Kείμενα περί Μ. Ἁσίας καί ἐπαναστάσεως 1821, Νεότουρκοι καί γενοκτονία Ἑλλήνων.
τῆς Ἀρχοντίας Παπαδοπούλου,
Ἱστορικοῦ.
1.Μ. ΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
2.ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
3.ΟΙ ΝΕΟΤΟΥΡΚΟΙ
4.ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
1. Μ. ΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
Τήν Τρίτη 29 Μαΐου 1453 μέ τήν Ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως καταλύεται τό Κράτος. Σφαγές, λεηλασίες, αἰχμαλωσίες ἐρημώνουν τόν Μικρασιατικό χῶρο καί διαπιστώνεται ἔξοδος μορφωμένων, πλουσίων, ἀριστοκρατῶν πρός τήν Δύση, πού συντελοῦν στήν Ἀναγέννηση ( ἡ φυγή πρός τήν Δύση εἶχε ἀρχίσει καί πρίν τήν Ἅλωση). Ὁ Πατριάρχης καθίσταται Ἐθνάρχης τῶν Ἑλλήνων μέ θρησκευτικά, πνευματικά, κοινωνικά καί ἐκπαιδευτικά καθήκοντα.
Οἱ Ἕλληνες μένουν ἐκτός τῆς εὐρωπαϊκῆς ἀνάπτυξης. Ἐξισλαμισμοί, φόροι αἵματος, ναυτολογήσεις στόν τουρκικό στόλο, ἁρπαγές γῆς, παραβιάσεις φιρμανιῶν γιά θρησκεία – σχολεῖα, ἀποτελοῦν πλέον τούς φόρους αἵματος γιά τούς Ἕλληνες ραγιάδες.
Στά 400 χρόνια δουλείας, ὅμως, πῶς διασώθηκαν οἱ Ἕλληνες; Μέ τήν καλλιέργεια τῆς ἐθνικῆς συνείδησης – ταυτότητας. Ἐθνική συνείδηση εἶχαν μέ τήν κοινή γλώσσα, τά ἤθη-ἔθιμα, τή θρησκεία. Ἀπό τήν Ἀρχαιότητα: οἱ Ἕλληνες εἶχαν αὐτοπροσδιορισθεῖ καί στήν Ἑλληνιστική Ἐποχή διαδόθηκε ἡ Κοινή Ἑλληνική γλώσσα, ὁ ἑλληνικός πολιτισμός, τό ἑλληνικό ἐμπόριο: Κοινή πολιτισμική συνείδηση. Στήν Ρωμαιοκρατία, ἐπίσης δέν ἐκλατινίσθηκε ἡ Μ. Ἀσία καί ἡ ἠπειρωτική Ἑλλάδα. Ρωμαῖοι πολίτες ὀνομάζονταν ὅλοι οἱ κάτοικοι τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας. Τό 1054 μέ τό Σχῖσμα τῶν Ἐκκλησιῶν οἱ Ἕλληνες ἀποκτοῦν καί πάλι τό ὄνομά τους.
Ἑπτά παράγοντες ὑπῆρξαν πού διατήρησαν τήν ἐθνική μας συνείδηση: 1. Ἡ Ἐκκλησία: Φροντίδα θρησκευτικῶν καθηκόντων, ἵδρυση – λειτουργία σχολείων, 2. Κοινότητες: ὑπόβαθρο κοινωνικῆς, ἐκπ/κῆς, ἐπαγγελματικῆς, οἰκονομικῆς ἀνάπτυξης, Συντεχνίες: ἐπαγγελματικές συσσωματώσεις (στήν Κων/πολη ὑπῆρχαν 100, στή Σμύρνη 95), Μετακινήσεις ἐμπόρων ἀπό τόπο σέ τόπο γιά ἐργασία, Προνόμια σέ παραγωγικές περιοχές: Κυδωνίες, Μεταλλεῖα Ταύρου κλπ. Μέσα ἀπό τίς Κοινότητες ἡ Ὑψηλή Πύλη ἤλεγχε τούς ραγιάδες καί εἰσέπραττε φόρους, 3. Ἀστική Τάξη: Τόν 17ο αἰώνα διαπιστώνεται πύκνωση τοῦ μικρασιατικοῦ Ἑλληνισμοῦ ἀπό Ἕλληνες τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας: Συνθήκη Κιουτσούκ Καϊναρτζῆ: 1774 (ἐλεύθερα ναυσιπλοΐα καί ἐμπόριο σίτου κλπ).4. Ἀπό 18ο αἰώνα λειτουργοῦν σχολεῖα καί σχολές σ’ ὅλο τόν Μικρασιατικό χῶρο, Ἀκαδημία Κυδωνιῶν, Εὐαγγελική Σχολή Σμύρνης, Φιλολογικό Γυμνάσιο Σμύρνης, Φροντιστήριο Τραπεζούντας, 5. Τυπογραφεῖα: Στήν Κωνσταντινούπολη, Κυδωνίες, Κουκλουτζά, Τά ἑλληνικά τυπογραφεῖα ἀποτελοῦν ἐπικίνδυνη καινοτομία μέσα στήν καρδιά τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας. 6. Βιβλιοθῆκες: Λειτουργοῦσαν σ’ ὅλες τίς μεγάλες σχολές τοῦ Μικρασιατικοῦ χώρου καί 7. Διαφωτισμός: Πλῆγμα στά ἀπολυταρχικά πολιτεύματα. Διακηρύσσει:Ἰσότητα, ἰσονομία, ἀτομικά δικαιώματα, ἐλευθερία, οἰκονομικό φιλελευθερισμό, Ἀνεξιθρησκεία. Ὁ Διαφωτισμός στήν Μ. Ἀσία διαδόθηκε ἀπό πλούσιους ἐμπόρους καί ἀστούς, Ἵδρυσαν σχολεῖα καί τά ἐξόπλισαν μέ ἐποπτικά ὄργανα, Εἰσήχθησαν στό Ἀναλυτικό Πρόγραμμα τῆς Ἀκαδημίας Κυδωνιῶν καί τοῦ Φιλολογικοῦ Γυμνασίου Σμύρνης τά Νεωτεριστικά μαθήματα: Μαθηματικά, Λογική, Ἀστρονομία, Φυσική, Χημεία. Διδάσκαλοι: Θεοφ. Καΐρης, Κων/νος ἐξ Οἰκονόμων, Κων/νος Μιχ. Κούμας.
Ἀρχές 19ου αἰ. καί οἱ συγκυρίες γιά τήν ἔναρξη τῆς Ἐπανάστασης: 1] Πτώση – ἐσωτερική κρίση Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας ( ἀνικανότητα Σουλτάνων- οἰκονομική κατάπτωση, ἀνταρσίες Ἀλή πασά καί Πασβάνογλου Βιδινίου), 2] Δύναμη τῶν Γενιτσάρων, 3] Συντονισμένες προετοιμασίες Φιλικῆς Ἑταιρείας, 4].Οἰκονομική δύναμη τῶν Ἑλλήνων.
Ἡ Φιλική Ἑταιρεία στήν Μ. Ἀσία: Στήν Μ. Ἀσία συνετέλεσε στήν ἑδραίωσή της τό ἰσχυρό οἰκονομικό ὑπόβαθρο, ἡ ἀκμαία πνευματική ζωή, ἡ ἀσίγαστη ἐπιθυμία γιά ἐθνική ἀπελευθέρωση καί ἀνεξαρτησία 400 Φιλικοί στίς Κυδωνίες, ἑκατοντάδες στήν Σμύρνη καί ἄλλες πόλεις. Οἱ Ἕλληνες Μικρασιάτες ἐνίσχυσαν τίς προετοιμασίες τοῦ Ἀγώνα μέ: Χρήματα, ὅπλα, μπαρούτι, μολύβι, χιλιάδες πέτρες τυφεκίων, ὅπως μαρτυροῦν ἐπιστολές τοῦ Παπαφλέσσα Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανοῦ καί ἄλλων ἐπιφανῶν Φιλικῶν. Τό 1823 εἶχε ἱδρυθεῖ στήν Κων/πολη καί ἡ «Νέα Ἑταιρεία Ἑλλήνων» ἀπό μικρασιάτες διασωθέντες ἀπό τά ἀντίποινα τῆς Πόλης, Σμύρνης, λοιπῆς Ἀνατολῆς. Ἀλλά προδόθηκαν.
