερες διαστρεβλώσεις- καί ὁμιλεῖ περί ᾿Εκκλησίας «ὡς ἄθλημα σχέσεων κοινωνίας τῆς ζωῆς», δίνει τήν ἐντύπωση ὅτι ὁμιλεῖ καί ἐκτοξεύει τά βέλη του ὡς ἐκτός ᾿Εκκλησίας, ὡσάν νά μήν ἀνήκει κι αὐτός στό μυστικό σῶμα τοῦ Χριστοῦ. ᾿Ενῶ ἀπό τή μιά παραδέχεται ὅτι ὁ ποιμένας εἶναι αὐτός πού «γεννάει» τά μέλη τοῦ σώματος  στόν «καινό τῆς ᾿Εκκλησίας τρόπο τῆς ὕπαρξης» - πόσο ὄμορφη πράγματι διαπίστωση- ἀπό τήν ἄλλη φαίνεται νά υἱοθετεῖ ἀπόψεις τῶν κατά καιρούς πολιτικῶν καί νά ὁμιλεῖ περί ἐπισκόπων  τῆς ἑλλαδικῆς κοινωνίας «πού φιλοδοξοῦν νά παίζουν  ρόλο ὄχι ἐκκλησιαστικοῦ ποιμένα ἀλλά θρησκευτικοῦ ἡγέτη, ρόλο Ἀγιατολάχ μέ ἀπαιτήσεις θεοκρατικοῦ ἐλέγχου τῆς πολιτικῆς ἐξουσίας». «Αὐτοί -προσθέτει- μάχονται καί γιά τή διατήρηση τῆς ὑποχρεωτικῆς κατήχησης τῶν μαθητῶν στά σχολεῖα». Οἱ παραπάνω ἀπόψεις ἀγγίζουν τά ὅρια τοῦ σχιζοφρενικοῦ. ῎Αν δεχθοῦμε τίς παραπάνω θέσεις τοῦ κ. Χ. Γ., τότε ὅλοι ὅσοι ἀντέδρασαν στή μεθοδευμένη σταδιακά κατάργηση τῶν θρησκευτικῶν (Ἱερά Σύνοδος, Θεολόγοι, Θεολογική Σχολή  ᾿Αθηνῶν, Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης, ποιμένες καί  ἁπλοί πιστοί) ἐπιθυμοῦν νά ἐπικρατήσει στήν ῾Ελλάδα μιά θεοκρατία μουσουλμανικοῦ τύπου.

῎Αν δεχθοῦμε τούς νοητικούς ἀκροβατισμούς τοῦ κ. Χ. Γ.,  τότε εἶναι χωρίς νόημα καί οὐσία τά ὅσα μέ πραγματική παρρησία διακηρύσσει πρός τόν ὑπουργό Παιδείας καί θρησκευμάτων ὁ Κοσμήτορας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. ᾿Ιωάννης Β. Κογκούλης: «Αὐτή ἡ ἀπόφαση (τοῦ ὑπουργοῦ) φυσικά εἶναι τό δένδρο· τό δάσος πού κρύβεται  ἀπό πίσω εἶναι ἄλλο! Στό χῶρο τοῦ σχολείου στόχος τους εἶναι ὄχι μόνο νά σπείρουν στίς ψυχές τῶν μαθητῶν τήν ἀμφιβολία, ἀλλά νά τούς ἀπομακρύνουν ἀπό τήν ὀρθόδοξη Καθολική ᾿Εκκλησία καί νά τούς καταστήσουν εὔκολα καί ἀπληροφόρητα  θύματα σέ κάθε προπαγάνδα» (περιοδικό «Παρακαταθήκη, τεῦχος 61, σελ. 13, ᾿Ιούλιος- Αὔγουστος 2008).

Τό πιό ἐξωφρενικό εἶναι ὅτι ὁ κ. Χ. Γ. ἐνῶ ὑποστηρίζει τήν κατάργηση τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν, ὁ ἴδιος εἶχε ὑποβάλει πρίν μερικά χρόνια ὑποψηφιότητα γιά τή θέση Καθηγητῆ τῆς Συστηματικῆς Θεολογίας στή Θεολογική Σχολή τοῦ Πανεπιστημίου ᾿Αθηνῶν, ἀλλά ἀπορρίφθηκε. Φαντάζεστε νά εἴχαμε Καθηγητή Θεολογικῆς Σχολῆς πού νά ζητεῖ τήν αὐτοκατάργησή του, ἀλλά καί τήν κατάργηση τῶν θεολόγων καθηγητῶν;  

