Ἀρχιμανδρίτης Φιλόθεος, Ἡγούμενος τῆς Ἱ. Μ. Καρακάλλου Ἁγίου Ὂρους

«ΝΟΥΘΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ»

ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΣΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ ΠΟΥ ΠΡΟΒΛΗΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ:
ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ: ΑΝΑΤΑΡΑΞΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΛΑΤΡΕIA

Μέρος Α'

κ. Δ.Χ.: Γέροντα εὐχαριστοῦμε πάρα πολύ πού μᾶς δεχτήκατε. Μέ τήν εὐχή σας.

Γέροντας Φιλόθεος: Χαρά μας, χαρά μας γιατί κι ἐσεῖς στόν ἀμπελῶνα τοῦ Κυρίου ἐργάζεστε καί προσπαθεῖτε μέ τούς ἄλλους συνεργάτες σας καί χαιρόμαστε νά ἔχουμε ἔτσι τό ἐνδιαφέρον ὅπως κι ἐσεῖς προσπαθεῖτε. Ἤρθατε καί στό Περιβόλι τῆς Παναγίας καί νά ἔρχεσθε πάντοτε γιά νά παίρνετε δύναμη καί ἐνίσχυση. Ἡ Παναγία μας ὑποδέχεται τά παιδιά της καί τά φιλοξενεῖ. Ἐκείνη τά φιλοξενεῖ καί τά ἐνισχύει. Πόσοι μᾶς λένε ὅτι αἰσθάνθησαν μία σάν κλήση καί σάν μία φωνή νά τούς λέει: Ἐλᾶτε στό Περιβόλι μου καί μέ τό πού ξεκινοῦν ἀπό τήν Οὐρανούπολη αἰσθάνονται μία χάρη, τήν παρουσία τῆς Παναγίας καί παίρνουν δύναμη ἐρχόμενοι ἐδῶ, στίς ἀκολουθίες, στίς λειτουργίες, στίς ἀγρυπνίες, ἀναγεννοῦνται καί παίρνουν δύναμη. Καί εἶναι τό Περιβόλι τῆς Παναγίας μας καί ὅλες οἱ Ἱερές Μονές πού ἐκεῖνες κρατοῦν τήν Ὀρθοδοξία, τήν γνήσια Ὀρθοδοξία γιατί ἡ ἐκκλησία μας πρέπει ἐκείνη νά εἶναι μπροστά σέ ὅλα, ἀλλά πολλές φορές ἐπηρεάζεται, δηλ. κάποιοι Ἐπίσκοποι, κάποιοι ἱερωμένοι ἐπηρεάζονται…

κ. Δ.Χ.: Οἱ εὐχές τοῦ Ἱερέως, πρέπει νά λέγονται ἐκφώνως; Μυστικῶς; Καί γιατί.

Γέροντας Φιλόθεος: Μάλιστα. Ἐγώ θά ἔλεγα καί ὅπως τό κάνω, οὔτε ἐκφώνως πολύ, ἀλλά οὔτε καί πάρα πολύ λίγο... Λιγάκι νά ἀκούγεται μέσα ὅτι κάτι λέει ὁ Ἱερέας. Δηλαδή νά μήν εἶναι σάν ὁ Ἱερέας νά μήν λέει τίποτε... Κατά τί νά ἀκούγεται, ὄχι ὅμως πολύ ἐκφώνως. Ἐλαφρῶς, ἐλαφρῶς, εἶναι μία συμμετοχή ἱεροῦ Ἁγίου Βήματος καί τῶν Πατέρων τῆς Μονῆς, ἀλλά καί τῶν ἐκκλησιαζομένων προσκυνητῶν.

κ. Δ.Χ.: Μάλιστα. Ἄν τό κατάλαβα καλά δηλαδή ἴσα-ἴσα πού νά δηλώνει τήν παρουσία του ὁ Ἱερέας.

Γέροντας Φιλόθεος:  Ναί, ναί ἐλαφρότατα.

κ. Δ.Χ.:  Ἀλλά ὄχι ὅμως ὅπως στίς Αἰτήσεις ἄς ποῦμε...

Γέροντας Φιλόθεος:  Ὄχι τελείως διαφορετικά. Θά 'ναι ἐλαφρότατα. Οἱ Αἰτήσεις θά ἔχουνε ἄλλο τόνο, ζωντανό τόνο. Καί αὐτές ὄχι πάρα πολύ βέβαια, ἀλλά ἐν πάσῃ περιπτώσει εἰς ἐπήκοον.