Ἐπειδή δέν ὑφίστατο Ἑλληνικό Κράτος ὑπῆρχε ἄτυπη Διπλωματία - Πολιτική πού ἀσκήθηκε ἀπό πολλούς Φαναριῶτες πού εἶχαν διασυνδέσεις μέ τήν Εὐρώπη. Φαναριῶτες ἐπίσης ἦταν καί οἱ Ἡγεμόνες τῆς Μολδοβλαχίας Οἱ Ἡγεμονίες φυτώρια νέων Ἰδεῶν. Ὁ Ἀδαμάντιος Κοραής: ὑπῆρξε πνευματικός πρεσβευτής στήν Δύση Ὁ Ἰκέσιος Λάτρης –Σμυρναῖος ἔγινε σύμβουλος τοῦ Μιαούλη καί ἐκπόνησε τόν Ὀργανισμό Τοπικῆς Διοικήσεως Ὕδρας – Κρήτης, Συμβούλευσε τήν ὀχύρωση Ὕδρας μετά Μεσολόγγι – Ψαρά. Ὁ Ἀναστάσιος Μαυροκέφαλος Καισαρεύς πρῶτος συμβολαιογράφος νέου Κράτους, Συμμετεῖχε στήν διοργάνωση τῶν πρώτων Δημαιρεσιῶν τοῦ νέου Κράτους. Ὁ Πέτρος Ὁμηρίδης διανοούμενος, πολιτικός, Φιλικός. Ὁ Γεώργιος Καλούπης – Καζάζης συμμετεῖχε στήν δημιουργία τοῦ πρώτου Συντάγματος, Ὁ Πόντιος Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης παρασημοφορημένος ἀνώτατος ἀξιωματικός τοῦ Τσάρου τῆς Ρωσίας, εἶχε προετοιμάσει τό «Μερικόν Σχέδιον Κωνσταντινουπόλεως» γιά νά ξεκινήσει ἡ Ἐπανάσταση ἀπό τήν Κων/πολη: Ἔναρξη Ἐπανάστασης: Πυρπόληση τοῦ Ὀθωμανικοῦ Στόλου στόν ναύσταθμο Κων/πολης, Δολοφονία τοῦ Σουλτάνου, Ἐπανάσταση στήν Μολδοβλαχία. Τελικά τό σχέδιο ἐγκαταλείφθηκε καί ἡ ἐπανάσταση στίς Ἡγεμονίες ἀπέτυχε. Ὑπογραμμίζουμε ὅμως τήν συμμετοχή Ἑλλήνων Μικρασιατῶν στόν Ἱερό Λόχο, πού συναντοῦμε μέσα ἀπό τίς αἰτήσεις στήν Ἐθνική Βιβλιοθήκη τῆς Ἑλλάδος.
Ἐπανάσταση στήν Πελοπόννησο. Γιατί ἡ Ἐπανάσταση δέν ξεκίνησε στήν Μ. Ἀσία. Ἀκατάλληλος γεωγραφικός χῶρος, ἀχανής ἔκταση μέ πληθυσμιακή ὑπεροχή Ὀθωμανῶν, ἕδρα Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας.
Τά πρῶτα ἀντίποινα γιά τήν Ἑλληνική Ἐπανάσταση ξέσπασαν στούς ἑλληνικούς Μικρασιατικούς πληθυσμούς:
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ: 10 Ἀπριλίου 1821:
Ἀπαγχονισμός Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄.
Πυρπολήσεις, λεηλασίες, καταστροφές Ναῶν, σχολείων, οἰκιῶν, καταστημάτων, περιουσιῶν. Συλλήψεις – σφαγές: Ἐπίσκοποι: Ἐφέσου, Νικομηδείας, Ἀγχιάλου, Ἀρχιμανδρίτες, Ἱερεῖς, Καλόγηροι, Διδάσκαλοι, Μέγας Δραγουμάνος Κωστάκης Μουρούζης, Μέγας Λογοθέτης Ἐκκλησίας Θεόδωρος Νερουλός, πρώην Δραγουμάνοι Στόλου, δημογέροντες, ἰδιῶτες, ἔμποροι, ἀρχιτέκτονες, μπακάληδες, πλούσιοι, πτωχοί, Διερχόμενοι ἀπό τήν Κων/πολη. Τά ἀντίποινα στήν Κων/πολη τά πληροφορήθηκε ὁ Τσάρος Ἀλέξανδρος Α΄ τῆς Ρωσίας ( πού θεωροῦσε τόν ἑαυτό του προστάτη τῶν Χριστιανῶν ὡς Ὁμόδοξος) ἀπό τήν πρεσβευτική Ἔκθεση τοῦ πρεσβευτῆ τοῦ Στρογγάνωφ. Ὁ Τσάρος Ἀλέξανδρος ἀπειλεῖ τόν Σουλτάνο μέ πόλεμο. Συγκέντρωση ρωσικῶν στρατευμάτων στά σύνορα μέ τήν Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία.
Ἀντίποινα στή Σμύρνη: 20 Ἀπριλίου - 2 Μαΐου 1821 Σφαγές μέχρι τόν Δεκέμβριο.
Ὁ Δημήτριος Μπογιατζής Στρατηγός ἦταν ὁ ἀρχηγός (πρωταίτιος – ὑποκινητής) στήν Κίνηση τῶν Σμυρναίων ( 20 Ἀπριλίου – 2 Μαΐου 1821) παράλληλα μέ τήν ἔναρξη τῆς Ἐπανάστασης στήν Πελοπόννησο. Οἱ Ὀθωμανοί ἐξαπέλυσαν τρομοκρατία, ἀπαγόρευσαν καί σέ ξένα πλοῖα νά μεταφέρουν Ἕλληνες πρός τήν ἠπειρωτική, νησιωτική Ἑλλάδα. Ἔγινε σύλληψη γαλλικοῦ πλοίου καί σφαγή τοῦ πληρώματος καί 50 Σμυρναίων (Πηγή: Στ. Σεφεριάδης). Σφαγές μετά ἀπό κάθε ἐπιτυχία στήν ἐπαναστατημένη Ἑλλάδα, Ὁ γάλος Colonnel Voutier καταγράφει πώς σφαγιάσθηκαν 3.000 Σμυρναῖοι, ἔφυγαν ἄλλοι 20.000 πρόσφυγες στήν Ἑλλάδα καί ἐπῆλθε ἐρήμωση τῆς Σμύρνης ἀπό Ἕλληνες, πτώση τῆς Οἰκονομίας πού τήν διαχειρίζονταν οἱ Ἕλληνες. Τά γεγονότα καταγράφουν: Νικ. Λουριώτης, Φράνσις Γουέρι Πρόξενος Ἀγγλίας-Ἔμπορος, Λάμπρος Κουτσονίκας: «… τρεῖς χιλιάδες Ἕλληνες ἐχάθησαν ἐκεῖ καί εἴκοσι χιλιάδες μετανάστευσαν…».
Ἀντίποινα στίς Κυδωνίες-Μοσχονήσια: Μέ ἀφορμή τήν ἀνατίναξη τουρκικοῦ δίκροτου πλοίου στήν Ἐρεσσό τῆς Λέσβου ἀπό τόν Τομπάζη, οἱ Ὀθωμανοί πυρπόλησαν καί κατέστρεψαν τίς Κυδωνίες – Ἀϊβαλί, στίς 3-6-1821. Αἰτία ἦταν: α) Τά Προνόμια πού εἶχε παραχωρήσει ἡ Ὑψηλή Πύλη στήν πόλη, βάσει τῶν ὁποίων δέν κατοικοῦσαν ἐκεῖ Ὀθωμανοί, β) Οἱ 400 Φιλικοί τῆς πόλης,, γ) Ἡ ἰσχυρή παρουσία θρησκευτικῶν, κοινοτικῶν, πνευματικῶν, ἐκπαιδευτικῶν φορέων. Ὅσοι διασώθηκαν ἀπό τίς σφαγές καί τά σκλαβοπάζαρα ἦρθαν στήν ἐπαναστατημένη Ἑλλάδα, πολέμησαν στόν κατά ξηρά καί θάλασσα ἐθνικό μας Ἀγώνα καί διέθεσαν τίς περιουσίες τους.
Ἡ Οἰκονομική συμμετοχή στόν Ἀγώνα τῶν Μικρασιατῶν ἦταν ἡ προσφορά κινητῆς περιουσίας πού ἔφεραν ἀπό τήν Μ. Ἀσία, ἡ συντήρηση στρατιωτῶν μέ δικά τους ἔξοδα.
Ἡ στρατιωτική συμμετοχή ἦταν ἀθρόα στόν κατά ξηρά καί θάλασσα Ἀγώνα. Δημεύτηκαν οἱ ἀκίνητες – κινητές περιουσίες τους στήν Μ. Ἀσία, Οἱ συγγενεῖς τους φονεύθηκαν ἤ κακοποιήθηκαν ἐκεῖ. Ὁ Σμυρναῖος Γιαννακός Κάρογλου ἵδρυσε τήν Ἰωνική Φάλαγγα.