῾Ο κ.. Χ. Γ. στό ἴδιο ἄρθρο προτείνει τήν ἀντικατάσταση τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν ὄχι ἀπό μάθημα θρησκειολογικοῦ περιεχομένου -ὅπως ἀτυχῶς προτείνουν, ἀκόμα καί θεολόγοι- ἀλλά ἀπό μάθημα « ἱκανό νά πληροφορήσει τόν μαθητή καί νά τόν ἐξοικειώσει μέ τά κίνητρα τῶν ἀναζητήσεων πού συγκρότησαν τήν παράδοση πολιτισμοῦ τῶν ῾Ελλήνων». Μιά πρόταση νεφελώδης καί ἀόριστη, ἀλλά κατά τόν ἴδιο καί ἀνεφάρμοστη, γιατί «ποιοί θά διδάξουν ἕνα τόσο ἀπαιτητικό καινούργιο μάθημα στά παιδιά», ἀφοῦ κατά τόν ἴδιο πάντα : «εἶναι ἀνατριχιαστικά (στήν κυριολεξία) χαμηλό τό ἐπίπεδο τῶν πτυχιούχων πού παράγονται στίς ἐκπαιδευτικές σχολές τῶν ἑλλαδικῶν πανεπιστημίων». Δηλαδή, κατά τόν κ. Χ. Γ. θά πρέπει νά ἀφήσουμε ἀπροστάτευτα καί ἀθωράκιστα τά παιδιά μας ἀπό πνευματικά ἐφόδια, εὔκολη λεία παντός ἐπιτηδείου, ὁ ὁποῖος καραδοκεῖ νά ἁλώσει τόν εὐαίσθητο χῶρο τῆς ἐφηβικῆς ψυχῆς.  ῾Ο κ. Χ. Γ. φαίνεται νά συμπλέει μέ τίς ἀπόψεις τοῦ πρώην ὑπουργοῦ παιδείας  τῆς Γαλλίας κ. Λίκ Φέρι πού δήλωσε ὅτι λόγῳ τοῦ ἄθρησκου γαλλικοῦ κράτους τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν δέν μπορεῖ νά εἶναι ὁμολογιακό, ἀλλά ὅτι ἦταν λάθος ἡ ἀποκοπή τῶν παιδιῶν ἀπό τήν θρησκευτική τους ἱστορία. Καί πρόσθεσε: «εἴτε εἶναι κανείς θρῆσκος εἴτε ἄθρησκος δέν ἀλλάζει τίποτε, δέν μπορεῖ νά ἀντιληφθεῖ τήν πνευματική, καλλιτεχνική καί πολιτική ζωή καί παράδοση, ἄν δέν μάθει ὅτι αὐτή εἶναι ἀποτέλεσμα μιᾶς χριστιανικῆς κυριαρχίας δέκα πέντε αἰώνων» ( Βλ. ἄρθρο Γεωργίου Ν. Παπαθανασόπουλου στό ἔνθετο « ᾿Ορθοδοξία καί ῾Ελληνισμός», τῆς ἐφημ. «᾿Ελεύθερος Τύπος, 24-11-2002). Δηλαδή νά διδάσκονται θρησκευτικά πληροφοριακοῦ καί ἐγκυκλοπαιδικοῦ χαρακτήρα, ἄνευρα καί ἄοσμα καί ἀποπνευματοποιημένα.

 ῾Ο κ. Χ. Γ. μέ τά  γραφόμενά του προκαλεῖ καί τούς χιλιάδες ἀδιόριστους θεολόγους, οἱ ὁποῖοι τώρα ξεκινοῦν τή ζωή τους. Λίγο κοινωνική εὐαισθησία δέν θά ἔβλαπτε. Οἱ θεολόγοι ἐπιτελοῦν σημαντικότατο ρόλο στήν ἑλληνική κοινωνία, ὅταν εἶναι πραγματικοί θεολόγοι καί δέν διδάσκουν ἀθεΐα τά παιδιά μας, ὅπως δυστυχῶς συμβαίνει σέ μερικές περιπτώσεις. ῾Η ᾿Εκκλησία θά πρέπει νά εἶναι στό πλευρό τῶν ἀδιόριστων θεολόγων,  νά τούς χρησιμοποιεῖ στό ἔργο της –μέ ὁρισμένα ἀσφαλῶς κριτήρια- καί νά τούς ἀγκαλιάζει μέ μητρική στοργή, καθώς καί τούς ἀποφοίτους τῶν ᾿Ανωτάτων ᾿Εκκλησιαστικῶν  ᾿Ακαδημιῶν, οἱ ὁποῖοι ἔχουν πολύ πιό περιορισμένες ἐπαγγελματικές προοπτικές.

