Καί πάλι ἄλλο ἕνα μήνυμα ἀπό τή ζωή τοῦ Μεγάλου Κων/νου

Ὁ Ἄρειος, τήν ἐποχή τοῦ ἁγίου, μαζί μέ τούς ὀπαδούς του δημιουργεῖ μεγάλη ἐπικίνδυνη ἀναστάτωση μεταξύ τῶν Χριστιανῶν.

Πῶς ἀντιμετώπισε ὁ Μέγας Κων/νος τήν αἵρεση τοῦ Ἀρείου; Πῶς ἔβαλε τήν Ἐκκλησία μέσα στήν κοινωνία γιά νά διατηρήσει τήν ἑνότητα τῶν Χριστιανῶν; Ποιά σημασία ἔχει γιά μᾶς σήμερα;

Μέ μοναδικά πρωτάκουστο τρόπο γιά τά δεδομένα τῆς ἐποχῆς ἀντιμετωπίζει τήν ἀναταραχή. Ἕνας αὐτοκράτορας, Ρωμαϊκῆς μάλιστα Αὐτοκρατορίας, συμπεριφέρεται συνοδικά καί δημοκρατικά. Ἡ κρατική ἐξουσία μέχρι τότε ἐκφραζόταν μόνο ἀπό τόν αὐτοκράτορα. Τά περί δημοκρατίας τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος ἦταν ἐξαίρεση τοῦ κανόνα. Ἑπομένως ἡ παρουσία ἑνός ὑπέρτατου συλλογικοῦ ὀργάνου ἀποτελοῦσε ὑπέρβαση τῶν πολιτικῶν ἀντιλήψεων τῆς ἐποχῆς. Ἡ Ρώμη ποτέ δέν εἶχε συγκαλέσει κοινή σύνοδο πόλεων καί ἐθνῶν. Οἱ οἰκουμενικές Σύνοδοι δέν εἶναι συγκλητικές συναθροίσεις μέ ἐκκλησιαστική χροιά, οὔτε αὐτοκρατορικό συμβούλιο πολιτικῶν ἀξιωματούχων. Ἀλλά εἶναι ἡ Ἐκκλησία  ὡς Σῶμα Χριστοῦ πού μέ την καθοδήγηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀποφασίζει μέ ἀμετάκλητη ἀλάθητη διαχρονική ἐγκυρότητα.

Τά γεγονότα ἔχουν ὡς ἑξῆς:

Ἔχει προκύψει πρόβλημα μέ τήν αἵρεση τοῦ Ἀρείου.

Ὁ Μ. Κων/νος συγκαλεῖ τήν Α΄ Οἰκουμενική Σύνοδο γιά νά καταδικασθεῖ ὁ Ἄρειος καί ἡ διδασκαλία του.

Ὁ Ἄρειος ἔλεγε ὅτι ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι ὁμοούσιος[1] τῷ Πατρί· εἶναι τό πρῶτο κτῖσμα ἐντός τοῦ χρόνου, πρίν τήν δημιουργία τοῦ κόσμου καί ἄρα δέν ὑπάρχει προαιωνίως· ἦν (περίοδος) ὅτε οὐκ ἦν (ὑπῆρχε). Ἑπομένως εἶναι ξένος πρός τήν οὐσία τοῦ Πατέρα, τουτ’ἔστιν ὄχι ἀληθινός Θεός. Μετεῖχε στή θεότητα κατά χάριν καί ὄχι κατ’οὐσίαν.

Τό ἀποτέλεσμα ἦταν νά ἐξορισθεῖ ὁ Ἄρειος καταδικασμένος ἀπό τήν Α΄Οἰκουμενική Σύνοδο. 

Μέ πολύ βαρεῖς χαρακτηρισμούς ὁ Μ. Κων/νος καταδικάζει τόν Ἄρειο: εἰκόνα καί ἀνδριάντας τοῦ διαβόλου, δαιμόνιος, πανοῦργος, ἀνόσιος, μέ ἀνόητη ψυχή, φλύαρη γλῶσσα, ἀπιστία στήν καρδιά...πλήρης ἀναισθησίας...μέ φοβερή ἀναίδεια, θησαυρός παραλογισμοῦ, πίστη ἀπιστίας...

Ὁ Μ. Κωννος δέν φοβᾶται νά τόν κρίνει λόγῳ τῆς καθαρότητας τῆς ψυχῆς του ἀλλά καί λόγῳ τῆς θέσεώς του, τῆς ἐξουσίας του, πρίν ἀκόμη κατηχηθεῖ. Ἔπρεπε νά πάρει θέση ὡς αὐτοκράτορας.

Πλανήθηκε ὅμως στή συνέχεια ἀπό φιλοαρειανούς ὅτι δῆθεν μετενόησε ὁ Ἄρειος καί τόν ἀνεκάλεσε ἀπό τήν ἐξορία.

Ὁ ἐπίσκοπος Ἀλέξανδρος δέν τόν δέχεται σέ κοινωνία.

Ὁ Μ. Κωννος κατανοεῖ πώς βρίσκεται ἐνώπιον σχίσματος. Πίστευε, παρά τήν ἐλάχιστη θεολογία πού ἤξερε, ὅτι ἕνας εἶναι ὁ Σταυρός, ἕνα τό Σῶμα τοῦ Κυρίου, μία ἡ δόξα. Ἔτσι γίνεται ὑπερασπιστής τῆς ἑνότητας τῆς Ἐκκλησίας. Ρέπει σέ δογματικό συμβιβασμό, ὥστε ἀπό θεολογική ἄγνοια νά μή δώσει σημασία στόν ὅρο ὁμοούσιος, ὅπως ἀντιθέτως κάνουν οἱ ἐπίσκοποι Ἀλεξανδρείας Ἀλέξανδρος καί κατόπιν ὁ διάδοχός του Μέγας Ἀθανάσιος. Καί οἱ δύο ἀρνοῦνται νά δεχθοῦν τόν Ἄρειο στήν Ἀλεξάνδρεια, μόνο καί μόνο γιά μία λέξη.

Πόση σημασία πράγματι ἔχουν ἀκόμη καί οἱ λέξεις γιά τή σωτηρία μας...Π.χ. ἡ λέξη ¨πιστεύω¨στό σύμβολο τῆς πίστεως δέν εἶναι τυχαία. Δέν λέει νομίζω, ἐκτιμῶ, θεωρῶ. Ἀλλά δηλώνει ἀμετάθετη θέση, ἀπαρέκκλιτη, σταθερή, ἀμετακίνητη, ἀταλάντευτη.

Ὁ ἐπίσκοπος Ἀλεξανδρείας Ἀλέξανδρος διατάσσεται νά τόν κοινωνήσει. Γονυκλινής τότε ὁ ἐπίσκοπος παρακαλεῖ τόν Θεό νά μήν ἐπιτρέψει τήν εἴσοδο τοῦ Ἀρείου στό Ναό. Ὅπως καί ἔγινε.

Σέ ἀντίθεση μέ μᾶς σήμερα πού ὅλους τούς δεχόμαστε καί εἰδικά ὅταν μᾶς διατάσσουν ἀρχές καί ἐξουσίες.

Καί ὁ Ἄρειος πεθαίνει καθώς κατά τήν ἀφόδευση πέφτει πρηνής, σκάει τό σῶμα του καί ξεχύνονται τά σπλάγχνα του.

Ὁ ἅγιος Νεκτάριος λέει ὅτι ἄν στόν Σωτήρα Χριστό ὀφείλουμε τήν ἀληθινή γνὠση τοῦ Θεοῦ, στήν Α΄Οἰκουμενική Σύνοδο ὀφείλουμε τήν ὑποστήριξή της, διότι ἄν δέν συνεκροτεῖτο, θά ἐξαφανιζόταν ἡ ἀληθινή ὀρθόδοξη πίστη καί τό ἔργο τῆς Σωτηρίας θά ἔμενε ἡμιτελές.

Πολύ σημαντικό ἐπίσης εἶναι πώς ὅλοι οἱ σύνεδροι ἦταν Ἕλληνες ἱεράρχες. Γλῶσσα, συζητήσεις, πρακτικά, βουλεύματα, τά πάντα ἑλληνικά.

Ὄντως τό ἑλληνικό ἔθνος ἀποτελεῖ τόν ὀφθαλμό ὅλης τῆς Οἰκουμένης.

Ἀλλά καί τό ὅτι σέ αὐτήν τήν Σύνοδο ἐφαρμόσθηκε τό συνοδικό καί δημοκρατικό πολίτευμα, ὅπως ἐξάλλου ἔγινε καί στό πρότυπο τῆς Ἀποστολικῆς Συνόδου τῶν Ἱεροσολύμων,  διδάσκει καί ἐμᾶς σήμερα σέ ὅλα τά ἐκκλησιαστικά, κοινωνικά ἀλλά καί ἐθνικά θέματα, νά μήν ἀποφασίζουμε κατά τό παπικό πρότυπο, ὅπου ἀποφασίζει μόνος του ὁ ¨ἀλάθητος¨ πάπας, ἀλλά ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ, νά τηροῦμε τίς προϋποθέσεις τῆς κανονικότητας μίας Συνόδου, δηλ. νά ὑπάρχει ἀποστολικότητα, καθολικότητα καί θεοπνευστία.