Αἰτήσεις – Πιστοποιητικά τῶν Μικρασιατῶν Ἀγωνιστῶν κατατέθηκαν στίς τρεῖς Ἐξεταστικές Ἐπιτροπές: 1833, 1845, 1865 μέ τίς ὁποῖες ζητοῦν: Σύνταξη, Βαθμούς, Προικοδότηση «γιά νά μήν ἀποθάνουν ἐπί ψάθης» καί ντρέπονται νά φέρουν τά Παράσημα πού ἔδωσε ἡ Πατρίδα ἐπάνω στά ράκη πού φοροῦσαν, ὅπως ἀναφέρουν στίς αἰτήσεις τους.
Στό ἐλεύθερο ἑλληνικό κράτος ἱδρύθηκαν κοινότητες Σμυρναίων – Κυδωνιατῶν – Βιθυνῶν –Θρακῶν. Στήν Γ’ Ἐθνοσυνέλευση τῆς Τροιζήνας οἱ Μικρασιάτες ζήτησαν νά ἀποκτήσουν κτήματα καί νά ζήσουν στήν ἐλεύθερη Ἑλλάδα καί νά ἔχουν ἴσα δικαιώματα μέ τούς ὑπόλοιπους Ἕλληνες. Ἐγκρίθηκε Ψήφισμα νά τούς δοθοῦν Ἐθνικές γαῖες (κτήματα πού ἐγκατέλειπαν οἱ Τοῦρκοι στίς ἐλεύθερες περιοχές) μεταξύ Καλαμακίου – Λουτρακίου στόν Ἰσθμό Κορίνθου. Ἡ πόλη θά ὀνομαζόταν Νέα Σμύρνη. Οἱ Κυδωνιεῖς καί οἱ Μοσχονησιῶτες πού εἶχαν ἔρθει, πρόσφυγες, κατά χιλιάδες, δημιούργησαν Κοινότητα μέ Δημογεροντία ( Ἑρμούπολη, Αἴγινα), καθώς καί οἱ Σμυρναῖοι, οἱ Βιθυνοί καί οἱ Θράκες. Οἱ ἐκλεγμένοι Παραστάτες τους (ἐκπρόσωποι) ζήτησαν νά συμμετέχουν στήν Δ’ ἐν Ἄργει Ἐθνοσυνέλευση τοῦ 1829, ἐπειδή εἶχαν πολεμήσει, εἶχαν συντελέσει στήν δημιουργία τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους καί πάνω ἀπ’ ὅλα ἦταν Ἕλληνες. Ἡ συμμετοχή τους ἀπαγορεύθηκε. Ὁ Κυβερνήτης Ἰ. Καποδίστριας δέν ἐπιθυμοῦσε νά προκαλέσει, γιά πολιτικούς λόγους τήν ὀργή τῆς Ὑψηλῆς Πύλης, ἐπειδή οἱ Ἕλληνες αὐτοί προέρχονταν ἀπό τόν Μικρασιατικό χῶρο πού εἶχε παραμείνει ἐκτός τῶν ὁρίων τοῦ νέου Ἑλληνικοῦ Κράτους. Ψηφίσθηκε, ὅμως, ἡ δημιουργία τῆς παραπάνω πόλης πού συγχωνεύτηκε μέ τούς Κορινθίους τό 1834, μετά τήν ἀπομάκρυνση τοῦ Βαυαροῦ Ἀντιβασιλέως Γ. Μάουρερ καί τοῦ Δρ. Φράνζ, οἱ ὁποῖοι ὑποστήριζαν καί προωθοῦσαν τό θέμα. Μεγάλο πρόβλημα ἀντιμετώπισαν στήν Αἴγινα οἱ Κυδωνιεῖς, ὅπου οἱ κάτοικοι δημιούργησαν τό θέμα «αὐτοχθόνων» ( Ἕλληνες τῆς ἠπειρωτικῆς-νησιωτικῆς Ἑλλάδας) καί «ἑτεροχθόνων» ( Μικρασιάτες, Πόντιοι κλπ)
2.ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ἡ Ἑλληνική Ἐπανάσταση καί πρίν ἀπ’ αὐτήν , ἤδη ἀπό τό 1683 μέ τήν δεύτερη ἀποτυχημένη πολιορκία τῆς Βιέννης καί τή συνθήκη τοῦ Κάρλοβιτς τό 1699 , σέ συνδυασμό μέ τά παραπάνω γεγονότα εἶχαν ἀποδιοργανώσει τήν Ὀθωμανική Διοίκηση, πού ἐξαναγκάσθηκε σέ Μεταρρυθμίσεις – Τανζιμάτ - γιά τήν ἐπιβίωσή της. Τό 1839 ὑπογράφεται τό Αὐτοκρατορικό Διάταγμα τοῦ Ροδώνα (Γκιουλχανέ Χάτι Σερίφ) πού ἐγγυᾶται τή ζωή, τήν τιμή καί τήν ἰσότητα ὅλων τῶν ὑπηκόων τοῦ Σουλτάνου καί τό 1856, τό Διάταγμα τῆς Ἐμπέδωσης τῶν Μεταρρυθμίσεων, ἐνῶ τό 1876, ἀνακηρύσσεται τό ὀθωμανικό Σύνταγμα. Οἱ Μεταρρυθμίσεις περιεῖχαν ἀνεξιθρησκεία, φορολογική ἐξίσωση μουσουλμανικῶν καί μή πληθυσμῶν. Οἱ Διακηρύξεις περιεῖχαν ἀφηρημένες ἐγγυήσεις γιά τήν ἰσότητα μεταξύ τῶν ὑπηκόων τοῦ Σουλτάνου καί γιά τίς παρακάτω καταργήσεις: α] σειρά ἀπό ὑποχρεώσεις πού ἐπιβάρυναν μόνο τούς μή μουσουλμάνους, μέ κυριότερο τόν κεφαλικό φόρο, β] ἡ καταναγκαστική ἐργασία σέ δημόσια ἔργα, γ] ἡ παροχή καταλύματος σέ κυβερνητικούς ὑπαλλήλους, δ] κατάργηση τῆς ἐνοικίασης τῶν φόρων γιά νά τό ἀντικαταστήσει μέ ἀπευθείας εἴσπραξη ἀπό κυβερνητικούς ὑπαλλήλους. Συνθήκη μέ τήν Βρετανία τοῦ Μπαλτᾶ Λιμανί τό 1838, πού καταργεῖ τά μονοπώλια σέ ὅλους τούς τομεῖς τῆς ὀθωμανικῆς οἰκονομίας (εἴσπραξη τῶν φόρων, καθορισμός τελωνειακῶν τελῶν, διαμόρφωση τιμῶν ἀγροτικῶν προϊόντων) καί ἐπιτρέπει σέ Ὀθωμανούς καί ἀλλοδαπούς τόν ἐλεύθερο ἀνταγωνισμό στίς ἀγορές τῆς Ἀνατολῆς. Οἱ Ὀθωμανοί ἀναγνωρίζουν τίς ἐθνοθρησκευτικές ὁμάδες τῶν Ρωμαιοκαθολικῶν τό 1830 καί τῶν Προτεσταντῶν τό 1850. Ἔτσι, ἄρχισε ἡ ἱεραποστολική τους δραστηριότητα, μέ τήν ἵδρυση σχολείων, ἔκδοσης βιβλίων στήν ὁμιλούμενη γλώσσα διαφόρων κοινοτήτων καί στήν προσπάθεια προσηλυτισμοῦ. Ἐπειδή, μετά τά παραπάνω οἱ χριστιανοί σημείωσαν οἰκονομική, κοινωνική, ἐκπαιδευτική ἄνοδο, ἡ Ὑψηλή Πύλη πιέστηκε καί ἀνέστειλε τήν ἀπαγόρευση τοῦ κεφαλικοῦ φόρου καί τῆς ἐνοικίασης φόρων. Πολλοί ἀπό τούς Κυδωνιάτες καί ἄλλους Μικρασιάτες Ἀγωνιστές καί μετά τήν ἀδιαφορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους ἐξαναγκάστηκαν νά ἐπιστρέψουν στούς ἰδιαίτερους τόπους τους, μέ κίνδυνο τῆς ζωῆς τους. Βάσει τῶν Μεταρρυθμίσεων ἀγόρασαν καί πάλι τά κτήματα καί τίς περιουσίες τους πού εἶχαν δημεύσει οἱ Τοῦρκοι, λόγῳ τῆς συμμετοχῆς αὐτῶν τῶν ἀγωνιστῶν στόν Ἐθνικοαπελευθερωτικό μας Ἀγώνα.