Στό ἐπίμαχο ἄρθρο του ὁ κ. Χ. Γ. τονίζει ὅτι ἡ Κατήχηση εἶναι ἀποκλειστικό προνόμιο τῆς ᾿Εκκλησίας, τό ὁποῖο μέ τήν ἵδρυση τοῦ νεοελληνικοῦ κράτους παραχωρήθηκε στούς Θεολόγους καί μέ αὐτό τόν τρόπο ἡ κατήχηση «ἀποσπᾶται ἀπό τόν φυσικό βιωματικό της χῶρο». Καί πάλι ὁ κ. Χ.Γ. μένει στό ἐπιμέρους καί χάνει τήν οὐσία. Καί ἡ οὐσία εἶναι τά ἑλληνόπουλα νά μάθουν «τήν εἰς Χριστόν πίστιν» καί νά ἀποκτήσει ἕνα νόημα ἡ ζωή τους. Τό κατηχητικό ἔργο τῆς ᾿Εκκλησίας δέν ἀκυρώνεται μέ αὐτόν τόν τρόπο,  ἀλλά ὑποβοηθεῖται καί μπορεῖ καλύτερα νά ἐνταχθεῖ στή λατρευτική καί μυστηριακή της ζωή. ῞Ολα τά ἄλλα εἶναι ἐκ τοῦ πονηροῦ καί δίνουν  τροφή στούς κατά καιρούς ἐκκλησιομάχους.

Μιά πρώτη ἀρνητική συνέπεια πού προέρχεται ἀπό τή ἀνάληψη τῆς κατήχησης ἀπό τούς θεολόγους κατά τόν συγγραφέα εἶναι : « ὁ εὐτελισμός, συχνά καί ἡ διακωμώδηση τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν στά σχολεῖα». Νομίζω ὅτι ὁ κ.. Χ.Γ. γενικεύει ἀνεπίτρεπτα μεμονωμένες ὄντως ἀρνητικές περιπτώσεις, πού δέν χαρακτηρίζουν συλλήβδην τόν κλάδο τῶν Θεολόγων Καθηγητῶν. ῎Ας μήν ξεχνοῦμε τήν περιρρέουσα ἀρνητική σέ κάθε θρησκευτική ἐκδήλωση ἀτμόσφαιρα, πού καλλιεργεῖται φανερά καί ὑπογείως ἀπό ἀθέους καί ἀπό ὅσους ἐλέγχονται συνειδησιακά γιατί οἱ εὐαγγελικές ἐπιταγές δέν συμβιβάζονται μέ τήν ἠθική τους διαγωγή. Αὐτός εἶναι ἕνας πρόσθετος λόγος νά σταθοῦμε στό πλευρό τῶν θεολόγων Καθηγητῶν, πού σηκώνουν τόν δικό τους σταυρό καί δέν κάνουν ἕνα μάθημα ἀνώδυνο, ἀλλά ἕνα μάθημα πού ἔχει προσωπικό κόστος. Δίνουν καί αὐτοί καθημερινά τήν δική τους ὁμολογία πίστεως καί ζωῆς.

Μιά δεύτερη ἀρνητική συνέπεια τῆς ἐκχωρήσεως ἀπό τήν ᾿Εκκλησία τοῦ δικαιώματος τῆς κατήχησης στούς θεολόγους εἶναι  κατά τόν κ. Χ. Γ. τό γεγονός ὅτι ἡ ἑλληνική κοινωνία εἶναι ἀκατήχητη. Αὐτό ὡς γενική διαπίστωση ἰσχύει καί δέν φταῖνε γι᾿ αὐτό μόνον οἱ Θεολόγοι. Θά ἔπρεπε, ἴσως,  τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν νά ἀναβαθμισθεῖ καί νά γίνεται μέ τή βοήθεια τῶν ἀπαράμιλλου κάλλους πατερικῶν κειμένων, πού ἀποτελοῦν πραγματική πνευματική βόμβα στά σαπισμένες ἰδέες πού λανσάρει ἡ ἄθεη δυτικοθρεμμένη δικτατορία τῆς διανόησης.

῞Οταν κάποτε ρωτήθηκε ὁ π. Παΐσιος γιά τίς ἀρνητικές συνέπειες πού ἔχουν οἱ ἀπεργίες τῶν ἐκπαιδευτικῶν γιά τά παιδιά μας, ὁ γέροντας ἀπάντησε: «᾿Εγώ λέω στούς δασκάλους ποτέ νά μήν κάνουν ἀπεργία, ἐκτός ἄν πᾶνε νά καταργήσουν λ.χ. τά θρησκευτικά, τήν προσευχή ἤ νά κατεβάσουν τόν σταυρό ἀπό τήν σημαία κ.λ.π. Τότε πρέπει νά διαμαρτυρηθοῦν. ᾿Αλλιῶς τί φταῖνε τά παιδιά νά χάνουν μαθήματα;» (Γέροντος Παϊσίου ῾Αγιορείτου Λόγοι τ. Α΄, σελ. 297,  ἔκδ. ῾Ι. Ἡσ. «Εὐαγγελιστής ᾿Ιωάννης ὁ Θεολόγος», Σουρωτή Θες/νίκης 1999).   Μήπως τά λόγια τοῦ γέροντος Παϊσίου θά πρέπει νά μᾶς προβληματίσουν; Μήπως ἡ διαμαρτυρία μας πρέπει νά εἶναι πιό ἔντονη καί πιό δραστική;