Ὁ ἅγιος αὐτοκράτωρ Ἰωάννης Γ’ Βατάτζης ὁ ἐλεήμων καί τά θρυλούμενα γιά τήν ἐπανάκτηση τῆς Κωνσταντινούπολης
Φώτη Δημητρακόπουλου
ὁμoτίμου καθηγητῆ τῆς Φιλοσοφικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν.
( Ἀπόσπασμα ἀπό τίς δύο διαλέξεις του στίς 29/10/2017 καί 08/11/2017 στό Δημαρχεῖο Ἀμαρουσίου μέ θέμα: «Ὁ ἅγιος αὐτοκράτωρ Ἰωάννης Γ’ Βατάτζης ὁ ἐλεήμων καί τά θρυλούμενα γιά τήν ἐπανάκτηση τῆς Κωνσταντινούπολης»).
«...Ἔχουμε ἀκούσει "θά πάρουμε τήν πόλη". Τό πιστεύουμε ὅτι θά γίνει. Τό 1204 ἡ πόλη ἔπεσε στά χέρια τῶν Φράγκων. Τό 1261 τήν ξαναπήραμε ἀβίαστα. Γιατί; Μεσολάβησαν ἅγιοι αὐτοκράτορες. 1222-1254 : ἅγιος Ἰωάννης Βατάτζης ὁ ἐλεήμων....
Ὁ Ράνσεμαν λέει ¨Καλύτερα φακιόλι τούρκικο παρά καλύπτρα λατινική¨...
Οἱ δυτικοί εἶναι αἱρετικοί. Ἑτερόδοξοι; Δηλ ὑπάρχει καί ἄλλο δόγμα; Ὁ πάπας εἶναι αἱρεσιάρχης...
Ἄν σταματήσει ἡ Θεία Λειτουργία τότε χαθήκαμε...
Πῶς μᾶς βοηθᾶ ὁ Θεός μέ τίς ἀρρώστιες. Ἔχει γεμίσει ὁ Παράδεισος ἀπό καρκινοπαθεῖς...
Ὁ ὑπουργός ὑπουργεῖ ἐμένα. Δέν ὑπάρχει φεουδαρχία στό Βυζάντιο. Ἀναφέρονται στόν τοπικό ἄρχοντα ἀπευθείας...
Τί ἔκανε ὁ αὐτοκράτωρ; Αὐτάρκεια. Ὄχι Εὐρωπαϊκή Ἕνωση. Δέν ἀντέδρασε ὁ κόσμος. Ἀπαγόρευσε εἰσαγωγές ἀλλά δέν ἀντέδρασαν. Ὁ ἅγιος Βατάτζης μιλοῦσε, ἄκουγε, ἐλεοῦσε. Κατά τόν Παχυμέρη ὁ Βατάτζης ἔκανε θαῦμα. Ἐμφανίζεται στά τείχη. Τόν βλέπει ἕνας μογιλάλος καί μιλᾶ. ¨Ἔρχεται ὁ βασιλιάς¨ εἶπε. Κουλός ἔγινε καλά. ...
Ποῦ πῆγε ἡ λάρνακα; Λένε ὅτι εἶναι στά ὑπόγεια τῆς Ἁγίας Σοφίας, ὅτι τραβᾶ τό ξίφος του. Πρίν ἀπό τήν ἅλωση εἶναι καθιερωμένος ἅγιος. Δέν θρυλεῖται. Δέν ξέρουμε γιά τούς γονεῖς του. Λένε ἐγκεκριμένοι ἱστορικοί ὅτι πέθανε ὁ Παλαιολόγος στήν πύλη τοῦ Ρωμανοῦ. Ποῦ μαρμάρωσε ἑπομένως ἀφοῦ πέθανε; Μαρμαρωμένος βασιλιάς: λαϊκοί θρύλοι, ὄχι πατερικοί. Ἀναμενόμενος εἶναι ὄχι ὁ Παλαιολόγος ἀλλά ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Βατάτζης...
Ἡ 28η δέν εἶναι ἀλβανικό ἔπος, ἀλλά βορειοηπειρωτικό...
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Βατάτζης χαρακτηρίζεται ἀπό τήν αὐτάρκεια (νά παράγουμε ἐμεῖς) καί τήν ταπείνωση (μᾶς ἔδωσε ὁ Θεός τούς ὑπηκόους γιά νά μήν τούς καταδυναστεύουμε.)...
Οἱ ταπεινοί παπάδες καί οἱ νεομάρτυρες μᾶς ἔσωσαν. Πολύς κόσμος ἐξισλαμίσθηκε. Σάν ἁπλός στρατιώτης πολέμησε ὁ Βατάτζης καί ἔπεσε στήν πύλη τοῦ Ρωμανοῦ. ...
Τό θέμα μας δέν εἶναι ποιός θά ἀναστηθεῖ. Αὐτά εἶναι τοῦ Θεοῦ. Πότε καί πῶς δέν ξέρουμε....
Ὁ Βατάτζης ζητοῦσε νά θεραπευθεῖ ἀπό τίς ἁμαρτίες του διά τῶν ἐλεημοσυνῶν...
Τό περί τοῦ ἀνασηκωμένου ξίφους ἀποτελεῖ θρύλο. Δέν εἶναι ἱστορικό γεγονός.
Σημαντικοί καί ἔγκυροι ἱστορικοί περί τοῦ Βυζαντίου μεταξύ ἄλλων εἶναι καί ὁ Καραγιαννόπουλος ¨Ἱστορία τοῦ Βυζαντινοῦ κράτους¨ μέ τόν Ὀστραγκότσκυ ¨Ἱστορία τοῦ Βυζαντινοῦ κράτους¨....».