ΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΩΣ ΜΕΙΖΟΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
[Εἰσήγησή του στήν Ἡμερίδα μέ θέμα: «Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΡΝΗΣΗ», Στάδιο Εἰρήνης καί Φιλίας,18-5-2019]
Σεβασμιώτατοι, σεβαστοί πατέρες, ἀξιότιμοι ἐπίσημοι, κυρίες καί κύριοι,
Ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία, τό θεῖον αὐτό ἐπί γῆς καθίδρυμα, τό ὁποῖο ἔργο της ἔχει νά ἀπεργάζεται τή σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, εἶναι ὁ μεγάλος στόχος τοῦ ἀπ’ ἀρχῆς ἀνθρωποκτόνου (Ἰωάν.8,44)· τήν πολεμᾶ λυσσαλέα, τρέφοντας τήν ψευδαίσθηση ὅτι τελικά θά τήν καταβάλλει καί θά τήν καταργήσει, ματαιώνοντας τό σωστικό της ἔργο. Τά χτυπήματα κατ’ αὐτῆς εἶναι διπλά, ἐξωτερικά καί ἐσωτερικά. Ἐξωτερικά, διά διωγμῶν ἀπό κοσμικές δυνάμεις καί ἐσωτερικά διά τῶν αἱρέσεων καί τῶν σχισμάτων, ἀπό ἐκκλησιαστικά πρόσωπα καί ὁμάδες. Ἀποδείχτηκε ἱστορικά πώς ἡ χειρότερη μορφή πολεμικῆς κατά τῆς Ἐκκλησίας εἶναι τά ἐσωτερικά χτυπήματα, τά ὁποῖα δημιουργοῦν τά ὀδυνηρότερα καί δυσθεράπευτα τραύματα καί ἄλγη στό ἐκκλησιαστικό σῶμα.
Οἱ αἱρέσεις καί τά σχίσματα, καθ’ ὅλη τη διάρκεια τῆς δισχιλιετούς ἱστορικῆς της πορείας, εἶναι τό μεῖζον πρόβλημα, τό ὁποῖο ἔχει διασπάσει τήν ἑνότητα τῆς σώζουσας πίστεως καί ἔχει ὁδηγήσει στόν κατακερματισμό τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου. Βεβαίως ἡ Ἐκκλησία, ὡς Σῶμα Χριστοῦ (Α΄Κορ.12,12) εἶναι ἄτρωτη καί ἀδιαίρετη, ὅμως ὄχι καί ἀκέραια, διότι μέγα πλῆθος χριστιανῶν, δυστυχῶς ἡ πλειοψηφία, εἶναι ἀποκομμένο ἀπ’ αὐτήν καί βρίσκεται εἴτε στίς πολυάριθμες αἱρετικές ὁμάδες, εἴτε σέ σχισματικά σχήματα. Εἶναι γνωστό πώς τό μέγιστο καί πλέον ἐπώδυνο σχῖσμα στήν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι ἡ ἀποκοπή καί ἡ ἀπομάκρυνση ἀπό τό ἑνιαῖο καί ἀδιαίρετο ἐκκλησιαστικό σῶμα τῆς δυτικῆς Ἐκκλησίας τό 1054, τό ὁποῖο, ἐδῶ καί χίλια χρόνια, παραμένει ἄλυτο πρόβλημα, διότι ἡ ἀποκομμένη καί ἀπομακρυσμένη ἀπό τήν Ἐκκλησία δυτική χριστιανοσύνη δέν δείχνει τήν παραμικρή διάθεση μετανοίας ἀπό τίς δεκάδες δογματικές της πλάνες καί τήν ἐπιστροφή της σέ Αὐτή. Ἄς σημειωθεῖ πώς ἡ πρόκληση σχίσματος στήν Ἐκκλησία εἶναι βαρύτατο παράπτωμα. Ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος τό ἐξισώνει μέ τήν αἵρεση: «τοῦ τήν αἵρεσιν ἐμπεσεῖν, τό τήν Ἐκκλησίαν σχῖσαι οὐκ ἔλαττον ἐστιν κακόν» (Εἰς Ἐφ. Ὁμιλ.14,4. P.G.62,87) καί σημειώνει πώς «οὐδέν οὕτω παροξύνει τόν Θεόν, ὡς τό Ἐκκλησίαν διαιρεθῆναι. Ἀνήρ δέ τίς ἅγιος εἶπε τί δοκοῦν εἶναι τολμηρόν πλήν ὅμως ἐφθέγξατο. Τί δή τοῦτο ἐστίν; Οὐδέ μαρτυρίου ταύτην δύναται ἐξαλείφειν τήν ἁμαρτίαν» (αὐτόθι, P.G.62,85)!
Δυστυχῶς, στούς δύστηνους καί τραγικούς καιρούς μας, οἱ ὁποῖοι ἀπαιτοῦν ἑνότητα πίστεως καί ἑνότητα κοινωνίας στήν Ὀρθοδοξία μας, τήν ἀληθινή καί μοναδική Μία Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, παρατηροῦνται ἰσχυρά φυγόκεντρα φαινόμενα, τά ὁποῖα διαταράσσουν καί ἀπειλοῦν τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας. Στόν περασμένο καί λίαν ταραγμένο 20ο αἰώνα, ἡ Ἐκκλησία εἰσῆλθε στήν πιό κρίσιμη ἱστορική της περίοδο. Οἱ ἀπηνεῖς διωγμοί ἀπό τά ἄθεα μαρξιστικά καθεστῶτα δημιούργησαν νέα δεδομένα καί ὁδήγησαν στήν ἀποσκίρτηση ἀπό τήν Ἐκκλησία πιστῶν καί ὁμάδων ἀπό τήν ἐπίσημη Ἐκκλησία, ἡ ὁποία ἦταν ὑποτελής στούς ἄθεους τυράννους, μέ τή δημιουργία σχισματικῶν σχημάτων. Ἐπίσης τό ἴδιο τό ἄθεο κράτος, στήν τότε Σοβιετική Ἕνωση, δημιούργησε ψευδοεκκλησιατικό ὀργανισμό, τήν διαβόητη «Ζωντανή Ἐκκλησία», μέ στόχο νά ἀποδυναμώσει τήν κανονική καί ἀληθινή Ἐκκλησία καί νά τή διαβάλει καί νά τή διαβρώσει μέ τούς ἀνήθικους ψευδοκληρικούς της – πράκτορες τῆς ΚΚΒ. Ἀπό τήν ἄλλη μεριά ἔχουμε τήν εἰσβολή τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ὁ ὁποῖος διά τοῦ θρησκευτικοῦ συγκρητισμοῦ, πού προωθεῖ πυρετωδῶς, δέν ἄφησε κορυφαῖα ἐκκλησιαστικά πρόσωπα ἀνεπηρέαστα, δημιουργώντας μεγάλα προβλήματα στήν Ἐκκλησία, τά ὁποῖα δέν εἶναι τοῦ παρόντος νά ἀναφέρουμε καί νά ἀναλύσουμε. Ἐξαιτίας αὐτῶν, ὡς ἀντίδραση, ἔχουμε νέες διασπάσεις, μέ κορυφαῖο πρόβλημα τό παλαιοημερολογιτικό ζήτημα, τό ὁποῖο ταλανίζει τήν Ἐκκλησία ἐδῶ καί ἕναν αἰῶνα καί τό ὁποῖο προσπέρασε προκλητικά ἡ «Σύνοδος» τοῦ Κολυμβαρίου (2016)!
Α. ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Ἡ παταγώδης κατάρρευση τῶν μαρξιστικῶν καθεστώτων στήν Ἀνατολική Εὐρώπη στή τέλη τῆς δεκαετίας τοῦ 1980, δημιούργησε νέα δεδομένα στίς πολύπαθες χῶρες τοῦ πρώην ἀνατολικοῦ μπλόκ καί κύρια στίς χῶρες οἱ ὁποῖες ἀποσπάστηκαν ἀπό τήν Σοβιετική Ἕνωση. Ἡ ἐπί ἑπτά δεκαετίες τυραννική ὑποταγή τους στήν ἀπολυταρχία τῶν κόκκινων τυράννων τῆς Μόσχας, τίς ὁδήγησε σέ ἀπομάκρυνση ἀπό τήν ρωσική ἐπιρροή καί τή δημιουργία δικῆς τους κρατικῆς ὀντότητας. Συνάμα θέλησαν νά ἀποσπαστοῦν καί ἐκκλησιαστικά ἀπό τό Πατριαρχεῖο τῆς Ρωσίας μέ τή δημιουργία αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν. Ἐδῶ θά πρέπει νά μήν παραβλέψουμε καί τήν βρώμικη πολιτική τοῦ Βατικανοῦ, τό ὁποῖο μέσῳ τῆς Οὐνίας, ἔπαιξε διαβρωτικό ρόλο καί ἐπέτεινε τίς φυγόκεντρες τάσεις.
Αὐτό φάνηκε καθαρά στήν περίπτωση τῆς Οὐκρανίας, τῆς μεγαλύτερης καί πιστότερης χώρας τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης. Ἡ χώρα αὐτή τῶν 45.000.000 κατοίκων διεκήρυξε μέν τήν πολιτική ἀνεξαρτησία της, ὅμως παρέμεινε πιστή στό ἐκκλησιαστικό καθεστώς, ἤτοι: στήν Οὐκρανική Ἐκκλησία, ἡ ὁποία ὑπάγεται ἐκκλησιαστικά στό Πατριαρχεῖο τῆς Ρωσίας. Ὁ ὀρθόδοξος λαός, στήν συντριπτική του πλειοψηφία, παραμένει πιστός στήν κανονική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ὑπό τόν Μητροπολίτη Κιέβου κ. Ὀνούφριο, ὡς ἐπαρχία τοῦ Πατριαρχείου Ρωσίας. Ὅμως ὑπῆρξαν κάποια ἐκκλησιαστικά πρόσωπα, παρασυρμένα ἀπό προσωπικές φιλοδοξίες καί ἰδιοτελεῖς σκοπούς καί ἔχοντας μειωμένο ἐκκλησιαστικό φρόνημα, οἱ ὁποῖοι στίς ἀρχές τῆς δεκαετίας τοῦ 1990, ἄρχισαν τίς ἀποσχιστικές τάσεις ἀπό τήν ἐκκλησιαστική κανονικότητα, ζητώντας ἀνεξαρτητοποίηση ἀπό τό Πατριαρχεῖο τῆς Ρωσίας καί τή δημιουργία αὐτοκέφαλης Ἐκκλησίας. Τό Πατριαρχεῖο Ρωσίας, διαβλέποντας τήν ἀνώμαλη κατάσταση πού διαμορφωνόταν, ἔδωσε ἀρκετή ἀνεξαρτησία στήν οὐκρανική Ἐκκλησία. Αὐτό δέν τό θεώρησαν ἀρκετό καί προχώρησαν στή δημιουργία προσωποπαγῶν σχισματικῶν «ἐκκλησιῶν», α) τοῦ πρώην Μητροπολίτη Κιέβου Φιλαρέτου Ντενισένκο, ὁ ὁποῖος, ὅταν δέν κατόρθωσε νά ἐκλεγεῖ Πατριάρχης Μόσχας, ἀποσχίστηκε καί τό 1995 ἵδρυσε τήν «Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας – Πατριαρχεῖο Κιέβου» καί αὐτοανακηρύχτηκε «Πατριάρχης Κιέβου καί πάσης Ρωσίας». Καί β) τοῦ καθηρημένου κληρικοῦ Μακαρίου Μαλέτιτς, ὁ ὁποῖος ἵδρυσε σχισματική ὁμάδα τό 1990 καί κατόπιν, ἀφοῦ ἔλαβε ψεύτικη «χειροτονία» ἀπό τήν ψευδοεκκλησία τῶν κομμουνιστῶν, αὐτοανακηρύχτηκε, τό 2015, «ἀρχιεπίσκοπος» τῆς «Οὐκρανικῆς Αὐτοκέφαλης Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας», ὡς ἀναβίωση τῆς ψευδοεκκλησίας τοῦ 1921, πού εἶχαν ἱδρύσει οἱ κομμουνιστές, γιά νά προσβάλουν τήν Ἐκκλησία.
Μετά ἀπό αὐτό τό Πατριαρχεῖο Ρωσίας καθήρεσε καί ἀφόρισε τόν Φιλάρετο Ντενισένκο καί ὅσους τόν ἀκολούθησαν. Ἐνῶ γιά τόν Μακάριο Μαλέτιτς, ὄντας καθηρημένο καί ἀφορισμένο, δέν ἀσχολήθηκε. Εἶναι πολύ σημαντικό νά ἀναφέρουμε πώς ὁ νῦν Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος ὄχι ἁπλά συμφώνησε μέ τά βαρύτατα ἐκκλησιαστικά ἐπιτίμια, πού ἐπέβαλε τό Πατριαρχεῖο τῆς Ρωσίας, ἀλλά, μέ τό ἀριθμ. 1203/29-8-1999 Πατριαρχικό Γράμμα, πρός τόν μακαριστό Πατριάρχη Μόσχας κυρό Ἀλέξιο, ὑποσχέθηκε πώς θά σεβαστεῖ τήν ἀπόφασή του καί δέν θά δημιουργήσει κανένα πρόβλημα, τονίζοντας: «…ἀναγνωρίζουσα εἰς τό ἀκέραιον
τήν ἐπί τοῦ θέματος ἀποκλειστικήν ἁρμοδιότητα τῆς ὑφ’ Ὑμᾶς ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας ἀποδέχεται τά Συνοδικῶς ἀποφασισθέντα περί τοῦ ἐν λόγῳ, μή ἐπιθυμοῦσα τό παράπαν ἵνα παρέξη οἰανδήτινα δυσχέρειαν εἰς τήν καθ’ Ὑμᾶς ἀδελφήν Ἐκκλησίαν».
Καί μετά τήν καθαίρεσή τους καί γιά τρεῖς σχεδόν δεκαετίες οἱ καθηρημένοι καί ἀφορισμένοι πρώην κληρικοί, δροῦσαν ὡς «προκαθήμενοι» τῶν σχισματικῶν τους «ἐκκλησιῶν» χειροτονώντας «ἐπισκόπους» καί κληρικούς ὅλων τῶν βαθμῶν, δημιουργώντας ἔκρυθμη καί ἀνώμαλη ἐκκλησιαστική κατάσταση στή χώρα καί προκαλώντας θρησκευτική διχόνοια στό λαό. Χωρίς νά ἐκδηλώσουν ποτέ τήν παραμικρή ἔνδειξη μετανοίας γιά τήν σοβαρότατη ἐκκλησιαστική ἀνωμαλία πού εἶχαν δημιουργήσει στήν Οὐκρανία καί φυσικά χωρίς νά ἔχουν τήν ἀναγνώριση καμιᾶς Ἐκκλησίας.
Β. ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΙΑΣ
Μέ τήν ἀνάληψη τῆς ἐξουσίας τῆς φιλοδυτικῆς κυβερνήσεως ἀπό τόν πρόεδρο Π. Ποροσένκο, ὁ ὁποῖος εἶναι οὐνίτης (κρυφοπαπικός), ἡ πορεία συνεχίσθηκε ὡς ἑξῆς: ὁ Ποροσένκο θεώρησε ὡς πολιτικό του συμφέρον νά προσεταιρισθεῖ τίς δυό σχισματικές παρατάξεις γιά νά προωθήσει τήν δική του φιλοδυτική καί ὡς ἐκ τούτου ἀντιρωσική πολιτική. Ἄλλωστε οἱ ἐν λόγῳ σχισματικοί εἶχαν συνταχτεῖ μέ σκληρές ἐθνικιστικές ὀργανώσεις τῆς χώρας, πολλές ἐκ τῶν ὁποίων ἀγγίζουν τό νεοναζισμό. Ἡ ἀνεξαρτησία τῆς Οὐκρανίας ἔπρεπε, κατ’ αὐτούς, νά ὁλοκληρωθεῖ καί μέ τήν ἀπόσπαση τῆς οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας ἀπό τό Πατριαρχεῖο τῆς Ρωσίας καί τήν ἀνακήρυξή της ὡς αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία. Τό ἤδη ὑπάρχον ἀνώμαλο ἐκκλησιαστικό καθεστώς τό χρησιμοποίησαν ὡς ἄλλοθι γιά τήν πραγματοποίηση τῶν ἐθνικιστικῶν σχεδίων τους.
Ἀρωγοί σέ αὐτή τήν προσπάθεια οἱ δυτικές κυβερνήσεις, καί κύρια οἱ ΗΠΑ, οἱ ὁποῖες ἤθελαν νά ἀποσπάσουν ὁλοκληρωτικά τήν Οὐκρανία ἀπό τήν ἀντίπαλό τους Ρωσία, ἡ ὁποία θά ἔπρεπε νά μήν ἔχει καμιά ἀνάμειξη στά ἐσωτερικά τῆς Οὐκρανίας, οὔτε καί ἐκκλησιαστικά. Αὐτό τό γεγονός εἶναι πρωτόγνωρο στήν ἱστορία χορήγησης αὐτοκεφαλίας καί ἀποτελεῖ ὠμή παρέμβαση πολιτικῶν παραγόντων στά ἐσωτερικά τῆς Ἐκκλησίας. Δέν εἶναι τυχαῖες οἱ εὐχαριστίες τοῦ οὐνίτη Προέδρου Π. Πορονένκο πρός τίς ΗΠΑ γιά «ἐνεργό ὑποστήριξή τους στή διαδικασία χορήγησης τοῦ αὐτοκεφάλου». Δέν εἶναι ἐπίσης χωρίς σημασία καί οἱ δηλώσεις τοῦ ἐκπροσώπου Τύπου τοῦ ὑπουργείου ἐξωτερικῶν τῶν ΗΠΑ Χίθερ Νάουερτ, πού ἐξέφρασαν τήν ἱκανοποίηση τῆς ἀμερικανικῆς κυβέρνησης γιά τή χορήγηση τῆς αὐτοκεφαλίας. Ἀποκαλυπτική ὑπῆρξε ἐπίσης ἡ δήλωση τοῦ «Προκαθημένου» Ἐπιφανίου, πώς «ὑπῆρξε μία κομβικῆς σημασίας στήριξη ἀπό τίς ΗΠΑ καί στό πλαίσιο αὐτό, πιστεύω ὅτι θά διατηρήσουμε ἐπαφή γιά νά διασφαλίσουμε ὅτι ἡ αὐτοκεφαλία τῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας θά ἔχει τήν ἴδια ὑποστήριξη καί στό μέλλον». Ἐπίσης ὁ σχισματικός «Πατριάρχης» Φιλάρετος εὐχαρίστησε τόν Jack Devine πρώην ἀναπληρωτή διευθυντή τῆς CIA γιά τή βοήθεια πρός τήν Οὐκρανία ἀπό τίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες καί «γιά τήν ὑποστήριξη τῆς ἀνεξαρτησίας τῆς Οὐκρανίας καί τή δημιουργία μίας ἑνιαίας τοπικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας». Καί ἀκόμα ὁ Jack Devine τιμήθηκε μέ τό Τάγμα τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέα τοῦ Πρώτου. (Πηγή: novorosinform.org). Τώρα τό πῶς μπορεῖ νά ταυτιστεῖ ἡ σώζουσα πορεία τῆς Ἐκκλησίας μέ τά γεωπολιτικά συμφέροντα τῶν δυτικῶν κυβερνήσεων καί μέ τά πολιτικά συμφέροντα τοῦ πρώην οὐκρανοῦ Προέδρου, μπορεῖ νά τό φανταστεῖ ὁ καθένας μας. Ἐπίσης μπορεῖ νά κατανοήσει καί τά βαθύτερα κίνητρα τῆς χορηγήσεως τῆς αὐτοκεφαλίας, τά ὁποῖα δέν ἔχουν σχέση μέ τό συμφέρον τῶν πιστῶν, ἀλλά μέ τήν πολιτική καί τή διπλωματία!
Ὁ παπικός (οὐνίτης) πρόεδρος Π. Ποροσένκο, ἐπιδόθηκε σέ ἕναν ἀγώνα δρόμου καί συχνά μέσα ἀπό ὑπόγειες διαδρομές, γιά νά χορηγηθεῖ ἡ αὐτοκεφαλία. Δέν ἀπευθύνθηκε στήν καθ’ ὕλην ἁρμόδια ἐκκλησιαστική ἀρχή, στό Πατριαρχεῖο τῆς Ρωσίας, νά ζητήσει τήν αὐτοκεφαλία, ἀλλά παρακάμπτοντας τήν κανονικότητα, ἀπευθύνθηκε ὁ ἴδιος καί μαζί οἱ δυό σχισματικοί οὐκρανοί προκαθήμενοι στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, γιά τή χορήγηση τῆς αὐτοκεφαλίας. Ἡ κανονική Ἐκκλησία, ὑπό τόν Μητροπολίτη Ὀνούφριο, πιστός στήν ἐκκλησιαστική κανονικότητα, ἀγνοήθηκε ἐπιδεικτικά. Στή συνέχεια ὁ Οὐκρανός Πρόεδρος θέλοντας νά στείλει μήνυμα πρός τήν Μόσχα, τόνισε: «Οἱ ἀποφάσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου διαλύουν ὁριστικά τίς αὐτοκρατορικές ψευδαισθήσεις καί σωβινιστικές φαντασίες τῆς Μόσχας…». «…Τό ζήτημα τῆς Αὐτοκεφαλίας ὑπερβαίνει τά ὅρια τῆς Ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, εἶναι ἕνα ζήτημα ἀνεξαρτησίας γιά ὅλους μας, τῆς ἐθνικῆς ἀσφάλειας, τῆς κρατικῆς ὑπόστασης καί τῆς παγκόσμιας γεωπολιτικῆς. Ὁ Τόμος εἶναι στήν πραγματικότητα μία ἄλλη πράξη δήλωσης τῆς ἀνεξαρτησίας μας»! Τρανή ἀπόδειξη τῶν προθέσεων τοῦ Οὐκρανοῦ προέδρου γιά τόν πραγματικό στόχο χορηγήσεως τῆς αὐτοκεφαλίας.
Γ. Η ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ
Τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο γιά τρεῖς σχεδόν δεκαετίες εἶχε συνταχτεῖ μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Πατριαρχείου τῆς Ρωσίας, ἀναγνωρίζοντας τήν ἀντικανονικότητα τῶν σχισματικῶν ὁμάδων, τηρώντας τήν ἀκοινωνησία μέ αὐτές. Ὅμως ξαφνικά τόν περασμένο χρόνο ἄρχισαν νά διαρρέουν πληροφορίες ἀπό πηγές τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ὅτι ἐξετάζεται τό ζήτημα τοῦ οὐκρανικοῦ σχίσματος καί ἐπιζητοῦνται τρόποι γιά τήν ἐπίλυσή του. Χωρίς τήν παραμικρή ὑποχώρηση τῶν καθηρημένων ἡγετῶν τῶν σχισματικῶν ὁμάδων Φιλαρέτου καί Μακαρίου, χωρίς νά ἔχουν ἀρθεῖ οἱ λόγοι τῆς καθαίρεσής τους, ἀναλαμβάνει πρωτοβουλία γιά τήν ἐπίλυση τῆς ὄντως σοβαρῆς ἐκκλησιαστικῆς κατάστασης στήν πολύπαθη αὐτή χώρα. Τό χειρότερο ἀπ’ ὅλα εἶναι ὅτι παραθεωρεῖται τό γεγονός ὅτι ἡ Οὐκρανία ὑπάγεται ἐκκλησιαστικά στήν δικαιοδοσία τοῦ Πατριαρχείου Ρωσίας ἀπό τό ἔτος 1686, καί σύμφωνα μέ τόν Ὁμότιμο Καθηγητής τοῦ ΑΠΘ π. Θεόδωρο Ζήση, ἡ πρωτοβουλία τοῦ Κωνσταντινουπόλεως ἀγγίζει τά ὅρια παράνομης εἰσπήδησης στά ἐσωτερικά ἄλλης αὐτοκέφαλης Ἐκκλησίας, ἐν προκειμένῳ στό Πατριαρχεῖο τῆς Ρωσίας. Ἄς μή μᾶς διαφεύγει ἡ σημαντική λεπτομέρεια πώς καί αὐτοί οἱ σχισματικοί τοῦ Κιέβου εἶχαν τήν βέβαιη αὐτοσυνειδησία πώς ἀνήκουν στό Πατριαρχεῖο Ρωσίας καί γι’ αὐτό ζήτησαν στίς 3 Νοεμβρίου 1991 καί στίς 22 Ἰανουαρίου τοῦ 1992 ἀπό αὐτό, νά τούς χορηγήσει τήν αὐτοκεφαλία καί ὄχι ἡ Κωνσταντινούπολη!
Ἔτσι τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, χωρίς τή σύμφωνη γνώμη καμιᾶς ἄλλης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἔδωσε τό «πράσινο φῶς» καί στίς 15 Δεκεμβρίου 2018 συνενώθηκαν οἱ δυό σχισματικές ὁμάδες, μαζί μέ δυό ἐπισκόπους τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας καί συγκρότησαν «Σύνοδο», ἐκλέγοντας ὡς «προκαθήμενο» τῆς «νέας ἐκκλησίας» τόν Ἐπιφάνιο. Ἐν τέλει στίς 6 Ἰανουαρίου 2019 δόθηκε, στό Φανάρι ὁ «Τόμος Αὐτοκεφαλίας» καί στίς 3 Φεβρουαρίου 2019 ἔγινε ἡ «ἐνθρόνιση» τοῦ Ἐπιφανίου.
Δ. ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
Ἡ χορήγηση τῆς αὐτοκεφαλίας, στούς σχισματικούς τοῦ Κιέβου, μονομερῶς καί ἐρήμην τῶν ἄλλων Ἐκκλησιῶν, ἀπό τό οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, εἶχε ἄμεσες καί τραγικές συνέπειες, προκαλώντας μείζονος σημασίας ἐκκλησιαστικά προβλήματα, τόσο στήν Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας, ὅσο καί στήν παγκόσμια Ὀρθοδοξία. Ἤτοι:
1ον) Μόλις ἀνακοινώθηκε ἡ χορήγηση αὐτοκεφαλίας, τό Πατριαρχεῖο τῆς Ρωσίας ἀντέδρασε μέ ἰδιαίτερη σφοδρότητα καί προέβη ἄμεσα στή διακοπή κοινωνίας, μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο. Δημιουργήθηκε ἕνα νέο μεγάλο σχῖσμα καί γιά πολλούς ἔγκυρους μελετητές, ἐφάμιλλο τοῦ σχίσματος Ἀνατολῆς καί Δύσεως τοῦ 1054!
2ον) Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης πῆρε τήν πρωτοβουλία γιά νά λύσει, ἔτσι τουλάχιστον διατείνεται, τό οὐκρανικό πρόβλημα, χωρίς νά ζητήσει τή γνώμη καί νά συναποφασίσει μέ τούς προκαθημένους τῶν ἄλλων Ἐκκλησιῶν, ὡς ὤφειλε, σεβόμενος τήν μακραίωνη συνοδική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας.
3ον) Κατά τή χορήγηση τοῦ Τόμου αὐτοκεφαλίας, ὅσο καί κατά τήν ἐνθρόνιση τοῦ Ἐπιφανίου, δέν παρέστη καμιά Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, παρά μόνο ἐκπρόσωποι τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου καί οἱ σχισματικοί τοῦ Κιέβου. Κι αὐτό διότι, καμιά Ἐκκλησία δέν θεώρησε ὡς κανονική τή «νέα ἐκκλησία» καί δέν ἐνέκρινε, προφανῶς τόν τρόπο καί τό χρόνο πού δόθηκε ἡ αὐτοκεφαλία, ὄχι στήν κανονική Ἐκκλησία, ἀλλά στό ἑνωτικό σχῆμα τῶν σχισματικῶν. Οὔτε τό Ἅγιον Ὄρος ἐκπροσωπήθηκε.
4ον) Σύνοδοι Τοπικῶν Ἐκκλησιῶν, Προκαθήμενοι, πλειάδα ἐπιφανῶν ἱεραρχῶν, κληρικοί καί καθηγητές θεολογίας, κ.ἄ. δήλωσαν ἀπερίφραστα καί δημόσια ὅτι ἀναγνωρίζουν, ὡς τήν κανονική Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας, τήν ὑπό τόν Μητροπολίτη Ὀνούφριο. Μέ βαρυσήμαντα ἄρθρα καί ἐπιστολές τους, ἐξέφρασαν τίς πλέον ἔντονες ἐπιφυλάξεις καί ἀνησυχίες τους. Χαρακτηριστική ὑπῆρξε ἡ ἀλληλογραφία τοῦ Μακ. Ἀρχιεπισκόπου Ἀλβανίας κ. Ἀναστασίου, ὁ ὁποῖος ἐξέφρασε σοβαρές ἐπιφυλάξεις γιά τήν κανονικότητα τῆς χορηγήσεως τῆς αὐτοκεφαλίας καί γιά τόν τρόπο ἀποκατάστασης τῶν καθηρημένων καί ἀφορισμένων σχισματικῶν «ἐπισκόπων».
5ον) Οὐδεμία Ἐκκλησία μνημονεύει, ὡς αὐτή τήν ὥρα, τόν «προκαθήμενο» τῆς «νέας ἐκκλησίας» «Μητροπολίτη» Ἐπιφάνιο, ἐκτός τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη.
6ο) Ἡ χορήγηση αὐτοκεφαλίας στούς οὐκρανούς σχισμαστικούς, μέ τόν τρόπο πού ἔγινε καί τό χρόνο πού δόθηκε καί τόσο ἐσπευσμένα, δημιουργεῖ χείριστο προηγούμενο καί ἀνοίγει τούς ἀσκούς τοῦ Αἰόλου γιά ἄμεσες καί μελλοντικές δυσμενεῖς ἐξελίξεις στό χῶρο τῆς Ὀρθοδοξίας. Σχισματικές ἐκκλησίες καί ὁμάδες, θά ἐπικαλοῦνται πλέον τή χορήγηση αὐτοκεφαλίας τῆς Οὐκρανίας καί θά ζητοῦν ἀνάλογη μεταχείριση.
7ον) Δέν εἶναι λίγοι, ὅσοι θεωροῦν αὐτή τήν ἄστοχη καί ὀλέθρια γιά τήν Ἐκκλησία ἐνέργεια τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη, ὡς ρεβανσιστική. Ἡ ἀπόσπαση τῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας ἀπό τό Πατριαρχεῖο τῆς Ρωσίας, ἑρμηνεύεται ὡς «τιμωρία», γιά τήν μή συμμετοχή του στήν «Σύνοδο» τοῦ Κολυμβαρίου τοῦ 2016.
8ον) Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης, περιφρόνησε πρωτίστως τό Πατριαρχεῖο τῆς Ρωσίας, στό ὁποῖο ἀνῆκε καί ἀνήκει ἡ κανονική Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας, ἀλλά καί αὐτή τήν ἴδια τήν κανονική Οὐκρανική Ἐκκλησία. Δέν ρώτησε, ὅπως εἶχε ὑποχρέωση, τόν προκαθήμενό της Μητροπολίτη Ὀνούφριο, τήν Ἱεραρχία, τόν κλῆρο καί τό λαό, ἄν θέλει τήν αὐτοκεφαλία, ἀλλά κάλεσε, δίκην τελεσιγράφου, τήν κανονική Ἐκκλησία νά διαλυθεῖ καί νά ἐνταχθεῖ στό σχῆμα τῶν δυό σχισματικῶν ὁμάδων. Κλήθηκε ἡ κανονική Ἐκκλησία, ἡ ὁποία ἀναγνωρίζεται ἀπό ὅλες τίς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, τοῦ 95% τοῦ ὀρθοδόξου ποιμνίου, μέ τίς 12.500 ἐνορίες, 92 Ἐπισκόπους, 15.000 ἱερεῖς, 5.000 Ἱερές Μονές, νά ἐνταχθεῖ στό τεχνητό ἐκκλησιαστικό μόρφωμα τῶν σχισματικῶν, οἱ ὁποῖοι δέν ἐκπροσωποῦν περισσότερο ἀπό τό 5% τῶν οὐκρανῶν ὀρθοδόξων.
9ον) Ὅλες αὐτές οἱ ἀντικανονικές ἐνέργειες ἔπληξαν καίρια τόσο τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας, ὅσο καί τό κύρος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί αὐτοῦ τοῦ ἰδίου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη. Διότι, ἀντί νά θεραπεύσει τό χρονίζον σχῖσμα, πού εἶχαν δημιουργήσει οἱ σχισματικοί τοῦ Κιέβου, δημιούργησε ἄλλο, τεραστίων διαστάσεων σχῖσμα μέ τήν πολυπληθέστερη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, αὐτή τῆς Ρωσίας, διαταράσσοντας τήν ἑνότητα τῆς παγκόσμιας Ὀρθοδοξίας.
10ον) Τό ἀκατανόητο εἶναι ὅτι, μετά ἀπό αὐτή τήν δυσμενέστατη ἐξέλιξη, τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί ὁ ἴδιος ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης ἀποφεύγει πεισματικά νά δώσει λύση στό ἀδιέξοδο, ἀρνούμενος κατηγορηματικά νά συγκαλέσει Πανορθόδοξη Σύναξη τῶν Προκαθημένων, ἡ ὁποία θά ἀποφασίσει, συνοδικῶ τῷ τρόπῳ, τί μέλλει γενέσθαι.
Ε. ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
Ἡ χορήγηση τῆς αὐτοκεφαλίας στούς σχισματικούς, καθηρημένους καί ἀφορισμένους τοῦ Κιέβου, δημιούργησε καί τεράστια ἐκκλησιολογικά προβλήματα, τά ὁποῖα προσβάλλουν αὐτή τήν ἴδια τήν ὑπόσταση τῆς Ἐκκλησίας καί τό πολίτευμά της. Μέ τήν χορήγηση τῆς αὐτοκέφαλους ἔγινε κατάφορη καταπάτηση τῆς ἱεροκανονικῆς τάξεως. Ἤτοι:
1ον) Οἱ «ἱεραρχίες» τῶν σχισματικῶν ὁμάδων τοῦ Κιέβου, εἶχαν δικαίως καθαιρεθεῖ καί ἀφορισθεῖ, ἀπό τό Πατριαρχεῖο τῆς Ρωσίας, στό ὁποῖο ἀνῆκαν, γιά συγκεκριμένα ἐκκλησιαστικά παραπτώματα, μέ κύριο ἐκεῖνο τῆς πρόκλησης σχίσματος, ἕνα ἀπό τά βαρύτερα παραπτώματα. Ἐδῶ καί τρεῖς δεκαετίες, χωρίς ἴχνος εὐθύνης καί ἐκκλησιαστικοῦ ἤθους, συντηροῦσαν σχισματικά σχήματα, δημιουργώντας τεράστια προβλήματα στήν Ἐκκλησία, χωρίς νά ἐκδηλώσουν ποτέ τήν παραμικρή μεταμέλεια γιά τό ἀντιεκκλησιαστικό τους ἔργο. Ἀλλά καί ὅταν κατέφυγαν στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο γιά τήν ἀποκατάστασή τους, δέν ἔδειξαν κανένα σημάδι μετανοίας, διαλύοντας τίς σχισματικές τους ὁμάδες. Δέν τίς διέλυσαν, ἁπλά τίς ἐνέταξαν, σάν κανονικές ἐκκλησίες, στή «νέα ἐκκλησία». Καί δημιουργεῖται τό ἐρώτημα: πῶς ἔγιναν δεκτοί ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί πῶς ἔγινε δεκτό τό αἴτημά τους, γιά ἀποκατάσταση τῶν ἰδίων καί τή χορήγηση αὐτοκεφαλίας, ὄντας ἀμετανόητοι γιά τήν τεράστια ζημία, πού προκάλεσαν στήν Ἐκκλησία; Ἀπό πότε ἄρχισε ἡ Ἐκκλησία νά δίνει ἄφεση χωρίς μετάνοια; Ἀπό πότε ἄρχισε νά ἐπιβραβεύει τούς ἀμετανόητους καί νά τούς ἀνακηρύσσει σέ κανονική ἐκκλησία, κηρύσσοντας, ταυτόχρονα, τήν κανονική Ἐκκλησία σέ «σχισματική» γιά χάρη τους; Ὄχι μόνο δέν ἔδειξαν σημάδια μεταμέλειας, ἀλλά μέ ἀντιεκκλησιαστικό κομπασμό ὁ σχισματικός «πατριάρχης» Φιλάρετος δήλωσε πρόσφατα, πώς ἡ σχισματική του ὁμάδα, ἦταν καί συνεχίζει νά εἶναι, μία ὁλοκληρωμένη «Ὀρθόδοξος Αὐτοκέφαλος Ἐκκλησία», ὅπου ἐνεργεῖ ἡ χάρη καί τελοῦνται μυστήρια! Ἐπίσης, τήν προηγούμενη ἑβδομάδα ἀνακίνησε θέμα ἀνασύστασης τοῦ «Πατριαρχείου τῆς Οὐκρανίας», προφανῶς μή συμμορφούμενος μέ τήν χορήγηση τῆς αὐτοκεφαλίας καί ὅπως δήλωσε δημόσια, γιά ἀθέτηση συμφωνηθέντων. Ἤδη αὐτή τή στιγμή εἶναι σέ ἐξέλιξη σχῖσμα στή «νέα ἐκκλησία» τῶν σχισματικῶν τῆς Οὐκρανίας! Ὁ Φιλάρετος ἔλαβε, πέρα ἀπό κάθε ἐκκλησιαστική δεοντολογία καί κανονικότητα, τόν τίτλο τοῦ «Ἐπιτίμου Πατριάρχη Κιέβου», προφανῶς ὡς αὐτοεπιβράβευση γιά τό ἀντιεκκλησιαστικό του ἔργο καί ὡς ἁπτό δεῖγμα τῆς ἀμετανοησίας του. Παρόμοιες ἀποσχιστικές τάσεις ἔχει καί ὁ ἕτερος τῶν σχιασματικῶν Μακάριος Μαλέτιτς, διευρύνοντας τίς σχισματικές διασπάσεις. Διερωτόμαστε, πῶς βλέπει τίς νέες αὐτές ἐξελίξεις τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο;
2ον) Οἱ ποινές τῶν «ἱεραρχιῶν» τῶν σχισματικῶν καθηρημένων καί ἀφορισμένων ὁμάδων τοῦ Κιέβου, δέν ἤρθησαν ἀπό τό καθ’ ὕλην Πατριαρχεῖο τῆς Ρωσίας, πού δικαίως τούς εἶχε ἐπιβάλλει καί ἀναγνωρίστηκαν ἀπό ὅλες τίς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες. Μόνο αὐτό μποροῦσε νά τίς ἄρει, ἤ τουλάχιστον νά συμφωνήσει. Τόσον αὐτοί, ὅσον καί οἱ «χειροτονημένοι» κατόπιν ἀπ’ αὐτούς «ἐπίσκοποι», πῶς ἐντάχτηκαν στή «νέα ἐκκλησία», πού ἀναγνώρισε τό Φανάρι; Δυστυχῶς, μέ μία ἁπλή γραφειοκρατική διαδικασία! Εἰπώθηκε πώς ἔγινε χρήση τοῦ δικαιώματος τοῦ «ἐκκλήτου» στόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη. Ἀλλά αὐτό τό δικαίωμα ἀσκεῖται ἀπό τόν Πατριάρχη σέ κληρικούς τῆς δικῆς του ἐκκλησιαστικῆς δικαιοδοσίας, ὅπως εἶχε ἀποφανθεῖ ὁ μεγάλος βυζαντινός κανονολόγος Ζωναρᾶς «οὐ πάντων τῶν μητροπολιτῶν πάντως ὁ Κωνσταντινουπόλεως καθεῖται δικαστής, ἀλλά τῶν ὑποκειμένων αὐτῷ», «οὐκ ἔχει ἐξουσίαν ἐνεργεῖν εἰς τάς διοικήσεις καί ἐνορίας τῶν ἄλλων Πατριαρχῶν, οὔτε εἰς αὐτόν ἐδόθη ἀπό τόν Κανόνα (σ.σ. Θ΄ τῆς Δ΄ Οἰκ. Συνόδου) τοῦτον ἡ ἔκκλητος ἐν τῇ καθόλου Ἐκκλησίᾳ» (Πηδάλιον σ.191-193). Ὁ ἰσχυρισμός τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ὅτι μετά ἀπό 333 χρόνια, δικαιοδοσίας τοῦ Πατριαρχείου τῆς Ρωσίας, ἡ Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας τοῦ ἀνήκει, στερεῖται σοβαρότητας.
Καί κάτι ἄλλο πολύ σημαντικό: Ἀφοῦ δέν ἤρθησαν οἱ λόγοι τῆς καθαίρεσης τῶν σχισματικῶν καθηρημένων καί ἀφορισμένων «ἐπισκόπων», καί δέν ζήτησαν συγγνώμη γιά τό ἐκκλησιαστικό τους παράπτωμα κατά τῆς τοπικῆς τους Ἐκκλησίας, πῶς λειτούργησε τό «ἔκκλητο»; Μήπως θεωρήθηκε ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἡ ποινή τους ἄδικη καί γι’ αὐτό τούς ἀποκατέστησε; Ὄχι, γιατί τό 1992 ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης εἶχε ἐπικυρώσει τά ἐπιτίμια, ὅτι δικαίως ἐπιβλήθηκαν ἀπό τό Πατριαρχεῖο τῆς Ρωσίας. Σύμφωνα μέ τό κανονικό δίκαιο τῆς Ἐκκλησίας μας, τήν ἄρση τῶν ἐπιτιμίων τήν αἴρει ἡ Ἐκκλησία, ἡ ὁποία τά ἐπέβαλε. Τό δικαίωμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη, στήν καλλίτερη περίπτωση, θά μποροῦσε νά ἔχει ρόλο διαμεσολαβητικό ἀνάμεσα στό Πατριαρχεῖο Μόσχας καί τούς τιμωρημένους πρώην ἐπισκόπους, γιά τήν ἄρση τῶν αἰτιῶν ἐπιβολῆς τῶν κυρώσεων σ’ αὐτούς. Ἀλλά κάτι τέτοιο δέν ἔγινε!
Καί τό ἀκόμη χειρότερο: Ὁ ἕτερος τῶν καθηρημένων Μακάριος Μαλέτιτς στερεῖται παντελῶς τῆς ἱερωσύνης, διότι ἤδη καθηρημένος πρεσβύτερος τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας χειροτονήθηκε «ἐπίσκοπος» ἀπό ἀχειροτόνητους, μίας ψευδοεκκλησίας τῶν κομμουνιστῶν! Αὐτός πῶς ἀποκαταστάθηκε; Δυστυχῶς καί αὐτός μέ γραφειοκρατική διαδικασία! Ἐπίσης, οἱ σχισματικοί καί καθηρημένοι ἀμφοτέρων τῶν σχισματικῶν ὁμάδων, ὅλα αὐτά τά χρόνια, χειροτονοῦσαν κληρικούς, ὅλων τῶν βαθμῶν καί κύρια ἐπισκόπους. Αὐτῶν ἡ χειροτονία τέθηκε ὑπό διερεύνηση γιά τήν κανονικότητά της, πρίν συμμετάσχουν στή «Σύνοδο» τῆς «νέας ἐκκλησίας»; καί νά τῆς δοθεῖ κατόπιν ἡ αὐτοκεφαλία; Εἶναι δυνατόν νά «θεραπευτεῖ» ἡ μή χειροτονία τους, μέ γραφειοκρατική πρακτική; Δέν ἔπρεπε, πρίν ἀπ’ ὅλα νά ἀναχειροτονηθοῦν οἱ ἀχειροτόνητοι «ἐπίσκοποι», οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν τό 30% τῶν «ἐπισκόπων» τῆς «νέας ἐκκλησίας», κατόπιν νά συγκροτηθεῖ ἡ ἱεραρχία της καί μετά νά χορηγηθεῖ ἡ αὐτοκεφαλία; Πῶς δέχτηκε τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο νά δώσει αὐτοκεφαλία σέ μία ἐκκλησία, ὅταν στήν ἱεραρχία της ὁ ἕνας στούς τρεῖς «ἐπισκόπους» της στερεῖται κανονικῆς χειροτονίας καί πολλοί ἀπό αὐτούς (τῆς ὁμάδος Μακαρίου Μαλέτιτς) εἶναι ὁλωσδιόλου ἀχειροτόνητοι; Οἱ Ἱεροί Κανόνες ἐπιτάσσουν τήν ἀναχειροτονία, (τουλάχιστον) τῶν ἀχειροτόνητων! Ἐπ’ αὐτοῦ ὁ Μ. Βασίλειος διδάσκει πώς «οἱ τῆς Ἐκκλησίας ἀποστάντες, οὐκ ἔτι ἔσχον τήν Χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐφ΄ ἑαυτούς, ἀπέλειπε γάρ ἡ μετάδοσις διακοπῆναι τήν ἀκολουθίαν» καί τονίζει κατηγορηματικά πώς «οἱ ἀπορραγέντες, λαϊκοί γενόμενοι, οὔτε τοῦ βαπτίζειν, οὔτε τοῦ χειροτονεῖν εἶχον ἐξουσίαν, οὔτε ἠδύναντο Χάριν Πνεύματος Ἁγίου ἑτέροις παρέχειν, ἧς αὐτοί ἐκπεπτώκασι» (Μ. Βασιλείου Κανῶν Α΄, Πηδάλιον, ἐκδ. Ἀστήρ, Ἀθήναι1990, σεέλ.587). Οἱ σχισματικοί πρώην ἐπίσκοποι, κατά τόν κορυφαῖο Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας, στεροῦνται τῆς Θείας Χάριτος, κατά συνέπεια καί οἱ «χειροτονημένοι» ἀπό αὐτούς, ἀλλά πόσο μᾶλλον οἱ ἀχειροτόνητοι καί οἱ αὐτοχειροτόνητοι! Ἐξετάστηκε, ἐκτός ἀπό τίς «χειροτονίες» καί ἡ κανονικότητα τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων πού τελοῦσαν ὡς τώρα; Καί ἐν πάσῃ περιπτώσει, γιά ὅλα αὐτά τά κεφαλαιώδη προβλήματα πού ἀνέκυψαν δέν μπορεῖ νά ἀποφανθεῖ ἕνα πρόσωπο, ἤ μία τοπική Ἐκκλησία, ἀλλά ὅλη ἡ Ἐκκλησία.
3ον) Ἡ παράκαμψη τοῦ Πατριαρχείου τῆς Ρωσίας ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο γιά νά δοθεῖ, μέ τόν τρόπο καί τό χρόνο πού δόθηκε ἡ αὐτοκεφαλία, ἀποτελεῖ
κατάφορη εἰσπήδηση σέ ἄλλη ἐκκλησιαστική δικαιοδοσία, ἡ ὁποία ἀπαγορεύεται ρητά καί αὐστηρά ἀπό τούς Ἱερούς Κανόνες.
4ον) Ἐφ’ ὅσον ὁ ἀναγνωριζόμενος ἀπό ὅλες τίς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες κανονικός Μητροπολίτης Κιέβου Ὀνούφριος δέν ἐκοιμήθη, δέν παραιτήθηκε, δέν ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα πέραν τοῦ ἑξαμήνου ἀπό τήν ἐπαρχία του, δέν καταδικάστηκε γιά δογματικό ἤ κανονικό παράπτωμα, πῶς ἐκλέχτηκε στή θέση του, ὡς «Μητροπολίτης Κιέβου» κάποιος ἄλλος ἐπίσκοπος, ὁ Ἐπιφάνιος; Ἡ ἀνάδειξη ἄλλου ἐπισκόπου στή θέση ἤδη ὑπάρχοντος καί μή ἀπομακρυνθέντος γιά δογματικούς καί κανονικούς λόγους, ἀποτελεῖ σοβαρή ἐκκλησιολογική παρεκτροπή.
5ον) Ἡ κανονική Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας, ἡ ὁποία ἐκπροσωπεῖ πάνω ἀπό τό 95% τοῦ ὀρθοδόξου πληρώματος, οὐδέποτε ζήτησε αὐτοκεφαλία. Αὐτοκεφαλία ζήτησε καί δόθηκε, στήν συντριπτική μειοψηφία τῶν σχισματικῶν τοῦ 5%. Οἱ 300.000 ὑπογραφές οὐκρανῶν πιστῶν, τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας, γιά τή μή χορήγηση τῆς αὐτοκεφαλίας, ἀγνοήθηκαν ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο!
6ον) Ἡ «νέα ἐκκλησία» ἐξυπηρέτησε (καί) πολιτικές καί γεωστρατηγικές σκοπιμότητες. Κι ἀκόμα συντάχτηκε μέ τούς ἐθνικιστές τῆς Οὐκρανίας καί ἄρα παρέκκλινε στήν αἵρεση τοῦ ἐθνοφυλετισμοῦ. Στίς 12 Ὀκτωβρίου 2018 ὁ αὐτοανακηρυχθείς «πατριάρχης» Φιλάρετος εὐλόγησε προκλητικά εἰκονογραφίες ναοῦ στήν περιοχή Τερνοπόλ, τῆς δυτ. Οὐκρανίας, μέ ναζιστικά σύμβολα.
7ον) Ὁ τρόπος τῆς χορηγήσεως τῆς αὐτοκεφαλίας ἀπό τό Φανάρι ἀναδεινύει ἕνα μείζονος σημασίας πρόβλημα, τό ὁποῖο ἀναδύεται σταδιακά στόν ὀρθόδοξο χῶρο. Ἡ ἀνάδειξη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη ὡς «πρώτου ἄνευ ἴσων» (primus sine paribus) σέ ὁλόκληρη τήν Ὀρθοδοξία. Μέ τήν πρωτοφανῆ αὐτή ἐνέργειά του ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης, χωρίς νά συναποφασίσει μέ τούς Προκαθημένους τῶν ἄλλων Ἐκκλησιῶν ἤ τουλάχιστον νά ἀποσπάσει τή σύμφωνη γνώμη τους, προβάλλει καί ἐπιβάλλει τό ἐξουσιαστικό πρωτεῖο σέ ὅλη τήν Ἐκκλησία. Μεταβάλλει, γιά πολλούς μελετητές, τό Φανάρι σέ «Βατικανό τῆς Ἀνατολῆς».
8ον) Κατά τή χορήγηση τοῦ Τόμου αὐτοκεφαλίας, στίς 6 Ἰανουαρίου στό Φανάρι, ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης, ἔκαμε ἄλλο ἕνα σοβαρό ἐκκλησιολογικό ἀτόπημα. Μετέδωσε τή Θεία Κοινωνία στόν τότε Πρόεδρο τῆς Οὐκρανίας Π. Ποροσένκο, ὄντας ἀποδεδειγμένα οὐνίτης – κρυφοπαπικός!
9ον) Ἡ «νέα ἐκκλησία» τῆς Οὐκρανίας, ὄντας ἀκόμα στά σπάργνανά της, ἄρχισε «τολμηρά» ἀνοίγματα πρός τούς αἱρετικούς καί ἰδίως τούς οὐνίτες, ὑποσχόμενη «στενή συνεργασία» καί τό χειρότερο, κάνοντας λόγο γιά τήν προώθηση «ἕνωση τῶν ἐκκλησιῶν». Δέν εἶναι τυχαία ἡ δήλωση τοῦ πάπα Φραγκίσκου στίς 28-4-2019 πώς ἑτοιμάζει μία μεγάλη ἔκπληξη γιά τούς «Ἑλληνορύθμους Καθολικούς», τούς οὐνίτες, τῆς Οὐκρανίας. Προφανῶς δρομολογεῖται πατριαρχικό καθεστώς στούς οὐνίτες, γιά τήν ἐνεργή συμμετοχή τους στή διαδικασία ἑνοποίησης τῶν οὐκρανικῶν «ἐκκλησιῶν», δηλαδή στήν ἕνωση τῶν «ἐκκλησιῶν» καί ἐν τέλει στήν καταστροφή τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ἀνέλυσε ὁ ἔγκυρος ἀναλυτής Κονσταντίν Σεμλιούκ (Ἰστ. Ἀκτίνες). Πολλοί ὁμιλοῦν γιά ἔναρξη τῆς «ἕνωσης τῶν ἐκκλησιῶν» στήν πολύπαθη Οὐκρανία!
10ον) Ὁ «προκαθήμενος» Ἐπιφάνιος ἐξήγγειλε φαινόμενα ἀνεπίτρεπτης ἐκκοσμίκευσης, ὅπως λ.χ. προσέγγιση τῶν ΛΟΑΤΚΙ τῆς Οὐκρανίας.
11ον) Τό ὕφος καί τό ἦθος τῶν «ἐπισκόπων» τῆς «νέας ἐκκλησίας» ἀποδεικνύεται καί ἀπό τό ὅτι, δέκα μέρες μετά τήν παραλαβή τοῦ «Τόμου», ὁ νέος «προκαθήμενος» Ἐπιφάνιος μαζί μέ τόν πρόεδρο Ποροσένκο ἔκαναν τά ἀποκαλυπτήρια μνημείου πρός τιμήν τοῦ καθηρημένου ἱερέα, αὐτοχειροτόνητου «ἀρχιεπισκόπου», καί αὐτοανακηρυγμένου «Μητροπολίτου Κιέβου», Βασίλ Λυπκίβσκυ!
ΣΤ. ΤΑ ΟΛΕΘΡΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΙΑΣ
Τελικά τό ἐγχείρημα τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου, ἔστω καί μέ τόν τρόπο πού ἔγινε, πέτυχε; Ἀσφαλῶς ὄχι! Μέχρι αὐτή τή στιγμή ὁ πιστός λαός στήν Οὐκρανία, στή συντριπτική του πλειοψηφία, ἐπίσκοποι, κληρικοί, μοναχοί, λαϊκοί, παραμένουν στήν κανονικότητα, στήν κανονική Ἐκκλησία, ὑπό τόν Μητροπολίτη Ὀνούφριο. Ἐπίσης, καμιά Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ὡς τώρα δέν ἔχει ἀναγνωρίσει τό νέο ἐκκλησιαστικό σχῆμα τῶν σχισματικῶν ὁμάδων, στό ὁποῖο δόθηκε ἡ αὐτοκεφαλία. Καί τό χειρότερο: ἀντί νά εἰρηνεύσει καί ἑνωθεῖ ὁ ὀρθόδοξος οὐκρανικός λαός, ὅπως διατυμπάνιζε ὁ κ. Βαρθολομαῖος καί οἱ προωθητές τῆς αὐτοκεφαλίας, διχάστηκε ἔτι περισσότερο. Αὐτή τή στιγμή στήν Οὐκρανία ἔχει ὡς ἑξῆς ἡ ἐκκλησιαστική κατάσταση: ὑπάρχει ἡ κανονική Ἐκκλησία ὑπό τόν Μητροπολίτη Ὀνούφριο, ἡ «νέα ἐκκλησία» ὑπό τόν Ἐπιφάνιο, τό «Πατριαρχεῖο τοῦ Κιέβου» τοῦ Φιλαρέτου, ἡ «αὐτοκέφαλη ἐκκλησία» τοῦ Μακαρίου (οἱ δυό σχισματικοί δέν διέλυσαν τίς ὁμάδες τους, ἀμφισβητοῦν καί ὑποσκάπτουν τή «νέα ἐκκλησία») καί φυσικά οἱ οὐνίτες, οἱ ὁποῖοι ἐπωφελοῦνται ἀπό τήν ἀνώμαλη κατάσταση! Αὐτήν τήν «ἑνότητα» ἔφερε ἡ περιβόητη αὐτοκεφαλία στούς σχισματικούς!
Ἀπό μέρους τῆς «νέας ἐκκλησίας» καί ἀπό κρατικούς καί παρακρατικούς παράγοντες, ἀναφέρονται πρωτοφανεῖς βανδαλισμοί, ξυλοδαρμοί ἱερέων καί πιστῶν τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας, παραβιάσεις καί ὑφαρπαγές ναῶν. Πρόσφατο δημοσίευμα ἔδειξε βάναυση κατάληψη ἱεροῦ ναοῦ τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας καί πέταγμα στό δρόμο ἱερῶν σκευῶν καί μαζί τό Ἅγιο Ἀρτοφόριο! Ἡ οὐκρανική κυβέρνηση, τουλάχιστον ἡ ἀπελθοῦσα, κρατᾶ ἀνοιχτά ἐχθρική στάση κατά τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας, ἀλλάζοντας τό νομικό καθεστώς καί μαζί καί αὐτό τό ὄνομά της. Καί τό ἀκόμα χειρότερο: μέ τήν κατάσταση αὐτή ἔχει τρωθεῖ σοβαρά τό κύρος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου νά εἶναι ὁ συντονιστής τῶν προβλημάτων τῆς καθόλου Ὀρθοδοξίας καί παράγων εἰρηνικῆς διευθέτησης τῶν προβλημάτων. Τά θλιβερά ἀποτελέσματα τῆς χορήγησης αὐτοκεφαλίας στήν Οὐκρανία ἀκυρώνουν στήν πράξη τήν ἀποτελεσματικότητα τῶν πρακτικῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου νά δίνει λύσεις.
Ζ. ΤΙ ΔΕΟΝ ΓΕΝΕΣΘΑΙ
Κατ’ ἀρχήν θά πρέπει νά δηλώσουμε, πώς δέν εἴμαστε ἀντίθετοι στή χορήγηση τῆς αὐτοκεφαλίας. Ἄλλωστε ἡ αὐτοκεφαλία κάθε Ἐκκλησίας εἶναι τό ἀρχέγονο πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας μας καί τά μετέπειτα ἐξουσιαστικά σχήματα γέννησαν ἱστορικές συγκυρίες καί προσωπικές φιλοδοξίες. Κλασσικό παράδειγμα ἡ κατάντια τοῦ παπισμοῦ, ὁ ὁποῖος ἀσκεῖ, διά τοῦ «πάπα», ἀπόλυτη ἐξουσία σέ ὅλη τήν οἰκουμένη. Ἀρκεῖ ὅμως ἡ αὐτοκεφαλία νά χορηγεῖται μέ συγκεκριμένους κανόνες, ἤτοι: α) νά ζητεῖται ἀπό τήν κανονική Ἐκκλησία καί νά ἐκφράζει τή θέληση ὅλου τοῦ πληρώματος, β) νά χορηγεῖται μόνο σέ ἑνωμένη Ἐκκλησία, ἐντός τῶν ὁρίων ἑνός συγκεκριμένου κράτους, καί ὄχι σέ ἀποσχισθεῖσα μερίδα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος γ) νά γίνεται τό αἴτημα στήν «μητέρα Ἐκκλησία», στήν ὁποία ὑπάγεται κανονικά ὡς «θυγατέρα», δ) νά τηροῦνται μέ ἀκρίβεια οἱ Θεῖοι καί Ἱεροί Κανόνες, ε) νά ὑπάρχει συγκατάθεση, τόσο ἀπό τήν «Μητέρα Ἐκκλησία», ὅσο καί ἀπό τίς ὑπόλοιπες Ἐκκλησίες καί στ) νά μήν ὑπαγορεύει τήν αὐτοκεφαλία οὐδεμία ἄλλη σκοπιμότητα, ἐκτός τοῦ συμφέροντος τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς διευκόλυνσης τοῦ σωστικοῦ της ἔργου. Βεβαίως, καμιά ἀπό τίς ὡς ἄνω ἀρχές δέν τηρήθηκε στή χορήγηση τῆς αὐτοκεφαλίας τῆς «νέας ἐκκλησίας» τῶν σχισματικῶν τῆς Οὐκρανίας.
Καί ἀκόμη, πρέπει νά δηλώσουμε πώς μέ τήν κριτική μας αὐτή, δέν ἔχουμε καμιά πρόθεση νά συνταχτοῦμε μέ τήν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας, ἡ ὁποία δυστυχῶς βαρύνεται μέ τήν νοοτροπία τοῦ πανσλαβισμοῦ, τοῦ συνδρόμου τῆς «Τρίτης Ρώμης» καί τήν τάση της στόν οἰκουμενιστικό συγκρητισμό. Ἡ κριτική μας ἀποσκοπεῖ ἀποκλειστικά καί μόνο νά εἰρηνεύσει ἡ Ἐκκλησία καί νά πρυτανεύσει ὁ σεβασμός στήν ἱεροκανονική καί συνοδική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας.
Σεβασμιώτατοι, σεβαστοί πατέρες, κυρίες καί κύριοι,
Βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός τραγικοῦ ἀδιεξόδου, μπροστά σέ ἀπρόβλεπτες ἐξελίξεις στήν καθόλου Ὀρθοδοξία. Φρονοῦμε ὅτι ἡ λύση τοῦ προβλήματος βρίσκεται στά χέρια τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη, ὁ ὁποῖος φέρει τήν ἀποκλειστική εὐθύνη γιά τή δημιουργία τοῦ ἀδιεξόδου. Δέν θά τοῦ δώσω ἐγώ ὁ ταπεινός καί ἄσημος θεολόγος συμβουλές στό τί πρέπει νά κάμει, γιά νά τερματιστεῖ αὐτή ἡ ὀδυνηρή κατάσταση στήν σύμπασα Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Αὐτό πού κάνω, εἶναι νά σμίγω καί τή δική μου πονεμένη κραυγή, μέ τίς νηφάλιες φωνές ὅλων τῶν Προκαθημένων Ἐκκλησιῶν, τῶν Ἐπισκόπων, τῶν κληρικῶν, τῶν μοναχῶν, τῶν καθηγητῶν καί ἄλλων ἐπιφανῶν ἐκκλησιαστικῶν προσώπων, γιά τήν κατεπείγουσα σύγκληση Πανορθοδόξου Συνάξεως, ἡ ὁποία θά δώσει τή λύση, σύμφωνα μέ τήν ἱεροκανονική καί συνοδική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας. Κάνουμε, πρέπει νά κάμουμε ὅλοι μας, ἱκετευτική παράκληση στόν Παναγιώτατο Οἰκουμενικό Πατριάρχη νά ἀφήσει κατά μέρος τίς ὅποιες προσωπικές του ἐμμονές καί νά ἀφουγκραστεῖ τίς ὀδύνες τῆς Ἐκκλησίας μας, ἡ ὁποία στενάζει ἀπό τό νέο αὐτό ἄλγος στό ἄχραντο σῶμα της. Ἡ διόρθωση τοῦ λάθους δέν εἶναι δειλία, ἀλλά ἡρωισμός καί δεῖγμα πνευματικῆς ὡριμότητας. Τόν θερμοπαρακαλοῦμε νά ἀκυρώσει ἄμεσα τόν «Τόμο» τῆς αὐτοκεφαλίας καί νά ἀρχίσει ἀπό τήν ἀρχή τή διαδικασία, σύμφωνα μέ τήν ἐκκλησιαστική παράδοση καί τό πραγματικό συμφέρον τῆς Ἐκκλησίας. Νά ἀναθέσει τό πρόβλημα σέ Πανορθόδοξη Σύνοδο, ἡ ὁποία θά ἀποφανθεῖ γιά τή χορήγηση ἤ μή τῆς αὐτοκεφαλίας. Νομίζουμε πώς πρέπει νά χρησιμοποιηθεῖ ἡ διαδικασία τῆς χορηγήσεως τοῦ Τόμου Αὐτοκεφαλίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τοῦ 1850, στόν ὁποία ἐφαρμόστηκε μέ ἀκρίβεια ἡ ὀρθόδοξη παράδοση. Εἶναι κρίμα νά σηκώνει ἕνα τέτοιο φορτίο ὁ ἴδιος στίς πλάτες του καί νά κινδυνεύει νά στιγματιστεῖ ἀπό τόν ἐκκλησιαστικό ἱστορικό τοῦ μέλλοντος! Τέλος εὐελπιστοῦμε καί προσευχόμαστε: ἡ νέα πολιτική ἡγεσία τῆς Οὐκρανίας, ὑπό τόν νέο πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, νά ἀναθεωρήσει τήν τυχοδιωκτική καί καταστροφική, γιά τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας, πολιτική τοῦ ἀπερχομένου προέδρου, οὐνίτη – κρυφοπαπικοῦ Π. Ποροσνένκο καί νά δρομολογήσει λύση τοῦ τραγικοῦ ἀδιεξόδου, γιά τήν εἰρήνευση καί τήν εὐημερία τῶν πολιτῶν τῆς ταραγμένης χώρας του!
Σᾶς εὐχαριστῶ πολύ