κ. Δ.Χ.:  Ὑπάρχει μία τάση πού ἔχει ξεκινήσει ἀπό πιό παλιά, ἀλλά εἰδικότερα τόν τελευταῖο καιρό, νά ἐκφωνεῖται τό «ὅλοι μαζί» εἴτε ἀπό τόν ψάλτη, εἴτε ἀπό τόν Ἱερέα καί νά λέει τό ἐκκλησίασμα μαζί ταυτόχρονα εἴτε τό Πάτερ ἡμῶν, εἴτε τό Πιστεύω∙ αὐτό ἴσως καί σέ τροπάρια, δέν ξέρω ἄν αὔριο προχωρήσει καί σέ ἐκφωνήσεις.

Γέροντας Φιλόθεος:  Δέν ξέρω, ἔχει κάποια ἀρχαία μήπως παράδοση αὐτό καί τό ἐπικαλοῦνται; ἤ σάν νεωτερισμός φαίνεται; Ἐγώ προσωπικά δέν ξέρω μήπως τυχόν πιάνονται ἀπό κάποια παράδοση παλιά, ἀρχαία ἄς ποῦμε πού τό ἔλεγε ὁ λαός, ὅλοι μαζί;  Σ' αὐτό ἀκριβῶς δέν εἶμαι καταρτισμένος, κατά πόσον... Ἄν ὅμως εἶναι νεωτερισμός, αὐτό φυσικά δέν ἐπιτρέπεται, τώρα συνέχεια νά κάνουμε νέες... τέτοια πράγματα, νά ἀποφεύγουμε, γιατί ὅπως ἔχουμε μάθει, ξεχωριστά λέγεται τό Πιστεύω ἀπό Ἱερωμένους ἄν εἶναι ἤ καί ἀπό λαϊκούς καί τό Πάτερ ἡμῶν. Αὐτή εἶναι ἡ παράδοση ἡ κανονική. Αὐτή πού ξέρουμε τούς τελευταίους αἰῶνες.

κ. Δ.Χ.: Ὁ Ἱερέας ἀντί νά στέκεται στραμμένος πρός τήν Ἁγία Τράπεζα ὅταν λέει τίς εὐχές, ἐπιτρέπεται νά στρέφεται πρός τό λαό, ὅπως κάνουν οἱ παπικοί;

Γέροντας Φιλόθεος: Αὐτό εἶναι τελείως πιά ἀπαράδεκτο. Αὐτό εἶναι ἀπομίμηση πρός τούς προτεστάντες καί τούς παπικούς. Ποῦ πᾶμε; Ἐδῶ μᾶς χαίρονται οἱ παπικοί ὅτι κρατοῦμε τήν παράδοση, κρατοῦμε τό Ἅγιο Βῆμα στή μυστική κατάσταση. Καί μάλιστα ἐδῶ στό Ἅγιο Ὄρος μετά ἀπό τό Χερουβικό, κλείνει ἡ Ὡραία Πύλη. Εἶναι μόνος του ὁ Ἱερέας μέσα καί τά λέει, ἀκούγεται ἀπό μέσα, μυστικά. Καταλάβατε; Ἐκτός ἄν εἶναι καμία Δεσποτική ἑορτή ἤ ἡ πανήγυρις τῆς Μονῆς, ἀνοίγεται καί τό Πάσχα βέβαια. Ἀλλιῶς εἶναι κλειστή ἡ Ὡραία Πύλη. Σκεφθεῖτε, πόσο μᾶλλον αὐτό. Εἶναι τελείως ἀπαράδεκτο. Σιγά σιγά θά τά καταργήσουμε ὅλα. Θά ξεφύγουμε σέ ὅλα καί εἶναι κρῖμα.

κ. Δ.Χ.:  Ἀπό ὅσο γνωρίζω ὑπάρχουν καί ἄλλοι δύο νεωτερισμοί.  Ἀκούστηκε σέ κάποια περιφέρεια τῶν προαστίων τῆς Ἀθήνας, ὅτι θέλουν νά βγάλουν τόν Ἐσταυρωμένο ἀπό τό Ἱερό καί νά μήν ὑπάρχει παρά μόνον ὁ Σταυρός στήν Ἁγία Τράπεζα.

Γέροντας Φιλόθεος: Εἴδατε; Σιγά σιγά τά ἀποκαθηλώνουν ὅλα. Οἱ Ἱερεῖς οἱ ἴδιοι ἄρχισαν νά ἀφαιροῦν, νά ψαλιδίζουν τά γένεια τους, πίσω τήν κόμη τους, ὅλα αὐτά καί σιγά σιγά ἐκκοσμικευόμαστε. Ἐκκοσμίκευση, ἔρχεται ἡ ἐκκοσμίκευση δυστυχῶς ἀπό ἐμᾶς τούς ἴδιους. Τή στιγμή πού ἔχουμε κληρικούς ἀλλοδαπούς, μᾶς ἔρχονται ἐδῶ κληρικοί εἴτε Ἄγγλοι, εἴτε Γάλλοι, μέ ὅλη τους τήν ἐμφάνιση, μέ τά γένεια τους, μέ τήν κόμη τους, ἱεροπρεπέστατα, μέ τήν ἐνδυμασία τους. Κι ἐμεῖς ποῦ πᾶμε; Τί φοβερό εἶναι αὐτό καί λυπηρό καί ἁμαρτία μεγάλη. Ποῦ πᾶμε; Ἀντί νά χαροῦμε γιά τήν παράδοσή μας, ἀντί νά χαιρόμαστε καί τή στιγμή πού ἔχει ἀναζήτηση ὁ κόσμος. Ἀναζήτηση οἱ παπικοί καί οἱ προτεστάντες νά ‘ρθοῦν πρός τήν Ὀρθοδοξία καί τούς διώχνουμε ἐμεῖς. Σάν νά τούς διώχνουμε. Δέν εἶναι αὐτό πολύ λυπηρό;

Καί στό βάπτισμα πού δέν γίνεται μέ τίς καταδύσεις. Ὅλα τά γράμματα πρέπει να διαβάζονται, οἱ ἐξορκισμοί πού ἔχει μπροστά, τά πάντα πού τά ἔχει ἡ Ὀρθοδοξία μας, αὐτά εἶναι τά σωστά, τότε εἶναι σωστό τό βάπτισμα. Καί στόν βαπτισμένο, ὅπως λέει ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς, νά γίνεται τό λάδωμα μέχρι λεπτομερείας καί ἡ κατάδυση.  Πολλές φορές λέει, διεισδύει ὁ πειρασμός μέσα, ὅταν δέν ἔχει βαπτισθεῖ σωστά.

κ. Δ.Χ.:  Ὅταν ὑπάρχει πάνω ἀπό ἕνα Ἅγιο Δισκοπότηρο, εἶναι πολύς ὁ κόσμος καί πρέπει νά μεταλάβει, νά εὐλογοῦν ὅλα μαζί τά Ἅγια Δισκοπότηρα στήν Ἁγία Τράπεζα;

Γέροντας Φιλόθεος:  Πολλά δισκοπότηρα;

κ. Δ.Χ.:  Πολλά Ἅγια Δισκοπότηρα στήν Ἁγία Τράπεζα. Αὐτό εἶναι σωστό;

Γέροντας Φιλόθεος:  Τοὐλάχιστον τά ἀπαραίτητα, ἄν εἶναι πολύς κόσμος γιά νά μήν καθυστερεῖ. Ἀλλά ἀπό τό κεντρικό Ἅγιο Ποτήριο, νά παίρνουν μέρος τοῦ Ἁγίου Ἄρτου καί ἀπό τό Θεῖο Αἷμα καί  νά βάζουν στό ἄλλο ἕνα ἤ στά ἄλλα δύο.

κ. Δ.Χ.:  Νά μήν εἶναι δηλαδή ἤδη γεμᾶτα ἀπό πρίν μέ κρασί καί μετά νά τά ἁγιάζουν ξεχωριστά ἤ ὅλα μαζί . Ἀλλά νά μεταγγίζεται τό Αἷμα ἀπό τό ἕνα Ἅγιο Ποτήριο στά ὑπόλοιπα ἄδεια ποτήρια.

Γέροντας Φιλόθεος: Ναί, ἐδῶ στό Ὄρος αὐτό κάνουμε καί ἐδῶ στή Μονή μας πού ἔχουμε τήν πανήγυρη τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καί τοῦ Ἁγίου Γεδεών πού ἔχουμε διακόσια, τριακόσια ἄτομα καί περισσότερα, -πρῶτα, τώρα εἶναι λιγότερος ὁ κόσμος- ἀπό τό κεντρικό Ἅγιο Ποτήριο.

κ. Δ.Χ.:  Τό νά μεταλαμβάνει κανείς χωριστά τό Σῶμα καί τό Αἷμα, γιά τό λαό λέω, ὄχι γιά τούς Ἱερεῖς, τό θεωρεῖτε σωστό;

Γέροντας Φιλόθεος:  Μά ποῦ ἀκούστηκαν αὐτά; Γυρίζουμε, ποῦ πᾶμε τώρα; Φεύγουμε ἀπό τήν παράδοσή μας, φεύγουμε ἀπό τήν ὀρθή πίστη μας, ἀπό τήν Ὀρθοδοξία μας καί πᾶμε σέ νεωτερισμούς σιγά σιγά; Ποῦ πᾶμε; Ἀποκαθηλώνουμε τά πάντα.

κ. Δ.Χ.:  Συνηθίζεται νά τελοῦνται ἀπογευματινές Θεῖες Λειτουργίες καί μικρές ἀγρυπνίες πού ξεκινᾶνε στίς ὀκτώ τό βράδυ καί τελειώνουν πρίν τά μεσάνυχτα.

Γέροντας Φιλόθεος:  Μᾶς λυπεῖ πάρα πολύ αὐτό. Τήν ἴδια μέρα σχεδόν.

κ. Δ.Χ.:  Τήν ἴδια μέρα.

Γέροντας Φιλόθεος: Τήν ἴδια μέρα. Παλαιότερα κάπως ἀφήνανε ἀπό δωδεκάμισι νά ἀρχίζουνε τή Θεία Λειτουργία, τώρα μαθαίνουμε στίς ἕντεκα ἡ ὥρα. Τί φοβερό πρᾶγμα. Δέν περιμένουνε μιά ὥρα; Μία ὥρα εἶναι αὐτή. Κανονικά μέ τή βυζαντινή ὥρα, τά μεσάνυχτα δέν εἶναι στίς δώδεκα ἡ ὥρα, εἶναι στίς δύο. Μιάμιση μέ δύο εἶναι τά μεσάνυχτα. Τοὐλάχιστον ἔστω νά περάσει, νά περάσουν οἱ δώδεκα. Καί ποῦ πᾶμε; Θά ἀρχίσουμε σιγά σιγά καί στίς δέκα, θά ἀρχίσουμε καί τό ἀπόγευμα. Ἀποκαθηλώνουμε συνέχεια.

κ. Δ.Χ.:  Πολλοί Ἱερεῖς ἀλλάζουν τίς λέξεις στίς εὐχές.

Γέροντας Φιλόθεος:  Μπά!

κ. Δ.Χ.: Ἀντί νά ποῦν «ἁγιάσας, κλάσας», λένε «τεμαχίσας», ἐπειδή τό «κλάσας» στή νεοελληνική δέν ἀκούγεται ὄμορφα. Ἤ τό «διά πᾶσαν νόσον καί πᾶσαν...».

Γέροντας Φιλόθεος:  Μά στό Εὐαγγέλιο, ὁ Κύριος τί λέει γιά τό γάμο; Λέει καθαρά. Πρέπει νά καυχώμεθα πού ὁ Κύριος διάλεξε τήν ἑλληνική γλῶσσα, ἐτίμησε τήν ἑλληνική γλῶσσα, οἱ Εὐαγγελισταί, οἱ Ἀπόστολοι ἔγραψαν καί τό Ἅγιο Εὐαγγέλιο, οἱ τέσσερις Εὐαγγελισταί καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καί ὁ Πέτρος ἔγραψαν στήν ἑλληνική καί ὅσοι ἄλλοι ἔγραψαν καί τό γιῶτα ἀκόμα δέν πρέπει νά τό ἀλλάζουμε.. καί ὁ τόνος ἀκόμα καί τά πάντα, καί τή λεπτομέρεια προσέχουμε.

κ. Δ.Χ.: Γιά τίς γυναῖκες στό ψαλτῆρι μαζί μέ τούς ἄντρες καί ἰσοκράτες ἠλεκτρονικούς πού χρησιμοποιοῦν καί ταμπλέτες πάνω μέ τίς ἀκολουθίες, αὐτά πῶς τά βλέπετε ἐσεῖς Γέροντα;

Γέροντας Φιλόθεος:  Δυστυχῶς ἐπειδή τώρα βλέπουμε καί οἱ ἐφημεριακές θέσεις εἶναι ὀλιγότερες, δέν ἔχουν νά καλύψουνε μέ Ἱερεῖς, δέν ἔχουν καί ψάλτες καί ἐξαναγκάζονται νά ψάλλουν... τό ἄτοπο νά γίνεται, νά ψάλλουν γυναῖκες, κάτι πού δέν γινόταν αὐτό παλιά, δέν ἐπιτρεπόταν. Μόνο στά Μοναστήρια τά γυναικεῖα.

κ. Δ.Χ.:  Ἐκεῖ ὅμως πού ὑπάρχουν ψάλτες καί παρ' ὅλα αὐτά βάζουν καί γυναῖκες δίπλα;

Γέροντας Φιλόθεος: Ἔ ποῦ πάει τώρα αὐτό; Καί τί δέν μπορεῖ νά προκαλέσει αὐτό. Τί σκάνδαλο! Αὐτό εἶναι πιά διαβολικό πρᾶγμα. Δέν εἶναι αὐτό τό πρᾶγμα σοβαρό καί εὐλογημένο πρᾶγμα.  Παλιά εἶχαν παρθεναγωγεῖα ξεχωριστά καί σχολές ἀρρένων. Τόσο προσεκτικοί ἤτανε παλιά καί τώρα ἐδῶ μέσ' στήν ἐκκλησία!  Ποῦ πᾶμε;  Ἀλλά τά ὡραιοποιοῦν ὅλα αὐτά.

κ. Δ.Χ.:  Ἐνῶ στά γυναικεῖα Μοναστήρια ἐξυπακούεται ὅτι βεβαίως ψάλλουνε οἱ ἀδελφές, οἱ γυναῖκες.

Γέροντας Φιλόθεος:  Ἔ βέβαια.

κ. Δ.Χ.:  Καί εὐλογημένο καί σωστό εἶναι διότι εἶναι γυναικεία Μονή.

Γέροντας Φιλόθεος:  Βέβαια. Φυσικά. Μόνο στήν πολλή ἀνάγκη τί νά κάνουμε; Προκειμένου νά μήν ἔχει ὁ Ἱερέας νά λειτουργήσει, γιά τή Θεία Λειτουργία.

κ. Δ.Χ.:  Ξέρετε, βάζουνε καί κοριτσάκια γιά παπαδάκια.

Γέροντας Φιλόθεος: Μάλιστα, μάλιστα καί ποῦ θά πᾶμε σιγά σιγά; Ποῦ θά πᾶμε; Ξεφτίζουμε συνέχεια.

κ. Δ.Χ.:  Γιά νά ὁδεύσουμε σιγά σιγά πρός τήν ἱερωσύνη τῆς γυναίκας...

Γέροντας Φιλόθεος:  Δῆθεν ἀνάγκη τό ἕνα, ἀνάγκη τό ἄλλο, καί ποῦ πᾶμε;

κ. Δ.Χ.:  Κάτι ἄλλο ἐπίσης. Εἶναι ἡ ἀποτέφρωση σωστό; Καί ἄν εἶναι ἐπιλογή κάποιου, πρέπει νά κηδεύεται κανονικά ὁ ἀποτεφρωθείς;

Γέροντας Φιλόθεος:  Πώ πώ πώ αὐτό πιά! Μά εἶναι καί βάρβαρο. Νά κάψουμε τόν δικό μας ἄνθρωπο! Νά τόν κάψουμε!  Τί ἀπαίσιο εἶναι αὐτό τό πρᾶγμα!  Ἀλλά καί ἁμαρτία μεγάλη. Ἁμαρτία μεγάλη. Πότε ὑπῆρξε τέτοια παράδοση, νά καῖνε τούς νεκρούς; Δέν τιμοῦμε τόν δικό μας ἄνθρωπο πού τόν ἔχουμε ἐκεῖ καί τόν ἐνταφιάζουμε καί τοῦ κάνουμε καί τά τρισάγιά του, ἀνάβουμε τό καντηλάκι του; Τί ὡραῖα πού χαιρόμαστε καί πόσο χαίρεται καί ἡ ψυχή τοῦ κεκοιμημένου καί πῶς ἀναπαυόμαστε ὅτι κάτι τοῦ προσφέρουμε, ἐκτός ἀπό τά σαρανταλείτουργα καί ἀπό τίς λειτουργίες καί ἀπό τίς ἐλεημοσύνες μας, τοῦ ἀνάβουμε τό καντηλάκι μας, τόν ἐπισκεπτόμαστε. Αὐτό εἶναι βάρβαρο, ἀπαίσιο, ἀποκρουστικό. Ἐπειδή τά κάνουνε στίς ἄλλες χῶρες, πρέπει καί ἐμεῖς... ἀφ' ἧς στιγμῆς θέλει ὁ ἴδιος καί δηλώνει ὅτι θέλει νά καεῖ τί ζητάει μετά τρισάγιο ἤ τήν ἀκολουθία;  Καί πολύ σωστά κάποιοι Ἐπίσκοποι προτρέπουν τούς Ἱερεῖς νά μήν τούς διαβάζουν. Πολύ σωστά. Πῶς ἀπαιτοῦν μετά νά τούς διαβάσουν, ἀπό τή στιγμή πού θέλει ὁ ἴδιος ἤ καί οἱ δικοί του νά καεῖ;  ἀπ' τή μιά θέλουν νά καεῖ κι’ ἀπ' τήν ἄλλη θέλουν καί ἀκολουθία. Κατάντια, μεγάλη κατάντια καί λυπηρό. Ἀλλά εἶναι καί ἁμαρτία. Ὁπωσδήποτε εἶναι μεγάλη ἁμαρτία. Δηλαδή καταδικάζουμε τόν ἄνθρωπό μας∙ ἀλλά κι’ αὐτοί πού θέλουν οἱ ἴδιοι νά τό κάνουν αὐτό, αὐτό εἶναι σάν μισή αὐτοκτονία, σάν ἕνα εἶδος ἀπιστίας.

κ. Δ.Χ.:  Ὑπάρχει ἡ ἄποψη ὅτι ὁ πιστός σήμερα, μπαίνοντας μέσα στήν ἐκκλησία δέν μπορεῖ νά κατανοήσει τή γλῶσσα, μέ ἀποτέλεσμα νά ἰσχυρίζονται κάποιοι ὅτι πρέπει νά μεταφραστοῦν ὅλα στή δημοτική, ἔτσι ὥστε ὁ πιστός νά καταλαβαίνει αὐτά πού λέει ἄς ποῦμε ὁ Ἱερέας ἤ οἱ ψάλτες· τό Εὐαγγέλιο τόν Ἀπόστολο, ἀλλά καί τίς Αἰτήσεις καί ὅλα. Ἐσεῖς πῶς τό βλέπετε αὐτό; Μετάφραση καί τῶν τροπαρίων ἐνδεχομένως.

Γέροντας Φιλόθεος:  Ἄλλη μέθοδος τοῦ πονηροῦ εἶναι καί αὐτή. Διότι τό κείμενο τοῦ Εὐαγγελίου, τό κείμενο τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν, τά κείμενα αὐτά ἔχουν χάρη· αὐτή τή γλῶσσα μας, γιατί τή διάλεξε ὁ Κύριος; Γιατί ἔχει χάρη καί ἄς μήν τήν κατανοοῦμε. Οἱ παλιοί ἦταν ἀγράμματοι τελείως κι’ ὅμως μέ τόν καιρό τήν κατανοούσανε πάρα πολύ ἄνετα. Τελείως ἀγράμματοι στά χωριά καί ὁπουδήποτε, τότε ὁ λαός τήν κατανοοῦσε πάρα πολύ καλά, ἀλλά ἔχει καί μιά μυστικότητα. Σοῦ δίνει μιά χάρη χωρίς νά τό καταλαβαίνεις, αὐτό τό κείμενο, μιά ἀόρατη χάρη. Ἐνῶ μέ τή μετάφραση, εἶναι τελείως ἕνα ἀνάλατο πρᾶγμα, ἕνα ἄγευστο. Τό κατεβάζεις κάτω, τοῦ διώχνεις τή χάρη, μειώνεις τή χάρη. Μειώνουμε τή χάρη τῆς γλώσσας. Ὅπως ἔλεγε καί ἕνας ἅγιος ἄνθρωπος, τά καταλαβαίνει ὁ ἄγγελός σου λέει, ὅσα δέν καταλαβαίνεις ἐσύ τά καταλαβαίνει ὁ ἄγγελός σου, τά καταλαβαίνει ἡ χάρις πού εἶναι μαζί σου τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος καί στά μεταφέρει ἔτσι μέ μιά κατάνυξη, μιά γλυκύτητα καί τό αἰσθάνεσαι αὐτό. Μέ τόν καιρό ὅμως τά καταλαβαίνουνε. Ἀγράμματοι ἄνθρωποι, ὀλιγογράμματοι καί καταλαβαίνουν τό Εὐαγγέλιο στή γλῶσσα αὐτή τήν εὐλογημένη, τόσο ἄνετα. Ἀλλά καί τά κείμενα τῆς ἱερᾶς ἀκολουθίας τά καταλαβαίνουν πάρα πολύ ἄνετα, ὀλιγογράμματοι ἄνθρωποι. Ἔτσι εἶναι, μέ τόν καιρό ὅλα γίνονται εὔκολα, μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ. Τά ἐξηγεῖ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἡ ἴδια, αὐτή εἶναι παιδαγωγός, φωτίζει τό νοῦ.

κ. Δ.Χ.: Τί ἔχετε νά μᾶς πεῖτε γιά τούς διδασκάλους τῆς λεγομένης  Μεταπατερικῆς θεολογίας;  

Γέροντας Φιλόθεος:  Μάλιστα, μάλιστα

κ. Δ.Χ.:  Ἐσεῖς πῶς βλέπετε ἔτσι αὐτές τίς προσπάθειες πού γίνονται γιά ἕναν ἄλλο τρόπο ἐξηγήσεως τῆς θεολογίας ὄχι βάσει τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας;

Γέροντας Φιλόθεος:  Ἐγώ τό βλέπω μεγάλη ἀσέβεια αὐτό τό πρᾶγμα. Ποῦ πᾶμε ἐμεῖς οἱ ἀνάξιοι, οἱ νάνοι, σ' αὐτούς τούς γίγαντες, τούς πνευματικούς γίγαντες πού ἤτανε χαριτωμένοι, πού εἴχανε τή χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νά πᾶμε ἐμεῖς τώρα νά κάνουμε αὐτή τήν ἀσέβεια. Νά ἐξηγήσουμε ἐμεῖς δῆθεν γιά νά τήν κάνουμε, πῶς θά τήν κάνουμε. Μεγάλη ἀσέβεια καί μεγάλη ἁμαρτία καί ποῦ πᾶμε σιγά σιγά; Δηλαδή θέλουμε ἐμεῖς νά κάνουμε τόν ἐξυπνότερο; Νά κάνουμε τόν διανοούμενο; Νά κάνουμε κι’ ἐμεῖς ὅπως τά ἔχει ἡ ἐκκλησία μας. Ἀντί νά χαιρόμστε νά τά διατηρήσουμε, πού ‘χουνε χάρη αὐτά! Οἱ ἱεροί κανόνες, ἡ θεολογία μας, οἱ Πατέρες μας μέ τή θεολογία τους καί Ἕλληνες Πατέρες! Τί κρῖμα! Ἀδιανόητο, μεγάλη ἁμαρτία κι αὐτή. Ποῦ πᾶμε; Δηλαδή ὑπερηφάνεια, ὑπερηφάνεια, φοβερή ὑπερηφάνεια! Εἴδαμε ὁ ἑωσφόρος πῶς ἔπεσε, εἴδαμε ὁ Ἄρειος, εἴδαμε ὅλοι αὐτοί, οἱ αἱρετικοί. Νά θέλουμε νά ἐξυψώσουμε τόν ἑαυτό μας μέ τό νά κατεδαφίζουμε.

Θά ἤθελα τελικά νά σᾶς παρακαλέσω νά μέ συγχωρέσετε γιά τά λάθη μου καί ἄν αὐτά ὁπουδήποτε ἀκουστοῦνε, νά συγχωρέσουν ὅσοι τά ἀκούσουν τίς ἐλλείψεις μου καί ὅποια λάθη τελικά ἤτανε, μέ ἐπιείκεια.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:  Γιά την καλύτερη συνοχή τοῦ κειμένου ἔγιναν κάποιες μικροδιορθώσεις.