Πρεσβυτέρου Βασιλείου Κοκολάκη,
ἐφημερίου Ἱ. Ναοῦ Ὑψώσεως Τιμίου Σταυροῦ Χολαργοῦ

Οἱ Πειρασμοί
(ἐπί τῇ βάσει τῆς διδασκαλίας τῶν ἁγίων πατέρων τῆς Ἐκκλησίας)

Μέσα στή ζωή μας ἀντιμετωπίζουμε ἕνα πλῆθος πειρασμῶν μικροτέρων ἤ μεγαλυτέρων ἐξωτερικῶν ἤ ἐσωτερικῶν · ἀπό τό φαγητό πού μᾶς κάηκε, τό ροῦχο πού ξηλώθηκε, τά κλειδιά πού ξέχασα τά λεφτά πού μοῦ ἔκλεψαν, τό ἁμάξι πού μοῦ χάλασε στή μέση τοῦ δρόμου, ἡ ἀρρώστια πού δέν μέ ἄφησε νά κάνω τό μέρες πρίν προγραμματισμένο, τό ἄσεμνο τηλεοπτικό θέαμα πού μέ ἀκινητοποίησε γιά νά τό δῶ, μέχρι τήν κατάκριση, τήν ἀπόκρυψη τῶν ἁμαρτιῶν, γιά νά μή χαθεῖ ἡ ὡραία εἰκόνα πού ἔχουν οἱ ἄλλοι γιά μένα, τήν εὐκαιρία γιά δόξα τοῦ ἑαυτοῦ μου, πού τήν ἄφησα καί  ἔφυγε καί στενοχωρήθηκα γι'αὐτό...

Αὐτό πού σέ ὅλους τούς ἁγίους μάρτυρες παρατηροῦμε εἶναι πώς ἡ ἐλπίδα τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν τούς ἔδινε τό κουράγιο καί τήν δύναμη νά ἀντιμετωπίζουν κάθε εἶδος μαρτυρίου καί κάθε θλίψη. Δηλαδή τούς ἐξωτερικούς πειρασμούς.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἀναφέρει κάποιους λογισμούς πού εἶναι ἀνάγκη νά ἔχουμε ὥστε νά ὑπομένουμε καρτερικά τίς θλίψεις. Φέρνει δηλαδή κάποια παραδείγματα ἀπό τήν καθημερινή ζωή π.χ. τοῦ γεωργοῦ τοῦ καπετάνιου καί τοῦ στρατιώτη.

Ὁ γεωργός κουράζεται νά ζέψει τά βόδια, νά σύρει τό ἄροτρο, νά ἀνοίξει τό αὐλάκι, νά ρίξει τούς σπόρους, νά ὑποφέρει τήν κακοκαιρία, νά κατασκευάσει γύρω - γύρω τάφρο καί νά ἀντιμετωπίσει τό ὑπερβολικό νερό .Ὅλα αὐτά τοῦ γίνονται ἐλαφρά καί εὔκολα ἐπειδή προσδοκᾶ τά ἀγαθά τῶν κόπων του· νά δεῖ μεστωμένα τά στάχια καί ἀκονισμένο τό δρεπάνι, τό ἁλώνι γεμᾶτο δεμάτια καί τόν καρπό ὤριμο νά μεταφέρεται σπίτι του.

Ἔτσι καί ὁ καπετάνιος περιφρονεῖ τά ἄγρια κύματα καί τήν κακοκαιρία καί τούς ἄστατους ἀνέμους καί ξέρει νά ὑποφέρει τίς τρικυμίες στά πελάγη, ἐπειδή ὅλοι αὐτοί οἱ κίνδυνοι ἐξαφανίζονται, ὅταν σκέφτεται τά φορτία πού πρόκειται νά μεταφέρει καί ἀναλογίζεται τόν ἄπειρο πλοῦτο πού προέρχεται ἀπό αὐτά.

Τό ἴδιο καί ὁ στρατιώτης ὑποφέρει τά τραύματα, ὑπομένει τήν πείνα, τό ψύχος, τά μακρινά ταξίδια καί τούς κινδύνους ὅταν σκέφτεται τά μελλοντικά στεφάνια καί τίς νίκες πού πρόκειται νά ἔρθουν.

Ἄν ὁ καθένας ἀπό αὐτούς πού ἀναφέρθηκαν θεωρεῖ τό κουραστικό ἐλαφρύ, ἐξαιτίας τῆς ἐλπίδας γιά τά μελλοντικά ὑλικά ἀγαθά κι'ὅταν μάλιστα πολλές φορές ἡ ἐλπίδα αὐτή εἶναι τόσο ἀβέβαιη,  ἐπειδή δέν προλαβαίνει νά χαρεῖ τά ἀγαθά τῶν κόπων του, ὅταν λόγῳ δυσμενῶν συνθηκῶν χάνονται μαζί μέ τήν παροῦσα ζωή, πολύ περισσότερο οἱ Χριστιανοί πρέπει νά ὑπομένουν μέ γενναιότητα τίς θλίψεις καί τά μαρτύρια, ἐπειδή ἔχουν βέβαιη καί σίγουρη τήν ἐλπίδα τῆς αἰωνίας ζωῆς.

Οἱ ψυχές πού ἐπιδόθηκαν σέ κινδύνους, κόπους, ταλαιπωρίες, θλίψεις, ἐξαιτίας τοῦ Θεοῦ εἶναι πολύ πιό σταθερές, καρτερικές καί μέ ἰσχυρούς λογισμούς .

Ἡ αἴτηση τῆς Θείας Λειτουργίας γιά ἀπαλλαγή ἀπό θλίψεις - "ὑπέρ τοῦ ρυσθῆναι ἡμᾶς ἀπό πάσης θλίψεως ὀργῆς  κινδύνου καί ἀνάγκης" - φαίνεται πώς ἀφορᾶ μᾶλλον τούς ἀδυνάτους καί ὄχι τούς δυνατούς. Ὁ ὑγιής πνευματικά, ἔλεγε ἕνας ἅγιος γέροντας, γλεντᾶ τήν ἀρρώστια του.  Ὁ ἄρρωστος ὑποφέρει! !

Οἱ ἅγιοι ἀγάπησαν τίς θλίψεις · ἤξεραν ὅμως ταυτόχρονα ὅτι αὐτό πού χαρίζει στούς δυνατούς τήν ἐλευθερία τοῦ πνεύματος εἶναι δυνατόν νά ὁδηγήσει τούς ἀδύνατους στήν ἀπόγνωση.

Ὁ ἱερός Χρυσόστομος ὅλα τά δεινά τά ὀνόμασε λέξεις μονάχα,  πού σημαίνουν συμφορές ἐνῶ στήν πραγματικότητα δέν συμβαίνει τίποτε· Ὁ ἴδιος ὡστόσο μᾶς προτείνει νά παρακαλέσουμε τόν Θεό γιά νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τίς θλίψεις · ἐδῶ βλέπει κανείς τό φιλάνθρωπο  ἐκκλησιαστικό πνεῦμα πού ἀγκαλιάζει καί τούς ἀδυνάτους. Διότι προκειμένου νά μᾶς ρίξει ἡ θλίψη σέ ἀθεράπευτη πνευματική ἀρρώστια , καλύτερα νά στερηθοῦμε τά στεφάνια πού δίνονται στούς ἀγωνιστές.

Διδάσκει ὁ γέροντας Παΐσιος : "Ὁ Θεός ἐπιτρέπει τούς πειρασμούς ἀνάλογα μέ τήν πνευματική μας κατάσταση. Ἄλλοτε ἐπιτρέπει νά κάνουμε ἕνα σφάλμα , λ. χ. μιά μικρή ἀπροσεξία , γιά νά εἴμαστε ἄλλη φορά προσεκτικοί καί νά ἀποφύγουμε ἤ μᾶλλον νά προλάβουμε ἕνα μεγαλύτερο κακό πού θά μᾶς ἔκανε τό ταγκαλάκι . Ἅλλοτε ἀφήνει τόν διάβολο νά μᾶς πειράζει, γιά νά μᾶς δοκιμάσει. Δίνουμε δηλαδή ἐξετάσεις καί ἀντί κακό ὁ διάβολος, μᾶς κάνει καλό . Ἕνας δυνατός, ὅπως ὁ Γερο-Φιλάρετος, δέν ἀποφεύγει τούς πειρασμούς, ἀλλά λέει στόν Χριστό "στεῖλε μου Χριστέ μου πειρασμούς καί  δῶσε μου  κουράγιο νά παλέψω". Σέ ποιούς πειρασμούς ἀναφέρεται ; Στούς ἐξωτερικούς , τούς ἀκούσιους.  Ἕνας ἀδύναμος ὅμως θά πεῖ : "μήν ἐπιτρέπεις Χριστέ μου νά πειρασθῶ". "Μή εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν , ἀλλά ρῦσαι ἡμᾶς ἀπό τοῦ πονηροῦ ", μέ τήν ἔννοια τοῦ ἐσωτερικοῦ ἑκουσίου πειρασμοῦ.· τί σημαίνει πειρασμός ; τί σημαίνει πονηρός;

Σύμφωνα μέ τόν ἅγ. Μάξιμο τόν Ὁμολογητή ὁ πειρασμός εἶναι ὁ νόμος τῆς ἁμαρτίας τόν ὁποῖο δέν εἶχε ὁ Ἀδάμ· αὐτός ὁ νόμος γεννήθηκε ἀργότερα· πονηρός εἶναι αὐτός πού εἰσήγαγε στή φύση τῶν ἀνθρώπων τό νόμο τῆς ἁμαρτίας, δηλ. ὁ διάβολος. Πειρασμός εἶναι ἡ ἑκούσια διάθεση τῆς ψυχῆς πρός τά πάθη τῆς σάρκας. Ἀπό ἀγάπη ὁ Θεός ἐπιτρέπει  στό σατανᾶ νά θλίψει τόν ἁμαρτάνοντα γιά νά αἰσθανθεῖ τήν ἁμαρτία του καί νά ἔρθει σέ μετάνοια. Ὁ βαθμός θλίψεων καί τό εἶδος τῶν πειρασμῶν προσδιορίζεται ἀπό τόν Θεό κατ 'ἀναλογίαν τοῦ συμφέροντος τοῦ παιδαγωγουμένου. Ὁ τρόπος τῶν πειρασμῶν εἶναι διπλός · ὁ ἕνας ἡδονικός , ὁ ἄλλος ὀδυνηρός· ὁ πρῶτος προαιρετικός, ὁ ἄλλος χωρίς τήν θέλησή μας . Ὁ ἕνας γεννᾶ τήν ἁμαρτία καί στόν ὁποῖο παρακαλοῦμε νά μήν εἰσέλθουμε "μή εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν". Ὁ ἄλλος ὁ ἀκούσιος εἶναι τιμωρητικός τῆς ἁμαρτίας πού βασανίζει μέ ἀκούσιες ὀδύνες τή φιλαμαρτωλή διάθεση, τόν ὁποῖο ἄν κανείς ὑπομείνει μέ καρτερία θά ἀκούσει τόν Ἅγιο Ἰάκωβο νά βοᾶ :"πᾶσαν χαράν ἡγήσασθε , ἀδελφοί μου ὅταν περιπέσητε πειρασμοῖς ποικίλοις " . Ἀπό τό δοκίμιο στήν ὑπομονή · ἀπό 'κεῖ στήν δοκιμή καί ἀπό κεῖ στήν τελειότητα. ( Ἰακ. ά , 2-3 ) . Μέ αὐτήν τήν ἔννοια λέμε στόν Θεό στεῖλε μου πειρασμούς. Μέ τήν ἔννοια τοῦ ἐξωτερικοῦ πειρασμοῦ.

Ἐμεῖς ὅμως, συνεχίζει ὁ γέροντας Παῒσιος , πολλές φορές ὅταν ἔχουμε ἕναν πειρασμό , λέμε: "ἔ, μά εἶμαι ἄνθρωπος κι'ἐγώ · δέν ἀντέχω ἄλλο! "ἐνῶ θά ἔπρεπε νά ποῦμε : "Δέν εἶμαι ἄνθρωπος · εἶμαι παλιάνθρωπος. Θεέ μου βοήθησέ με νά γίνω ἄνθρωπος." Ὁ Ἅγιος Μάξιμος πάλι μᾶς λέει ὅτι ὁ διάβολος ἐκμεταλλεύεται μέ κακουργία καί τά δύο εἴδη πειρασμῶν· τόν ἑκούσιο καί τόν ἀκούσιο· τόν ἕνα μέ τό νά σπείρει λογισμούς καί νά ἐρεθίζει τήν ψυχή μέ σαρκικές ἡδονές , ὤστε νά τήν ἀποσπάσει ἀπό τήν ἐπιθυμία της πρός τήν Θεία Ἀγάπη καί τόν ἄλλο, διά τοῦ ὁποίου μέ διάφορα σοφίσματα ἐπιχειρεῖ νά φθείρει μέ ὀδύνες τή φύση, ὥστε ἀφοῦ ἐξασθενίσει τήν ψυχή μέ τόν πόνο καί τήν καταβάλει, νά τήν ἐκβιάσει γιά νά ἐξεγερθεῖ κατά τοῦ Θεοῦ μέ βλασφήμους λογισμούς . Ἐμεῖς λοιπόν πού γνωρίζουμε τά διανοήματα τοῦ πονηροῦ ἄς ἀπορρίπτουμε τόν ἐκούσιο καί ἄς ὑπομένουμε τόν ἀκούσιο πειρασμό.

- Ἡ πτώση σέ μιά ἁμαρτία μπορεῖ νά γίνει κατά παραχώρηση Θεοῦ ;
(Ἡ ἐρώτηση ἀναφέρεται στόν ἑκούσιο πειρασμό ).

Ἀπαντᾶ ὁ γέροντας Παῒσιος :

- Ὄχι, εἶναι βαρύ νά ποῦμε ὅτι παραχωρεῖ ὁ Θεός νά ἁμαρτήσουμε. Ὁ Θεός ποτέ δέν παραχωρεῖ νά ἁμαρτήσουμε. Ἐμεῖς κάνουμε παραχωρήσεις καί ἔρχεται ὁ διάβολος καί μᾶς πειράζει. Ὅταν λ.χ. ὑπερηφανεύομαι , διώχνω τήν Θεία Χάρη,  φεύγει ὁ φύλακας ἄγγελός μου, ἔρχεται ὁ διάβολος, καί σπάζω τά μοῦτρα μου. Αὐτή εἶναι δική μου παραχώρηση καί ὄχι τοῦ Θεοῦ.

- Εἶναι σωστό νά λέμε "ὁ πειρασμός μέ ἔριξε ;"

- Πολλές φορές ἀκούω καί ἐγώ μερικούς ἀνθρώπους νά λένε ὅτι φταίει ὁ πειρασμός , ὅταν ταλαιπωροῦνται , ἐνῶ φταῖνε οἱ ἴδιοι πού δέν ἀντιμετωπίζουν σωστά τά πράγματα. Ἔπειτα ὁ πειρασμός , πειρασμός εἶναι. Μπορεῖ νά μᾶς ἐμποδίσει ἀπό τό κακό ; Τήν δουλειά του κάνει. Νά μήν τά φορτώνουμε κι,' ὅλα στόν πειρασμό. ....Ὁ διάβολος μερικές φορές κοιμᾶται κι'ἐμεῖς τόν προκαλοῦμε.

Ὅσοι ἔζησαν ἁμαρτωλή ζωή καί ὕστερα μετανόησαν καί ἄρχισαν νά ζοῦν πνευματικά, πρέπει νά δέχονται στή συνέχεια μέ χαρά τίς ταπεινώσεις καί τίς θλίψεις πού τούς συμβαίνουν, γιατί ἔτσι ἐξοφλοῦν. Βλέπουμε τήν Ὁσία Μαρία τήν Αἰγυπτία, πού ἔζησε ἁμαρτωλή ζωή , ὅταν μετάνιωσε καί ἄλλαξε ζωή , οἱ κοσμικές ἐπιθυμίες τήν βασάνιζαν. Ἕκανε ὅμως μεγάλη πάλη , γιά νά τίς διώχνει. Τῆς ἔλεγε ὁ διάβολος :"Τί θά χάσεις ἄν δεῖς λιγάκι τήν Ἁλεξάνδρεια; Δέν σοῦ λέω νά διασκεδάσεις , μόνο νά τήν δεῖς λίγο ἀπό μακριά" καί ἐκείνη οὔτε γύριζε νά κοιτάξει. Τί μετάνοια εἶχε !  ...

- Σ 'αὐτές τίς περιπτώσεις γέροντα δέν ὑπάρχει καθόλου θεία παρηγοριά;

- Πῶς πολλή πολλή! Ἡ Ὁσία Μαρία εἶχε φθάσει σέ τέτοια μέτρα πνευματικά , πού βρισκόταν ἕναν πῆχυ πάνω ἀπό τήν γῆ , ὅταν προσευχόταν. Οἱ πολλοί ἁμαρτωλοί , ἄν γνωρίσουν τόν ἑαυτό τους , ἔχουν φυσιολογικά καί πολύ ὑλικό γιά ταπείνωση . Ἡ κάθε πτώση εἶναι φυσικά πτώση , ἀλλά εἶναι καί ὑλικό γιά ταπείνωση καί προσευχή. Οἱ ἁμαρτίες ἄν ἀξιοποιηθοῦν γιά ταπείνωση εἶναι σάν τήν κοπριά πού ρίχνουμε στά φυτά. Ἔνας δηλαδή πού ἔχει κάνει μεγάλες ἁμαρτίες , ἄν αἰσθανθεῖ πόσο ἔφταιξε καί πεῖ:"δέν πρέπει νά σηκώνω κεφάλι ,νά βλέπω ἄνθρωπο", ἐπειδή ταπεινώνεται πολύ, δέχεται πολλή χάρη ,προχωρεῖ σταθερά καί μπορεῖ νά φθάσει σέ μεγάλα μέτρα.

 

Ὅ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης μᾶς διδάσκει ὅτι πρέπει νά ἀγαπᾶμε ὅλες τίς ἀφορμές , πού προξενοῦν τήν ἀπόκτηση τῶν ἀρετῶν· καί περισσότερο ἐκεῖνες πού φέρνουν περισσότερη δυσκολία:

«Δέν πρέπει ἀγαπητέ κατ 'οὐδένα τρόπο νά ἀποφεύγεις ἐκεῖνα , πού γίνονται ἀφορμές στό νά ἀποκτήσεις τίς ἀρετές. Ἀλλά μάλιστα πρέπει νά τά δέχεσαι πάντοτε μετά χαρᾶς , ἀμέσως μόλις φανοῦν μπροστά σου, καί νά νομίζεις πιό ἔντιμα καί ἀγαπητά ἐκεῖνα πού εἶναι στήν αἴσθησή σου τά πλέον ἀηδῆ καί ἀνόρεκτα. Κι' αὐτό θά τό κατορθώσεις μέ τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ ἄν τυπώσεις καλά στό νοῦ σου τούς ἀκόλουθους στοχασμούς:

1) Οἱ ἀφορμές εἶναι ὄργανα ἀνάλογα μάλιστα καί ἀναγκαῖα γιά νά ἀποκτήσεις τίς ἀρετές . Ὅταν τίς ζητᾶς ἀπό τόν Θεό, ἀκολούθως ζητᾶς ἀκόμη καί τά ὄργανα καί τίς ἀφορμές αὐτῶν· ἀλλιῶς ἡ προσευχή σου εἶναι ματαία καί γίνεται μόνο γιά νά πειράζεις τόν Θεό. Διότι ὁ Θεός δέν συνηθίζει νά δίνει ποτέ τήν ἀρετή τῆς ὑπομονῆς χωρίς τίς θλίψεις οἱ ὁποῖες εἶναι ἡ ἀφορμή καί τά ὄργανα τῆς ὑπομονῆς· οὔτε τήν ταπείνωση χωρίς τίς καταφρονήσεις καί ἀτιμίες.  Γιά αὐτό πρέπει νά εἶναι σέ μᾶς τόσο περισσότερο ἀρεστά καί ἀγαπητά τά ὄργανα αὐτά καί οἱ ἀφορμές τῶν ἀρετῶν ,ὅσο περισσότερο κοπιαστικά εἶναι. Δέν πρέπει μόνο νά γυμναζόμαστε στίς μεγάλες ἀφορμές καί στά ἀντίθετα πού θά μᾶς τύχουν ἀλλά ἀκόμη καί στίς μικρές·  Δέν πρέπει μόνο νά ὑπομένουμε τούς δαρμούς , τίς ὕβρεις , πού θά μᾶς τύχουν · ἀλλά πρέπει νά ὑπομένουμε καί τό βαρύ βλέμμα καί σχῆμα πού θά μᾶς κάνουν ὡς καί τόν ψυχρό λόγο πού θά μᾶς λαλήσουν.

2) Νά στοχασθεῖς ὅτι ὅλα ἐκεῖνα πού μᾶς συμβαίνουν , προέρχονται ἀπό τόν Θεό πρός ὠφέλειά μας.

Καί ἄν μερικά ἀπό αὐτά καθ' ὅτι εἶναι ἐλλείψεις δικές μας ἤ ἄλλων,  δέν μπορεῖ κάποιος νά πεῖ ὅτι προέρχονται ἀπό τόν Θεό, ὁ ὁποῖος δέν θέλει τήν ἁμαρτία, ὅμως τοῦ Θεοῦ λέγονται ὅτι εἶναι, καθ'ὅτι αὐτός παραχώρησε νά γίνουν,  ἐπειδή ἐνῶ μποροῦσε νά τά ἐμποδίσει δέν τά ἐμποδίζει, γι'αὐτό ὅλες οἱ θλίψεις καί τά βάσανα πού μᾶς ἔρχονται ἤ ἐξαιτίας δικῆς μας ἐλλείψεως ἤ ἐξαιτίας τῆς κακίας τῶν ἄλλων, λέγονται πώς εἶναι ἀπό τόν Θεό καί τοῦ Θεοῦ. Διότι θέλει νά τά παθαίνουμε ἐμεῖς καί νά βασανιζόμαστε ἐξαιτίας ἐκείνου τοῦ καλοῦ τῆς ἀρετῆς, πού μποροῦμε νά κερδίσουμε ἀπό αὐτά καί ἐξαιτίας ἄλλων κρίσεων τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι ἀκατάληπτες σέ μᾶς,  δίκαιες ὅμως καί εὔλογες.

Ἔτσι ἀφοῦ εἴμαστε βέβαιοι πώς ὁ Θεός θέλει νά ὑποφέρουμε θεληματικῶς κάθε λογῆς ἐνόχληση πού προέρχεται ἀπό ἄλλους ἤ ἀπό δικά μας ἄδικα ἔργα,  τό νά λέμε,  καθώς λένε πολλοί μέ πρόφαση τήν ἀνυπομονησία τους,  πώς ὁ Θεός δέν θέλει,  μάλιστα μισεῖ τά κακῶς γινόμενα,  δέν εἶναι ἄλλο παρά τό νά σκεπάζουμε τά σφάλματά μας μέ μία ματαία πρόφαση καί νά ἀποστρεφόμαστε τόν σταυρό τῶν θλίψεων, τόν ὁποῖο δέν μποροῦμε νά ἀρνηθοῦμε πώς εἶναι ἀρεστός στόν Θεό,  ἀφοῦ αὐτός ὁ ἴδιος προστάζει νά τόν σηκώνουμε. Γι'αὐτό μόλις δεῖ ὁ Θεός σέ μᾶς πώς ἔχουμε ἀληθῶς ζωντανή καί θερμή ἐπιθυμία καί ἐπικαλούμαστε καθώς πρέπει γιά μιά τέτοια ἔνδοξη ἀπόκτηση τοῦ καλοῦ,  αὐτός μᾶς ἑτοιμάζει τό ποτῆρι τῶν σφοδροτέρων καί δυνατοτέρων πειρασμῶν καί τίς πλέον σκληρότερες ἀφορμές, γιά νά τίς δεχθοῦμε σέ καιρό ἁρμόδιο. Ἔτσι, γνωρίζοντας τήν ἀγάπη Του πρός ἐμᾶς ἀλλά καί τό δικό μας συμφέρον, πρέπει μέ κλειστά τά μάτια νά τό δεχόμαστε μετά χαρᾶς καί νά τό πίνουμε ὅλο ὡς τό βάθος προθύμως καί ἀσφαλῶς ἐπειδή εἶναι ἰατρικό δοσμένο ἀπό χέρι πού δέν μπορεῖ νά σφάλλει καί ἀπό βότανα συντιθεμένο τοιουτοτρόπως , ