Τὸ ξεπούλημα τῆς Μονῆς Τοπλοῦ, ἡ βεβήλωση μιᾶς Ἁγιασμένης γῆς

Σὲ ἔκταση 26.000 στρεμμάτων ποὺ ἀνήκουν στὴν Ἱερὰ Μονὴ Τοπλού, ἡ ὁποία τελεῖ ὑπὸ τὴν δικαιοδοσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, ἑτοιμάζεται ἀνέγερση πολυτελοῦς ξενοδοχειακοῦ συγκροτήματος. Περιλαμβάνει τὴν δημιουργία πέντε πολυτελῶν μονάδων μὲ δυναμικότητα 7.500 κλινῶν[1], «χωριά» παραθεριστικῶν κατοικιῶν 950 κατοίκων τὸ καθένα (474 βίλες καὶ 495 διαμερίσματα), τρία γήπεδα γκὸλφ διεθνῶν προδιαγραφῶν, συνεδριακὸ κέντρο, ἀθλητικὲς καὶ πολιτιστικὲς ἐγκαταστάσεις, μαρίνα, θέατρο, ἐκθεσιακὰ καὶ ἐμπορικὰ κέντρα[2]. Τὸ ἔργο θὰ ἀναπτυχθεῖ στὴν περιοχὴ «Κάβο Σίδερο», στὰ διοικητικὰ ὅρια τῶν Δήμων Σητείας καὶ Ἰτάνου τῆς Κρήτης.

Ἡ περιοχὴ αὐτὴ ἔχει τραβήξει τὸ ἐνδιαφέρον μίας τέτοιας ἐπιχειρηματικῆς δραστηριότητας ἤδη ἀπὸ τὴν δεκαετία τοῦ 60, ἀλλὰ πῆρε κοντὰ σαράντα χρόνια γιὰ νὰ προσεγγίσει τὴν φάση ὑλοποίησης τοῦ «ὁράματος». Τὸ 1995, ἡ βρετανικὴ ἑταιρία «Loyalward» (σήμερα «Minoan Group») κέρδισε τὸ διεθνῆ μειοδοτικὸ διαγωνισμὸ γιὰ τὴν ἐκμετάλλευση τοῦ χώρου γιὰ χρήση 40 ἐτῶν, μὲ δυνατότητα παράτασης γιὰ ἄλλα 40 !  Τὸ ὕψος τῆς ἐπένδυσης ὑπερβαίνει τὰ 1,2 δίσ. Εὐρώ. Ἡ ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν κωλύεται ἔκτοτε λόγω τῶν ποικίλλων καὶ πολλαπλῶν ἀντιδράσεων ἀπὸ ὀργανώσεις τῆς Ἑλλάδας καὶ τοῦ Ἐξωτερικοῦ (καὶ κυρίως τῆς Μ. Βρετανίας).  Τὸ θέμα ἔχει φτάσει στὸ Συμβούλιο Ἐπικρατείας ὅπου ἀναμένεται ἀκόμα ἡ ἔκδοση τῆς ἐπίσημης ἀπόφασής της γιὰ τὸ ἂν θὰ ἀκυρωθεῖ ἡ ὑπουργικὴ ἀπόφαση ποὺ ἐκδόθηκε τὸν Φεβρουάριο 2007, ἡ ὁποία καὶ νομιμοποίησε τότε τὴν χρήση τῆς ἔκτασης αὐτῆς γιὰ τουριστικὴ ἐκμετάλλευση. Οἱ ἀντιδράσεις συνεχίζονται καὶ μὲ τὴν μορφὴ συγκέντρωσης ὑπογραφῶν κατὰ τῆς βεβήλωσης τοῦ Μοναστηριακοῦ χώρου (μπορεῖτε νὰ ὑπογράψετε καὶ ἐσεῖς στὸ http://www.thepetitionsite.com/1/Save-the-Cretan-landscape).

Ἄραγε, μετὰ τὸ πέρας τῆς 80ετίας, τί θὰ ἀπογίνουν ὅλες αὐτὲς οἱ ἐγκαταστάσεις; Θὰ μετατραποῦν σὲ ἕνα ἀπέραντο ἀρχονταρίκι; θὰ γίνουν μουσεῖο βυζαντινῶν εἰκόνων καὶ κειμηλίων τῆς Μονῆς; Μήπως μετατρέψουν τὰ συνεδριακὰ κέντρα σὲ χώρους σύναξης Οἰκουμενικῶν Συνόδων ἢ (μιά καὶ τέτοιες δὲν γίνονται πλέον) τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν;  Ἡ θὰ γκρεμιστοῦν ὅλα, καὶ θὰ γίνουν καὶ πάλι χωράφια καὶ βοσκότοποι;  Αὐτὸ μᾶλλον θυμίζει λίγο τό … «πάλι μὲ χρόνια μὲ καιροὺς πάλι δικά μας θά’ναι».  Κατ’ ἐπέκταση ἑτοιμάζουμε μία σύγχρονη «ἅλωση» ἀπὸ μόνοι μας.

Πολλὲς ἀντιδράσεις ἀλλὰ καὶ ἐλλείψεις ἀντιδράσεων.

Παρόλη τὴν σωρεία ἀντιδράσεων ἀπὸ ὀργανισμοὺς γιὰ τὴν προστασία τοῦ περιβάλλοντος, οἰκολόγους, ἀρχαιολόγους, δήμους, ραδιοφωνικοὺς σταθμούς, κόμματα τῆς ἀντιπολίτευσης καὶ ἄλλους, τὸ ΥΠΕΧΩΔΕ ἐνέκρινε πρὶν ἀπὸ ἕνα χρόνο τὴ Μελέτη Περιβαλλοντικῶν Ἐπιπτώσεων τοῦ ἔργου.  Ἰσχυρὰ μέλη τῆς τοπικῆς αὐτοδιοίκησης ἐπίσης συμφωνοῦν πρὸς τὴν ἐμπορικὴ ἐκμετάλλευση τοῦ χώρου.  Καὶ ὅλα αὐτὰ βέβαια στὸν βωμὸ τῆς προόδου, τῆς δημιουργίας νέων θέσεων ἐργασίας, τῆς οἰκονομικῆς εὐρωστίας τοῦ τόπου κλπ κλπ

Ἐντύπωση ὅμως μας προκαλεῖ τὸ γεγονὸς ὅτι τὴν στιγμὴ ποὺ γράφεται τὸ παρὸν σχόλιο δὲν μπορέσαμε νὰ βροῦμε ἀναφορὲς σὲ ἐπίσημες ἀντιδράσεις ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀλλὰ οὔτε καὶ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου κάτι τὸ ὁποῖο μας δημιουργεῖ ἰδιαίτερες ἀνησυχίες.

Τὸ μὲν Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἔχει δείξει μία ἰδιαίτερη εὐαισθησία καὶ κινητικότητα τὴν τελευταία δεκαετία στὴν προστασία τοῦ περιβάλλοντος.  Πῶς γίνεται λοιπὸν νὰ ξέφυγε κάτι τέτοιο, εἰδικότερα μάλιστα ὅταν ἡ πληθώρα τῶν μέχρι τώρα ἀντιδράσεων ἀπὸ τρίτους ἔχει σὰν κεντρικὴ ἰδέα τὶς συνέπειες τῆς ἀνέγερσης καὶ λειτουργίας τῶν ξενοδοχειακῶν ἐγκαταστάσεων στὸ περιβάλλον;  Ἀλλὰ καὶ ἡ  Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, παρόλο τοῦ ὅτι ἡ Μονὴ Τοπλοὺ ὑπάγεται ἐκκλησιαστικὰ στὸ Φανάρι, δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ κινητοποιηθεῖ ἐπίσημα σὲ ἕνα τόσο σοβαρὸ θέμα, ὅπως κάνει π.χ. γιὰ τὴν προστασία τοῦ ἀβάτου του Ἁγίου Ὅρους;  Ἡ μόνη λογικὴ ἐξήγηση εἶναι ὅτι δὲν ὑπάρχει ἱκανὴ πληροφόρηση πρὸς τοὺς ἁρμοδίους τῶν δυὸ Ἐκκλησιαστικῶν φορέων γιὰ τὸ τί συμβαίνει στὸν «Κάβο Σίδερο».

Μεγάλη θύελλα ἀντιδράσεων ἔρχεται ἀπὸ τὸ ἐξωτερικό (καὶ γιὰ τὴν ἀκρίβεια, ἀπὸ ἐκεῖ πήραμε καὶ ἐμεῖς γιὰ πρώτη φορά τὴν πληροφορία τῆς ἐπικειμένης καταστροφῆς!!). Μπορεῖ μερικοὶ νὰ ὑποβιβάζουν τὶς ἀντιδράσεις αὐτὲς σὲ οἰκολογικὲς φιλολογίες ἐκ τῶν «ἔξω», λὲς καὶ ἡ προστασία τοῦ περιβάλλοντος καὶ ἡ πολιτισμικὴ παράδοση δὲν εἶναι σύμφωνη μὲ τὸ ὀρθόδοξο ἐκκλησιαστικό πνεῦμα!.  Στὸ κάτω-κάτω δὲν μᾶς ἐνδιαφέρει τὸ περιβάλλον ἢ ἡ παράδοση, εἴτε ὡς θρησκευόμενους Ἔλληνες ἢ «σκέτους» Ἕλληνες;; Ἀπὸ τὶς πλεῖστες ἀναφορὲς παραθέτουμε ἐνδεικτικὰ τὸν Oliver Rackham καὶ τὴν Jennifer Moody οἱ ὁποῖοι, ὅπως προαναφέραμε, ὀργανώνουν καὶ τὴν συλλογὴ ὑπογραφῶν ἐνάντια στὴν ἐπικείμενη οἰκολογικὴ καὶ πολιτιστικὴ καταστροφή.  Σὲ πρόσφατο ἄρθρο τοῦ Guardian[3] διαβάζουμε:

Ο Dr Oliver Rackham, καθηγητὴς ἱστορικῆς οἰκολογίας καὶ καθηγητὴς τοῦ Corpus Christi College στὸ Πανεπιστήμιο Cambridge, ποὺ ἔχει γράψει ἕνα βιβλίο γιὰ τὴν γέννηση τοῦ Κρητικοῦ τοπίου, εἶπε: «ἡ ἐπένδυση εἶναι ἀποκρουστικὰ ἀταίριαστη μὲ τὸ περιβάλλον σ’ αὐτὸ τὸ μέρος τῆς Ἑλλάδας.  Εἶναι μία ἀπὸ τὶς πιὸ ξηρὲς περιοχὲς στὴν Εὐρώπη. Ἡ ἐπένδυση δὲν εἶναι ἀειφόρος γιατί θὰ ἀπαιτηθοῦν τεράστιες ποσότητες νεροῦ».

Ἀκόμα στὸ ἴδιο ἄρθρο, ἡ Jennifer Moody, ἐρευνήτρια στὸ Τμῆμα Κλασικῶν Σπουδῶν τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Τέξας, εἶπε: «Ἀπ' ὅσο γνωρίζουμε, δὲν ἔχει γίνει μελέτη ἀρχαιολογικῶν ἐπιπτώσεων. Τὰ ἐρείπια εἶναι εὐαίσθητα καὶ δὲν θὰ ἀντέξουν μὲ τὴ δόμηση «Οἱ ἐπενδυτὲς προτείνουν ἀφαλάτωση, ἀλλὰ ἕνα μεγάλο ἐργοστάσιο ἀφαλάτωσης θὰ κάνει περαιτέρω ζημιὰ στὸ οἰκοσύστημα: εἴτε θὰ καλύψει μία μεγάλη ἔκταση γῆς μὲ ἡλιακοὺς συλλέκτες εἴτε θὰ ἀπαιτήσει πολὺ μεγάλη ποσότητα ἐνέργειας, ποὺ εἶναι ἀνεπαρκὴς στὴν Ἑλλάδα. "Ἐδῶ εἶναι ἕνα ὁλόκληρο τοπίο ἀρχαίων ἀναβαθμίδων, ἀγρῶν μικρῶν ὑδροφραγμάτων. Πουθενὰ ἀλλοῦ, ἐκτὸς ἀπὸ μερικὰ ἀπόμερα νησάκια, δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ δεῖ μὲ τί ἔμοιαζε ἡ καλλιεργούμενη ὕπαιθρος τῆς Μεσογειακῆς ἀρχαιότητας. Ὅλη ἡ χερσόνησος ... εἶναι μία ἀρχαιολογικὴ περιοχή, μὲ μεγάλο δυναμικὸ γιὰ ἔρευνα καὶ ἀξίζει νὰ προστατευθεῖ ἔτσι ὅπως εἶναι»καὶ τὶς χωματουργικὲς ἐργασίες. Τὸ ΟἰκοΚρήτη[4], ἕνα δίκτυο περιβαλλοντικῶν ὀργανώσεων τῆς Κρήτης, εἶπε ὅτι ἔγραψε σὲ 11 ὑπουργεῖα προσπαθώντας νὰ σταματήσει τὸ ἔργο ἀλλὰ μάταια. "Ἔχουμε ἀνησυχήσει πάρα πολὺ μὲ τὴν κλίμακα τοῦ ἔργου».[5]

Δὲν εἶναι εἰρωνεία καὶ ντροπὴ γιὰ ἐμᾶς!  Νὰ ἐνδιαφέρονται γιὰ τὸν τόπο μας καὶ τὴν παράδοσή μας στὴν Βρετανία ἐνῶ ἐμεῖς στὴν Ἑλλάδα νὰ αὐτοκαταστρεφόμαστε;;

 

Ἡ Ἱεροσυλία σὲ ὅλο τῆς τὸ μέγεθος

Λόγω ἔλλειψης ἐπαρκῶν ἱστορικῶν στοιχείων, πολλοὶ ἀμφισβητοῦν τὴν ἐγκυρότητα ἰδιοκτησίας τῆς περιοχῆς στὴν Μονὴ Τοπλού, ἡ ὁποία, ὅπως καὶ νὰ ἔχουν τὰ πράγματα, ἱδρύθηκε ἐκεῖ στὴν Κρήτη, στὸν Κάβο Σίδερο, στὸ «Ἀκρωτήρι τῆς Παναγιᾶς» περὶ τὸν 15ο μ.Χ. αἰώνα.  Σήμερα ἡ Μονὴ τελεῖ ὑπὸ τὴν δικαιοδοσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.  Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς εἶναι θυελλώδης, τῆς ἔχουν ἐπιτεθεῖ πειρατές, Τοῦρκοι καὶ ἄλλοι.  Ἔπειτα ἀπὸ τὴ σφαγὴ τῶν μοναχῶν ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1821, ἡ Μονὴ ἦταν ἐρημωμένη μέχρι τὸ 1828. Τὸ 1866, τὸ χρόνο τῆς μαζικῆς ἐξέγερσης τῶν Κρητικῶν, γιὰ ἄλλη μία φορά οἱ Τοῦρκοι τὸ ἐρήμωσαν.  Βασανιστήρια καὶ ἐκτελέσεις μοναχῶν ἔλαβαν χώρα στὸ χῶρο τῆς Μονῆς. Παρ' ὅλη τὴ δύσκολη ἱστορία της, πολλὰ ἔργα τέχνης ἔχουν σωθεῖ στὴν Μονὴ Τοπλού.  Ἀρκετὲς διακεκριμένες εἰκόνες, μέσα στὶς ὁποῖες καὶ ἡ εἰκόνα «Ἄξιόν Ἐστι», ποὺ φιλοτέχνησε ὁ Ι. Κορνάρος τὸ 1770[6]. Τὸ 2002 δημιουργεῖται τὸ Ἐκκλησιαστικὸ Κοινωφελὲς Ἵδρυμα «Παναγία ἡ Ἀκρωτηριανή» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καὶ Σητείας τὸ ὁποῖο, μέσω τοῦ ἑπταμελοῦς διοικητικοῦ συμβουλίου του, διαχειρίζεται μεταξὺ ἄλλων καὶ τὴν περιουσία τῆς Μονῆς Τοπλοῦ.

Ἢ ἔκταση αὐτὴ βέβαια τῶν 26.000 στρεμμάτων, χρησιμοποιήθηκε ἀπὸ τὴν Μονή, κατεξοχὴν ὡς καλλιεργήσιμος χῶρος ἢ ὡς βοσκότοπος ἀπὸ μοναχούς, ἱερεῖς καὶ λαϊκούς.  Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ὅμως δὲν ἀναιρεῖ τὴν ἱερότητα τοῦ τόπου. Ἀκόμα καὶ ἂν κανεὶς ἐφαρμόσει τὴν λογικὴ ὅτι μόνο μέρος τῆς συνολικῆς ἔκτασης ποὺ ἀνήκει σὲ μία Ἱερὰ Μονὴ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ὡς «ἱερός», ποιὸς μπορεῖ νὰ θέσει τὰ ὅρια καὶ ποιὰ εἶναι αὐτά; Ἑκατὸ μέτρα ἀπὸ τὸ ἀρχονταρίκι; Ἕνα χιλιόμετρο ἀπὸ τὰ κελιά; Δυὸ χιλιόμετρα ἀπὸ τὸν κῆπο; Καὶ πόσα χιλιόμετρα ἀπὸ τὰ χωράφια καὶ τοὺς βοσκότοπους τῆς Μονῆς; Μὰ …καὶ αὐτὰ μέρος τῆς Μονῆς δὲν εἶναι;

 

Πόσοι καὶ πόσοι ἁπλοϊκοὶ μοναχοὶ καὶ ἀσκητὲς δὲν περπάτησαν ἢ καλλιέργησαν στοὺς τόπους αὐτούς; Πόσοι καὶ πόσοι δὲν τελοῦσαν τὴν νοερὰ προσευχὴ ἐν μέσῳ τῶν τόπων αὐτῶν; Καὶ πόσοι ἄραγε ἀπὸ αὐτοὺς ἀσκήτευαν ἀπομονωμένοι σὲ αὐτὴ τὴν τεράστια ἔκταση ἀναζητώντας τὴν ἀπόλυτη ἡσυχαστικὴ ζωή; Καὶ … πόσοι ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ βασανίστηκαν καὶ σφαγιάστηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους καὶ τοὺς πειρατὲς δὲν ἐμαρτύρησαν στὰ χωράφια αὐτά;; Μήπως γνωρίζουμε τὰ ἀκριβῆ σημεῖα μὲ λεπτομέρεια δορυφορικῶν συντεταγμένων γιὰ νὰ ξέρουμε τί θεωρεῖται ὡς ἀπόλυτο μέρος μαρτυρίου καὶ τί ὄχι;;

Ἑπομένως δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ ἀμφισβητήσει τὴν ἱερότητα καὶ τὴν ἁγιότητα (ἐξαγιασμὸς καὶ μέσω προσευχῆς πέντε αἰώνων ἀλλὰ καὶ μέσω ὅσων μαρτύρησαν χύνοντας τὸ αἷμα τους) τοῦ χώρου τουλάχιστον ἐντὸς - ἐὰν ὄχι καὶ ἐκτὸς - τῶν ὁρίων αὐτῶν τῶν 26.000 στρεμμάτων!  Καὶ τί πᾶμε νὰ κάνουμε; Νὰ καταπατήσουμε ἕναν ἱερὸ χῶρο καὶ νὰ τὸν παραδώσουμε σὲ οἱασδήποτε μορφῆς ὑπέρ-κοσμικῆς διασκεδάσεως;

 

Ἐδῶ στὶς Ἱερὲς Μονὲς ἀπαγορεύεται αὐστηρὰ ἀκόμα καὶ ἡ φιλοξενία ἔγγαμων ζευγαριῶν (εὐλογημένα ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Θεὸ μὲ τὰ δεσμὰ τοῦ Γάμου) καὶ ἐμεῖς μιλᾶμε γιὰ ἀνοχή κάθε κοσμικότητας σὲ μοναστικὸ χῶρο ποὺ παραπέμπει τοὺς περισσότερο συνετοὺς παραθεριστὲς σὲ ὑπέρμετρη ἐκκοσμίκευση, τοὺς δὲ λιγότερο συνετοὺς σὲ Σόδομα καὶ Γόμορα. Μᾶλλον τσουνάμι θὰ σηκώσει ἐκεῖ ὁ καλὸς Θεός, ἴσως καταστροφὴ ἀνάλογη μὲ αὐτὴ τῆς ἐκρήξεως τοῦ ἡφαιστείου τῆς Σαντορίνης ποὺ ὡς γνωστὸν ὑπῆρξε καὶ ἡ ἀφορμὴ τῆς καταστροφῆς τοῦ Μινωϊκοῦ πολιτισμοῦ τότε, καί ἴσως τοῦ Minoan Group – πολιτισμοῦ σήμερα.

Ἀλλὰ δὲν ἔχει ἡ Minoan Group εὐθύνη. Τή δουλειὰ τους κάνουν οἱ ἄνθρωποι, business ἔχουν καὶ ἄλλες business θὰ ἀποκτήσουν. ΕΜΕΙΣ ἔχουμε τὴν εὐθύνη καὶ θὰ κριθοῦμε γι’ αὐτό.  Ἐὰν τοὺς τὸ εἴχαμε ξεκόψει ἐξ ἀρχῆς:

·         Θὰ εἶχαν βρεῖ ἐναλλακτικὴ λύση, σὲ ἄλλο κατάλληλο χῶρο καὶ φυσικὰ δὲν θὰ εἶχε δημιουργηθεῖ τὸ τεράστιο αὐτὸ θέμα.

·         Θὰ εἶχαν ἴσως εἶχαν πάρει καὶ αὐτοὶ μία γεύση Ὀρθοδοξίας καὶ ὄμορφης Ἑλλάδας.

Πόσοι καὶ πόσοι ἀλλοδαποὶ δὲν ἔφυγαν «μαγεμένοι» ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα ὅταν φερθήκαμε σωστά; Ἀπὸ μία ἁπλὴ γιαγιὰ ποὺ νοικιάζει δωμάτια, ἕνα ἁπλοϊκὸ ταβερνιάρη ποὺ μὲ τόσο καλοσύνη τοὺς περιποιήθηκε χωρὶς νὰ τοὺς κοιτάζει στὸ πορτοφόλι, ἀπὸ τὴν φιλοξενία τους κατὰ τὴν διάρκεια τῶν Ὀλυμπιακῶν ἀγώνων τῆς Ἀθήνας τὸ 2004 - ἀκόμα μιλᾶνε γιὰ αὐτὸ (παρόλες τὶς ἀρχικὲς ἀμφισβητήσεις γιὰ τὴν ἑτοιμότητα τῆς Ἑλλάδας νὰ καλύψει τοὺς ἀγῶνες) … Πόσο μᾶλλον αὐτοὶ ποὺ ἔφυγαν ἐκστατικοὶ (καίτοι ἑτερόδοξοι) μετὰ ἀπὸ μία ἐπίσκεψή τους στὸ Ἅγιον Ὅρος;

Τί γεύση δώσαμε ὅμως στὴν Minoan Group ἄραγε; Ἂς ἀκούσουμε λοιπόν, τὸ σχόλιο τοῦ προέδρου τῆς τότε Loyalward (σήμερα «Minoan Group»), Cristopher Egleton, τὸν Αὔγουστο τοῦ 2000: «...εἶναι σχεδὸν ἀδύνατον γιὰ ἀλλοδαποὺς νὰ κάνουν δουλειὲς μὲ Ἕλληνες, ἐκτὸς ἂν προέρχονται ἀπὸ τὴν ΕΕ (Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση) καὶ μοιράζουν δῶρα»[7]. 

Ἐδῶ δὲν φαίνεται νὰ ἰσχύει τὸ γνωμικὸ «Φοβοῦ τοῦ Δαναοὺς δῶρα φέροντας» ἀλλὰ μᾶλλον τά … «Φοβοῦ τοὺς ΕΕούς δῶρα φέροντας», «Φοβοῦ τοὺς Δαναοὺς δῶρα κρύπτοντας».

 

Αθήνα, Ιούνιος 2008