3. Οἱ Νεότουρκοι
Ἀπό τά μισά τοῦ 19ου αἰώνα συνέβησαν κοσμοϊστορικά γεγονότα στήν εὐρωπαϊκή ἤπειρο πού ὁριοθέτησαν τήν πορεία της πρός τόν 20ο αἰ. Οἱ ταραγμένες ἐποχές ἀπό πολιτική, οἰκονομική, ἄποψη συντάρασσαν τά ἀπολυταρχικά εὐρωπαϊκά κράτη πού τό ἕνα προσπαθοῦσε νά ἐπικρατήσει τοῦ ἄλλου σέ πολιτική καί οἰκονομική δύναμη. Ἡ Ἀγγλία, Γαλλία, Πρωσία, Αὐστρία, Ρωσία καί οἱ ἑνωμένες σέ ἑνιαῖα κράτη, ἀπό τό 1861 Ἰταλία καί τό 1871 Γερμανία, προσπαθοῦσαν νά ἐπεκτείνουν τήν οἰκονομική τους δύναμη στίς χῶρες τῆς Ἀφρικῆς, στίς Ἰνδίες, τήν Ἐγγύς καί Ἄπω Ἀνατολή, στίς χῶρες τῆς Ἀσίας.
Ἡ ἐκβιομηχάνιση, ἡ ἀνάπτυξη τῆς τεχνολογίας, οἱ νέες πολιτικές θεωρίες τῆς Εὐρώπης, ἡ οἰκονομική κρίση τῆς αὐτοκρατορίας, ἡ ἐπανάσταση τῶν Ἑλλήνων, τά κινήματα τῶν Βουλγάρων καί Σέρβων πού ἀπειλοῦσαν τήν ἀπολυταρχία τῶν Ὀθωμανῶν ἐξανάγκασαν τήν Ὑψηλή Πύλη νά προχωρήσει σέ Μεταρρυθμίσεις, πού δέν ἐφαρμόσθηκαν. Τό 1887 ἱδρύθηκε στήν Κων/πολη ἡ μυστική ὀργάνωση «Ἕνωση - Πρόοδος» ἀπό μερίδα στρατιωτικῶν ἀξιωματούχων, διανοουμένων καί πολιτικῶν τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας, μέ ἀρχηγούς τούς Ἐμβέρ, Ταλαάτ καί Τζεμάλ. Εἶχαν δυτικές ἀντιλήψεις καί σκοπό τήν ἐπαναφορά τοῦ Συντάγματος τοῦ 1876, τόν ἐκσυγχρονισμό τοῦ Κράτους, ἀλλά καί τήν ἐκθρόνιση τοῦ Σουλτάνου Ἀμπντούλ Χαμίτ Β΄. Ἐπιθυμοῦσαν νά συνομιλοῦν στήν Εὐρώπη μέ σύγχρονους ὅρους, ἀλλά καί νά ἐλέγχουν τήν οἰκονομική διείσδυση πού θά ἐπιχειροῦσαν οἱ Εὐρωπαῖοι στήν προσοδοφόρα περιοχή τους. Σύνθημά τους: «Δικαιοσύνη, Ἐλευθερία, Ἰσότητα». Οἱ Νεότουρκοι, ἀπό τό 1891 μετέφεραν τήν ἕδρα τους στή Γενεύη καί ἀπό τό 1897 καί στό Παρίσι ὅπου ἐξέδιδαν καί τήν ἐφημερίδα τους « Νέα Τουρκία». Ἐπαγγέλλονταν δημοκρατία, ἰσοπολιτεία, ἰσότητα, ἰσονομία σ΄ ὅλες τίς ἐθνότητες τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας, χωρίς νά ἐμμένουν στόν πανισλαμισμό, ἀλλά στήν ἀνεξιθρησκεία. Ἔτσι, προσείλκυσαν ὅλους τούς σύνοικους λαούς τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας πού ἤλπιζαν σέ καλύτερες συνθῆκες διαβίωσης. Τό Κίνημα ἀποδέχθηκαν καί οἱ Βούλγαροι καί οἱ Ἕλληνες. Τό 1906 ἕδρα τους ἦταν ἡ Θεσσαλονίκη, ὅπου ἀπό τό 1907 ὑπηρετοῦσε ἐκεῖ στό Γ΄ Σῶμα Ὀθωμανικοῦ Στρατοῦ ὁ Μουσταφά Κεμάλ ( ὁ ἐπονομασθείς τό 1922 Ἀτατούρκ). Στίς 10 Ἰουλίου 1908, ὁ Ἐμβέρ Μπέης, ἡγέτης τῶν Νεότουρκων, κήρυξε τήν ἐπανάσταση στήν Θεσσαλονίκη. 11 Ἰουλίου ὁ Σουλτάνος μέ Φιρμάνιο ἀνακοίνωσε ὅτι ἐπαναφέρει τό Σύνταγμα τοῦ 1876, διακήρυξε τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου καί προκήρυξε Ἐκλογές, στίς ὁποῖες θά συμμετεῖχαν ὅλες οἱ ἐθνότητες τοῦ Κράτους. Ἕδρες 280: Ἕλληνες 27, Βούλγαροι 5, Ἀρμένιοι 10, Σέρβοι 4, Ἑβραῖοι 2. Παράλληλα, ὁ Σουλτάνος ἑτοίμαζε ἀντεπανάσταση πού ἔγινε στίς 31 Μαρτίου 1909 μέ συλλήψεις βουλευτῶν, ἀπαγχονισμούς καί σφαγές Ἀρμενίων. 12 Ἀπριλίου οἱ Νεότουρκοι μέ τόν στρατό πού τούς ὑποστήριζε μπῆκαν στήν Πόλη συνοδεία βουλευτῶν πού τούς περίμεναν στό προάστειο τοῦ Ἁγίου Στεφάνου, ὅπου συγκρότησαν Ἐθνοσυνέλευση. Ὁ Ἀμντούλ Χαμίτ ἐκθρονίστηκε καί ἐστάλη στή Θεσ/νίκη σέ κατ’ οἶκον περιορισμό στήν Βίλλα Ἁλατίνη. Στό Θρόνο ἀνέβασαν τόν ἀνίσχυρο ἀδελφό τοῦ Ρεσάτ ὡς Μωάμεθ Ε΄. Ἀμέσως μέ τήν ἐγκαθίδρυσή τους οἱ Νεότουρκοι ἔδειξαν τούς πραγματικούς σκοπούς τους ἐξαπολύοντας διωγμούς κατά τῶν Ἑλλήνων κυρίως, καί τῶν Ἀρμενίων θέλοντας νά ἐκκαθαρίσουν τήν Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία ἀπό τίς ἄλλες ἐθνότητες. Τό σύνθημα ἦταν τώρα « Ἡ Τουρκία στούς Τούρκους». Ἐπιχείρησαν νά ἐκτουρκίσουν ὅλους τούς κατοίκους μέ βιαιότητες, δολοφονίες, ἐκτοπισμούς γιά τήν ἀλλοίωση τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ, φυλακίσεις, μέ νόμους κατά τῶν ἑλληνικῶν σχολείων, τῆς Ἐκκλησίας, τῆς οἰκονομίας τῶν Ἑλλήνων καί Ἀρμενίων. Οἱ Νεότουρκοι συμμαχοῦν μέ τούς Γερμανούς, ἐπειδή πίστευαν ὅτι οἱ Ἄγγλοι καί οἱ Γάλλοι εἶχαν οἰκονομικές συμφωνίες μέ τόν Σουλτάνο, ἀλλά καί ἐπειδή συνεργάζονταν οἰκονομικά – ἐμπορικά μέ τούς Ἕλληνες καί Ἀρμενίους. Οἱ Γερμανοί προσπαθοῦσαν νά διεισδύσουν οἰκονομικά στήν Τουρκία καί ἀπ’ ἐκεῖ νά ἔχουν πρόσβαση στήν Ἀνατολική Μεσόγειο καί τήν Ἐγγύς Ἀνατολή, ἀφοῦ, ἤδη στήν Μεσόγειο, Μέση Ἀνατολή καί Ἀφρική εἶχαν ἀποικίες οἱ Ἀγγλογάλλοι. Τέλη 1913 ἦρθε στήν Κων/πολη ὁ Γερμανός στρατηγός Λίμαν φόν Ζάντερς ἐπικεφαλῆς στρατιωτικῆς γερμανικῆς ἀποστολῆς, ὅπως καί παλαιότερα, γιά τήν ἀναδιοργάνωση τοῦ τουρκικοῦ στρατοῦ. Ἀπό τό 1914 αὐτός καί εἴκοσι ἀνώτατοι γερμανοί στρατιωτικοί ἀνέλαβαν καίριες θέσεις στό τουρκικό στράτευμα. Διαπίστωσαν τούς συμπαγεῖς ἑλληνικούς πληθυσμούς στήν Ἀνατολική Θράκη, Προποντίδα καί Δυτική Μικρασία πού κρατοῦσαν τήν οἰκονομική καί πνευματική δύναμη τῆς Τουρκίας. Ζήτησαν τήν ἀπομάκρυνσή τους ἀπό τά παράλια, γιά νά μήν ὑποστηρίξουν τήν Ἐγκάρδια Συνεννόηση σέ περίπτωση Πολέμου. Στήν οὐσία οἱ Γερμανοί, θέλοντας νά πάρουν οἱ ἴδιοι στά χέρια τους τήν τουρκική οἰκονομία ἔπρεπε νά ἐξοντώσουν τούς Ἕλληνες καί Ἀρμενίους. Ἡ Τουρκία εἶχε μεταβληθεῖ σέ γερμανικό προτεκτοράτο καί οἱ γερμανοί ἐκτόπισαν στούς Ἄγγλους ἀπό τά μεγάλα ἔργα ὑποδομῆς πού κατασκεύαζαν στήν Τουρκία, ὅπως ἡ κατασκευή τῶν τεράστιων σιδηροδρομικῶν γραμμῶν. Ἀνέλαβαν τήν κατασκευή τῆς σιδηροδρομικῆς γραμμῆς Χαϊδάρ Πασά - Νικομήδεια καί σέ λίγο ἀρχίζουν τήν ἐπέκτασή της πρός Ἐσκί Σεχίρ καί ΄Ἄγκυρα. Τελικά ἀνέλαβαν καί τήν ἐπέκταση τῆς γραμμῆς ἀπό τό Ἰκόνιο πρός τήν Βαγδάτη καί ἀπό τή Σμύρνη πρός Ἄδανα. Ἐπίσης, οἱ Γερμανοί, μειώνοντας τίς τιμές σέ προϊόντα καί ὑπηρεσίες ὑφαρπάζουν τίς ἑταιρεῖες Ἄγγλων - Γάλλων, ἐνῶ πλοῖα γεμάτα Γερμανούς ἐπιχειρηματίες τούς ἀποβιβάζουν στήν Τουρκία. Ἡ γερμανική ναυτιλιακή ἑταιρεία Doech Levant Lloyd ἱδρύει Γραφεῖα στά μεγάλα λιμάνια τῆς Τουρκίας καί ἡ Doech Bank, γιά νά μπεῖ στήν Τραπεζική Ἀγορά τῆς Ἀνατολῆς, ἔπρεπε πρῶτα νά ἐξουδετερώσει τούς Ἕλληνες. ΄Ἔτσι, ἦρθαν στήν Ἀθήνα καί ζήτησαν ἀπό τόν Διευθυντή τῆς Ἐθνικῆς Τραπέζης ν’ ἀνοίξουν μαζί ὑποκαταστήματα στήν Ἀνατολή. Οἱ Ἕλληνες δέχθηκαν μέ τόν ὅρο ἡ πλειοψηφία στό μετοχικό συμβούλιο νά εἶναι ἑλληνική. Σέ σύντομο χρονικό διάστημα ἡ αὔξηση ἦταν ἁλματώδης καί οἱ Γερμανοί ζήτησαν αὔξηση τοῦ μετοχικοῦ κεφαλαίου μέ ταυτόχρονη πλειοψηφία τους στό Συμβούλιο. Οἱ Ἕλληνες δέν δέχθηκαν καί ἐπῆλθε ἡ ρήξη. Οἱ Ἕλληνες ἔθεσαν ὡς ὅρο νά μήν ἀνοίξουν ὑποκαταστήματα οἱ Γερμανοί στήν Θεσσαλονίκη καί Σμύρνη, κάτι πού δέν ἐμπόδισε τούς Γερμανούς νά δεχθοῦν ἀφοῦ ἤλεγχαν οἰκονομικά καί στρατιωτικά ὅλη τήν Τουρκία. Οἱ Γερμανοί ὑποσχέθηκαν στούς Τούρκους ὅτι θά τούς βοηθοῦσαν στρατιωτικά καί διπλωματικά γιά νά ξανακερδίσουν τά ἐδάφη πού ἔχασαν κατά τόν Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο ( 1912 -13). Τούς παραχώρησαν καί δυό παλαιά τους πλοῖα. Ἡ ἥττα αὐτή τῆς Τουρκίας χρησιμοποιήθηκε ἀπό τούς Νεότουρκους ὡς ὅπλο ἐναντίον τῶν Ἑλλήνων φανατίζοντας τούς Τούρκους κατά τῶν Ἑλλήνων καί τότε, 1914, ἐξαπέλυσαν τόν πρῶτο διωγμό. Ὁ Σάντερς, μετά τήν ἧττα τῆς Τουρκίας στούς Βαλκανικούς Πολέμους διορίσθηκε Φρούραρχος τῆς Πόλης καί Διοικητής τοῦ Α΄ Σώματος Στρατοῦ γιά ν’ ἀνασυντάξει τίς τουρκικές ἔνοπλες δυνάμεις. 25 Ἀπριλίου 1914 ἄρχισε ἡ Γενοκτονία τῶν Ἀρμενίων καί μέσα 1915 ἡ Γενοκτονία τῶν Ποντίων, ἐνῶ ἄρχισαν νά λειτουργοῦν τά Τάγματα Ἐργασίας καί παρουσιάστηκε τό φαινόμενο τῶν φυγόστρατων, τῶν Ἑλλήνων πού ἔπρεπε νά στρατευτοῦν στόν τουρκικό στρατό καί αὐτοί δέν παρουσιάστηκαν, μέ σκληρά ἀποτελέσματα γιά τούς οἰκείους τους. Μέσα 1914 ἡ Κυβέρνηση εἶχε στείλει διαταγές γιά ἐκκένωση τῶν δυτικῶν μικρασιατικῶν παραλίων ἀπό τούς Ἕλληνες καί τήν ἴδια χρονική περίοδο ὁ Πατριάρχης καί οἱ ἄλλοι Μητροπολίτες κήρυξαν ἐν διωγμῷ τήν Ἐκκλησία.
Ἡ Τουρκία ἡττήθηκε στόν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ἀφοῦ βρισκόταν στό πλευρό τῶν Γερμανῶν καί συνθηκολόγησε στόν Μοῦδρο τῆς Λήμνου (17/30 Ὀκτωβρίου 1918).Ὅροι: 1]Ὑποχρέωση ἀνοίγματος τῶν Στενῶν τῶν Δαρδανελλίων καί τοῦ Βοσπόρου πρός τήν Μαύρη Θάλασσα, 2] Ἀπόδοση τῶν συμμάχων αἰχμαλώτων,3] Παράδοση τοῦ ὁπλισμοῦ τοῦ τουρκικοῦ στρατοῦ (τοῦ ὁπλισμοῦ) καί τῶν πολεμικῶν πλοίων στούς Συμμάχους, 4] Δυνατότητα ἄσκησης ἐποπτείας τῶν Συμμάχων στό σιδηροδρομικό δίκτυο τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας, 5] Διακοπή ὁποιασδήποτε σχέσης, (οἰκονομικῆς, ἐμπορικῆς κ.λπ.) μέ τίς Κεντρικές Δυνάμεις καί 6] Δυνατότητα τῶν Συμμάχων τῆς κατάληψης, γιά λόγους ἀσφάλειας, ὁποιωνδήποτε στρατηγικῶν σημείων, ἔκριναν ἐκεῖνες, ἐπί τοῦ ἐδάφους τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας χωρίς προηγούμενη συνεννόηση μ’ αὐτήν. Τήν Ἀνακωχή ὑπέγραψαν ὁ Τοῦρκος Ὑπουργός Ναυτικῶν Χουσεΐν Ραούφ καί ὁ Ἄγγλος Ναύαρχος Κάλθορπ, ἐπί ἀγγλικοῦ πλοίου. Εἶχε προηγηθεῖ διένεξη μεταξύ τῶν Συμμάχων: Ὁ Γάλλος Πρωθυπουργός Clemanseau εἶχε προτείνει οἱ συμμαχικός στρατός, νά προελάσει πρός τήν Κων/πολη ἀπό τήν Μακεδονία ὑπό Γάλλο στρατηγό. Ἀρνήθηκαν οἱ Ἄγγλοι πού πρότειναν νά πλεύσουν μέ τόν Στόλο ὅπου εἶχαν τήν ἀρχηγία. 25 Σεπτεμβρίου παραιτήθηκε ἡ Κυβέρνηση τῶν Νεοτούρκων μέ τόν Ταλαάτ καί ἀνέλαβε Πρωθυπουργός ὁ Χαλίλ Μπέης. Οἱ Γερμανοί παραμερίστηκαν καί οἱ Ἄγγλοι ἐπέλασαν στήν Τουρκία πρός δυσφορία τῶν Γάλλων – Ἰταλῶν. Συμμαχικά πλοῖα διέπλευσαν τόν Βόσπορο, μεταξύ τους τά ἑλληνικά ΑΒΕΡΩΦ, ΠΑΝΘΗΡ, ΙΕΡΑΞ, ΑΕΤΟΣ. Τότε μέλη τῶν πληρωμάτων μετέβησαν στήν Ἁγία Σοφία καί τελείωσαν τήν Θεία Λειτουργία πού εἶχε μείνει ἡμιτελής τήν 29 Μαΐου 1453. Τότε ἔληξε ὁ Πρῶτος Διωγμός. Οἱ περισσότεροι ἀπό τούς ἐκτοπισθέντες ἀπό τά παράλια Ἕλληνες ἐπέστρεψαν στίς κατεστραμμένες καί λεηλατημένες περιουσίες τους.
4.ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1919 – 1922: Οἱ Ἕλληνες στήν Μ. Ἀσία
Γερμανία, Ἀγγλία, Γαλλία, ΗΠΑ, Ἰαπωνία εἶχαν ἀποικίες σέ Ἀφρική καί Ἀσία, πού ὅμως τά οἰκονομικά συμφέροντα τίς ἔφερναν καί ἀντιμέτωπες. 28 – 6 -1914: Δολοφονεῖται στό Σεράγεβο ὁ Διάδοχος τῆς Αὐστροουγγαρίας Ἀρχιδούκας Φερδινάνδος καί ἡ σύζυγός του. 28 – 7 – 1914: Ἡ Αὐστρία κηρύττει πόλεμο κατά τῆς Σερβίας. Ἡ Ρωσία καλεῖ ἐπιστράτευση καί ἡ Γερμανία τῆς κηρύττει πόλεμο, ὅπως καί στήν Γαλλία. Γιά νά εἰσβάλει στήν Γαλλία περνᾶ μέσα ἀπό τό οὐδέτερο Βέλγιο σύμμαχος τῆς Ἀγγλίας, ἡ ὁποία κηρύττει πόλεμο στήν Γερμανία. Ἡ Αὐστροουγγαρία κατά τῆς Ρωσίας, ἡ Σερβία κατά τῆς Γερμανίας, τό Μαυροβούνιο κατά τῆς Αὐστροουγγαρίας καί Γερμανίας, ἡ Γαλλία κατά τῆς Γερμανίας. Ὁ Μεγάλος (Α΄ Παγκόσμιος) Πόλεμος ἦταν γεγονός.
Σύμμαχοι: Ἄγγλοι, Γάλλοι, Ἰταλοί, Ρῶσοι – ἀρχικά. Κεντρικές Δυνάμεις: Γερμανία, Αὐστροουγγαρία, Τουρκία, Βουλγαρία. Ἡ Ἑλλάδα μπῆκε στόν πόλεμο στίς 28-6-1917. Ὁ Βασιλεύς Κωνσταντῖνος ἐπέμενε στήν οὐδετερότητα. Ἔβλεπε ἐπικράτηση τῶν Γερμανῶν. Ἐλ. Βενιζέλος: Στό πλευρό τῆς Ἀντάντ: Ἔβλεπε ἐπικράτηση τῶν Ἀγγλογάλλων, τόν διαμελισμό τῆς Τουρκίας τοῦ « Μεγάλου Ἀσθενοῦς» πού σχεδίαζαν οἱ Σύμμαχοι γιά οἰκονομική διείσδυση καί τά πετρέλαια τῆς Μοσούλης. Ἀρχές 1915: Οἱ Σύμμαχοι ἀποβιβάζονται στά Δαρδανέλια. Ὁ Βενιζέλος ἐπιθυμεῖ συμμετοχή τῆς Ἑλλάδας, ὁ Κωνσταντῖνος ἀρνεῖται καί ὁ Βενιζέλος παραιτεῖται. Στίς Ἐκλογές τοῦ Μαΐου ἐπικρατεῖ ὁ Βενιζέλος. 6 -12-1915: Ἀποχή Φιλελευθέρων ἀπό τίς νέες Ἐκλογές. Οἱ Βούλγαροι εἰσέρχονται στόν πόλεμο καί εἰσβάλλουν στήν Μακεδονία, αἰχμαλωτίζουν τό Δ΄ Σῶμα Στρατοῦ, καταλαμβάνουν τήν Καβάλα, χωρίς ν’ ἀντιδράσουν τά ἀγλλογαλλικά στρατεύματα πού ἦταν ἐκεῖ παρά τήν οὐδετερότητα. Ἡ Κυβέρνηση Ἀθηνῶν καί πάλι δέν ἀνταποκρίνεται. 16-8-1916: Ἡ Ἐθνική Ἄμυνα δημιουργεῖ τό χωριστικό κίνημα στή Θεσ/νίκη. Ὁ Βενιζέλος σχηματίζει, στά Χανιά, Κυβέρνηση -Τριανδρία Βενιζέλος – Δαγκλής – Κουντουριώτης – καί ἀνεβαίνει στήν Θεσ/νίκη. Τόν Νοέμβριο 1916, οἱ Γάλλοι ἀποκλείουν τό λιμάνι τοῦ Πειραιᾶ καί ἄλλα λιμάνια. Εἰσβάλλουν στόν Πειραιά καί τήν Ἀθήνα πού τήν βομβαρδίζουν. 15 Ἰουνίου 1917,ὁ Κων/νος ἀναγκάζεται νά φύγει ἀπό τήν Ἑλλάδα ἀφήνοντας τόν δευτερότοκο γιό του Ἀλέξανδρο, φιλικά προσκείμενο μέ τόν Βενιζέλο. Ὁ Βενιζέλος στήν Ἀθήνα σχηματίζει Κυβέρνηση ἀνακαλώντας τό Διάταγμα γιά Ἐκλογές – ἡ Βουλή τῶν «Λαζάρων». Ὁ Ἑλληνικός στρατός συντελεῖ σέ νίκες κατά τῶν Κεντρικῶν Δυνάμεων – νίκη μάχης Σκρᾶ. 11 Νοεμβρίου 1918 λήγει ὁ Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.
22 Ἀπριλίου 1919: Στή συνεδρίαση τοῦ Ἀνώτατου Συμμαχικοῦ Συμβουλίου, ἡ Ἀντάντ, μέ ἀποῦσα τήν Ἰταλία, δίνει ἐντολή στόν Βενιζέλο νά ἀποβιβάσει ἑλληνικά στρατεύματα στήν εὐρύτερη περιοχή Σμύρνης γιά « τήν ἐπίβλεψη, τήρηση τῆς τάξης καί στήν προστασία τῶν χριστιανικῶν πληθυσμῶν, μέχρι νά ἐπιτευχθεῖ ἡ σύναψη τῆς τελικῆς εἰρηνευτικῆς συμφωνίας». Οἱ Ἕλληνες ἔχουν ἐθνικά συμφέροντα καί θά πιέσουν τήν Τουρκία καί θά ἀποδυναμωθεῖ ἡ Ἰταλία πού εἶχε ἀπαιτήσει τήν ἴδια περιοχή. 2 Μαΐου 1919: Ἀπελευθέρωση Σμύρνης μέσα σέ ἐνθουσιώδη ὑποδοχή ἀπό τόν ἑλληνικό πληθυσμό προεξάρχοντος τοῦ Μητροπολίτη Σμύρνης Ἁγίου Χρυσοστόμου. Πρῶτο ἀποβιβάστηκε τό 1/25 Εὐζωνικό Τάγμα ὑπό τόν Συνταγματάρχη Σταυριανόπουλο. Σέ λίγο Τοῦρκοι πυροβόλησαν τήν ἐμπροσθοφυλακή. Νεκροί: 2 Ἕλληνες καί 5 Τοῦρκοι στρατιῶτες. Οἱ Ἰταλοί εἶχαν ὀργανώσει τήν ἐπίθεση. Στίς 17 – 10 19: Ἀνακωχή Μούδρου. Οἱ συμμαχικές δυνάμεις τώρα θά διαμέλιζαν τήν Τουρκία. Οἱ Γάλλοι ὅρισαν ὡς δική τους ζώνη τήν περιοχή Κιλικίας . Οἱ Ἰταλοί τήν δυτική Μ. Ἀσία. Οἱ Ἄγγλοι παραμένουν στά Στενά. 1919: Οἱ συμμαχικές δυνάμεις καί οἱ Ἕλληνες πολεμοῦν στήν Οὐκρανία ἐναντίον τῶν Σοβιετικῶν. 28 Ἰουλίου 1920: Συνθήκη Σεβρῶν. Συνθήκη Εἰρήνης μεταξύ Σουλτάνου καί Ἀντάντ. Ὁ Κεμάλ καί οἱ Νεότουρκοι τήν ἀπορρίπτουν. Δημιουργεῖ τήν «Ἑλλάδα τῶν δυό ἠπείρων καί τῶν πέντε θαλασσῶν». Ὅροι Συνθήκης: ἡ Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία παραχωρεῖ τό Ἰράκ, τήν Παλαιστίνη καί τήν Ὑπεριορδανία στήν Βρετανία, τήν Συρία καί τόν Λίβανο στή Γαλλία. Ἡ Χετζάζ -μέρος Σαουδικῆ Ἀραβίας- τό Κουρδιστάν καί ἡ Ἀρμενία ὡς ἀνεξάρτητα κράτη. Ἡ Βόρεια Ἤπειρος ἐνσωματωνόταν στό ἱδρυόμενο Ἀλβανικό κράτος, οὐσιαστικά προτεκτοράτο τῆς Ἰταλίας. Τά Δωδεκάνησα παραδόθηκαν στήν Ἰταλία πού συμφώνησε νά τά παραχωρήσει στήν Ἑλλάδα, ἐκτός ἀπό Ρόδο, Καστελλόριζο. Στήν Ἑλλάδα παραχωροῦνταν: Ἴμβρος καί Τένεδος, Θράκη. Ἡ περιοχή τῆς Σμύρνης θά διοικεῖτο ἀπό Ἕλληνα Ἁρμοστῆ, τοποθετημένο ἀπό τούς Συμμάχους. Ἡ προσάρτησή της στήν Ἑλλάδα θά ἀποφασιζόταν, μέ δημοψήφισμα, μετά ἀπό πέντε χρόνια. Τά Στενά καί ἡ Θάλασσα τοῦ Μαρμαρά κατέστησαν διεθνῆ. Ἡ Ἀντάντ εἶχε τόν οἰκονομικό ἔλεγχο τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας καί διακήρυξε ἰσότητα καί δικαιώματα στίς μειονότητες. Ἡ Συνθήκη τῶν Σεβρῶν δέν ἐγκρίθηκε ἀπό κανένα συμμαχικό Κοινοβούλιο, οὔτε ἀπό τό ἑλληνικό καί δέν ἐφαρμόσθηκε. Ὁ Κεμάλ συγκάλεσε ἐθνικά συνέδρια στό Ἐρζερούμ καί τήν Σεβάστεια (Αὔγουστος - Σεπτέμβριος 1919) τήν Μεγάλη Ἐθνοσυνέλευση στήν Ἄγκυρα (Μάρτιος 1920). Μετέφερε τήν πρωτεύουσα στήν Ἄγκυρα κήρυξε ἔκπτωτο τόν Σουλτάνο καί ἄρχισε τήν ἀντίσταση κατά τῶν Ἑλλήνων. Οἱ Σύμμαχοι μέ τήν ἀλλαγή τῆς τουρκικῆς ἡγεσίας προσεγγίζουν τόν Κεμάλ. Βασιλείας Ἀλέξανδρος πεθαίνει τόν Ὀκτώβριο 1290. Στήν Ἑλλάδα ἐκλογές Νοεμβρίου 1920: Κερδίζει ἡ Ἡνωμένη Ἀντιπολίτευση μέ τόν Δήμ. Γούναρη καί τό σύνθημα «ὀϊκαδε», ἐπειδή ὁ ἑλληνικός στρατός πολεμοῦσε ἀπό τό 1912. Ὁ Βενιζέλος χάνει καί φεύγει γιά Παρίσι. Ἐπιστρέφει ὁ Κῶν/νός. Οἱ σύμμαχοι, μέ ἀφορμή τήν ἐπιστροφή τοῦ Κῶν/νοῦ, ἀπομακρύνονται ἀπό τούς Ἕλληνες μέ τίς παραπάνω πράξεις τους. Ἡ νέα Κυβέρνηση ἀλλάζει τούς βενιζελικούς ἀξιωματικούς. Στήν Ἑλλάδα τά κομματικά πάθη εἶναι ἀχαλίνωτα. Συνεχίστηκε ἡ ἐπιχείρηση στή Μ. Ἀσία, ἐπειδή ὑπῆρχαν οἱ ἀνυπεράσπιστοι πληθυσμοί στήν διάκριση τοῦ Κεμάλ καί τῶν Τσετῶν. Μέ γενναιότητα ὁ ἑλληνικός στρατός ἀπελευθέρωνε ἑλληνικές πόλεις καί προχωροῦσε, ἐνῶ πραγματοποιοῦνταν ἀρχαιολογικές ἀνασκαφές, ἱδρύονταν καί ἄλλα σχολεῖα κλπ. Γιά πρώτη φορᾶ ἡττήθηκαν σέ μάχη ἀπό τούς Τούρκους τόν Ἰανουάριο 1921. Μάρτιος 1921: Συνθήκη Συμμαχίας Σοβιετικῶν – Κεμάλ. Στίς 29 Μαΐου 1921 ὁ Κῶν/νός ἦρθε στήν Σμύρνη καί σέ στρατιωτική σύσκεψη ἀποφασίστηκε ἡ κατάληψη τῆς Ἄγκυρας καί ἡ καταστροφή τοῦ σταθμοῦ ἀνεφοδιασμοῦ τοῦ Κεμάλ, ὥστε νά ἐξαναγκασθεῖ σέ συνθηκολόγηση. 20 Ὀκτωβρίου 1921 Συνθήκη φιλίας Γαλλίας – Κεμάλ. Οἱ Ἄγγλοι κερδίζουν τήν περιοχή ἀπό τόν Εὔξεινο καί τήν Κωνσταντινούπολη ἕως τή νότια Ἀραβία καί Περσικό κόλπο καί διομολογήσεις. Οἱ Γάλλοι ἀποκτοῦν πλεονεκτήματα σέ Μ. Ἀνατολή καί Κιλικία. Οἱ Ἰταλοί ἔχουν ὀφέλη τήν νοτιοδυτικῆς Μ. Ἀσία. Εἶναι ὅλοι σύμμαχοι τοῦ Κεμάλ. Τοῦ παραδίδουν καί τόν ἐξοπλισμό τους στή Μ. Ἀσία γιά νά τόν χρησιμοποιήσει κατά τῶν Ἑλλήνων. Οἱ Δυτικοί ζητοῦσαν διπλωματική λύση, ἀλλά οἱ Ἕλληνες πίστευαν ὅτι μποροῦσαν νά πιέσουν περισσότερο τόν Κεμάλ, καί ὑπῆρχε τό πρόβλημα μέ τούς ἐκτεθειμένους ἑλληνικούς πληθυσμούς. Ὁ ἑλληνικός στρατός ἔφθασε ἔξω ἀπό τήν Ἄγκυρα. Ὁ Κεμάλ γνωρίζοντας τό ἀήττητο τῶν Ἑλλήνων ἐξαπέλυσε λυσσαλέα ἐπίθεση . Τό γεγονός ὅτι εἶχε ἀναπτυχθεῖ σέ μεγάλο μῆκος μετώπου ἀποδυνάμωσε τό πλάτος τοῦ (120.000 ἄνδρες). Ὁ Κεμάλ ἐφάρμοσε τήν τακτική της ἀναμονῆς καί μικρομαχῶν γιά ἐξάντληση τῶν Ἑλλήνων. Στήν αἱματηρή μάχη τύ Ἐσκί Σεχίρ οἱ Ἕλληνες νικοῦσαν μέχρι τίς αἰφνιδιαστικές κινήσεις τῶν Τούρκων.
15 Αὐγούστου 1922 τό μέτωπο κατέρρευσε. Ὁ ἑλληνικός στρατός ἐπέστρεφε πρός τά παράλια καί μαζί τους κυνηγημένοι ἀπό τούς Τσέτες οἱ Ἕλληνες. Φωτιές, λεηλασίες, αἰχμαλωσίες, πυρπολήσεις, μέ κατάληξη τήν εἴσοδο τοῦ τουρκικοῦ στρατοῦ στήν Σμύρνη, τήν πυρπόληση τῆς ἀρμενικῆς καί τῶν ἑλληνικῶν συνοικιῶν, τήν δολοφονία τοῦ Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου, τῶν Δημογερόντων καί ἑκατοντάδων χιλιάδων Ἑλλήνων. Τό ἴδιο συνέβη καί στίς ἄλλες ἑλληνικές πόλεις. Οἱ σύμμαχοι παρατηροῦσαν τήν καταστροφή ἀμέτοχοι, μετά ἀπό ἐντολές τῶν ἀνωτέρων τους. Ἐμπόδιζαν μέ κάθε τρόπο τήν ἄνοδο τῶν Ἑλλήνων πού κατόρθωναν νά φθάσουν στά πλοῖα τους. Ἡ φρίκη εἶχε ἐγκατασταθεῖ στήν παραλία τῆς Σμύρνης. Ὁ ἀπολογισμός τῆς Μικρασιατικῆς Καταστροφῆς ἀνέρχεται σέ 1.500.000 περίπου νεκρούς καί ἄλλους τόσους ἀνθρώπους ξερριζωμένους ἀπό τούς τόπους τους πού ἦρθαν πρόσφυγες στήν Μητέρα Ἑλλάδα.
ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
11 Νοεμβρίου 1946 Διακήρυξη Γενικῆς Συνέλευσης Ο.Η.Ε. : Γενοκτονία : «Ἔγκλημα διεθνοῦς Δικαίου εἴτε διαπράττεται σέ καιρό εἰρήνης ἤ σέ καιρό πολέμου».
9 Δεκεμβρίου 1948: Ο.Η.Ε.: Ὁμόφωνη Ἀπόφαση γιά τήν Σύμβαση «πρόληψης καί καταστολῆς τοῦ ἐγκλήματος τῆς Γενοκτονίας». Τέθηκε σέ ἰσχύ τό 1951.
26 Νοεμβρίου 1968 Γενική Συνέλευση ΟΗΕ: Ἄρθρο 2 τῆς Σύμβασης: Γενοκτονία συνιστοῦν κάθε μία ἀπό τίς κατωτέρω περιγραφόμενες πράξεις ὅταν διαπράττονται μέ πρόθεση καταστροφῆς ὁλικῆς ἤ μερικῆς, μίας ἐθνικῆς, φυλετικῆς ἤ θρησκευτιτικῆς ὁμάδας.
«Ἐγκλήματα κατά μελῶν τῆς ὁμάδας»: Ἀπό τό 1908, κυρίως καί συστηματικά ἀπό τό 1914 ἕως τό 1922: Δολοφονίες, ἐξοντώσεις, ἐκτοπίσεις, δημεύσεις περιουσιῶν, βίαιος ἐκπατρισμός κατά τῶν Ἑλλήνων τῆς Μ. Ἀσίας
«Σοβαρές προσβολές κατά τῆς φυσικῆς ἤ πνευματικῆς ἀκεραιότητας τῶν μελῶν τῆς ὁμάδας»:
Βιασμοί γυναικῶν, ἀκόμη καί στό Ἱερό Βῆμα ἐκκλησιῶν, ἀκρωτηριασμοί, ἁρπαγές γυναικῶν, αἰχμαλωσίες, τάγματα Ἐργασίας, πορεῖες ἐξαντλητικές χωρίς νερό – φαγητό, ἐκτελέσεις μέ βασανιστήρια. Ἐκτελέσεις ἡγετικῶν παραγόντων, ἱερέων – διδασκάλων – προκρίτων, γεγονότα πού προειδοποιοῦσαν γιά τήν τύχη τῶν ὑπολοίπων. Καταστροφή τῶν ἀρχαίων, βυζαντινῶν, νεωτέρων ναῶν σχολείων, τῶν σχολείων καί τοῦ ΙΩΝΙΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ Σμύρνης, ἀρχαίων – βυζαντινῶν – νεωτέρων μνημείων, τυπογραφείων, βιβλιοθηκῶν, ἐφημερίδων, ἐκδοτικῶν οἴκων καί πάσης φύσεως ἀποστέρηση καί προσβολή κατά τῆς πνευματικῆς ἀνάπτυξης τῶν μελῶν τῆς καταδιωκόμενης Ὁμάδας. Βίαιος καί ἀκούσιος διασκορπισμός οἰκογενειῶν, συγγενῶν, βίαια καί ἀκούσια ρήξη κοινωνικῆς συνοχῆς.
«Ἐκ προθέσεως ὑποβολή τῶν μελῶν τῆς ὁμάδας σέ συνθῆκες διαβίωσης, πού ὁδηγοῦν στή φυσική τους καταστροφή ὁλική ἤ μερική»
Ἐξαναγκασμός ἐγκατάλειψης γενέθλιας γῆς, ἁρπαγή: οἰκιῶν, χωραφιῶν, κινητῆς – ἀκίνητης περιουσίας, ἐκφοβισμός, λεηλασίες, μετατοπίσεις πληθυσμῶν, ἐξαναγκασμός ὑπηρεσίας στόν τουρκικό στρατό-φυγόστρατοι, ἐκφοβισμός γιά τήν ἑλληνική γλώσσα , κυρίως στό ἐσωτερικό τῆς Μ. Ἀσίας. Μάνες ἔπνιγαν τά μωρά τους γιά νά μήν προδώσει τήν ὁμάδα τό κλάμα τους καί ἐκτελοῦσαν τίς θυγατέρες τους γιά νά μήν ἀτιμωθοῦν. Πολλοί, ἀπό αὐτές τίς κακουχίες σωματικές, ψυχικές, συναισθηματικές, πνευματικές διασωθέντες στήν νησιωτική καί ἠπειρωτική Ἑλλάδα ἀπέθαναν σέ σύντομο χρονικό διάστημα καί ἄλλοι σημαδεύτηκαν διά παντός. 1.000.000 νεκροί, ἑκατοντάδες χιλιάδες ἀγνοούμενοι, αἰχμάλωτοι, 1.500.000 πρόσφυγες, οἰκτρά διαμελισμένοι θρησκευτικοί ἀρχηγοί: Ἅγιος Χρυσόστομος Σμύρνης καί ἄλλοι Ἱεράρχες.
«Μέτρα πού τείνουν στήν παρεμπόδιση τῶν γεννήσεων μεταξύ τῶν μελῶν τῆς ὁμάδας»: Ἐκτοπίσεις, ἁρπαγές γυναικῶν, ἁρπαγές – λεηλασίες γῆς, ἐκφοβισμοί, αἰχμαλωσίες ἀνδρῶν – καταναγκαστικά ἔργα στά Τάγματα Ἐργασίας.
«Ὑποχρεωτική μεταφορά τῶν παιδιῶν τῆς ὁμάδας σέ μία ἄλλη ὁμάδα»
Ἁρπαγές παιδιῶν, διασκορπισμός παιδιῶν σέ ὅλα τά μήκη καί πλάτη τοῦ Κόσμου κατά τό 1922, ἀπότομη καί ὑποχρεωτική ἔνταξή τους σέ ἄλλο περιβάλλον κάτω ἀπό ἀντίξοες συνθῆκες.
---------------------
Φ.Ε.Κ. 32/Α/94 Ν. 2193/1994:Ὁμόφωνη Ἀπόφαση τῆς Βουλῆς τῶν Ἑλλήνων :
«Ἡ 19η Μαΐου Ἠμέρα Ἐθνικῆς Μνήμης γιά τήν Γενοκτονία τῶν Ἑλλήνων
τῆς Μ. Ἀσίας, ἀπό τό Τουρκικό Κράτος».
Φ:ΕΚ : 234/13-10-1998 τ. Α, Ν. 2645: Ὁμόφωνη Ἀπόφαση τῆς Βουλῆς τῶν Ἑλλήνων.
«Καθιέρωση τῆς 14ης Σεπτεμβρίου ὡς ἡμέρα ἐθνικῆς μνήμης τῆς Γενοκτονίας τῶν Ἑλλήνων ἀπό τό Τουρκικό Κράτος» καί μέ τό Π.Δ. 304/2001 (ΦΕΚ 207/τ.Ἅ/21-9-2001):«Ὀργάνωση ἐκδηλώσεων μνήμης 14ης Σεπτεμβρίου»:
---------------------
Ἐγκατάσταση Μικρασιατῶν στήν Ἑλλάδα - Συνθήκη Λωζάνης – Ἀνταλλαγή πληθυσμῶν Ἀρχικά οἱ Μικρασιάτες πρόσφυγες ἐγκαταστάθηκαν σέ σκηνές, σχολεῖα, προαύλια ναῶν, θέατρα, ἀποθῆκες, δημόσια κτίρια, παράγκες. Οἱ συνθῆκες διαβίωσης ἄθλιες καί κάκιστες οἱ συνθῆκες ὑγιεινῆς. Ἀποτέλεσμα διάδοση μολυσματικῶν ἀσθενειῶν: τύφος, ἐλονοσία, τράχωμα, φυματίωση, γρίπη κλπ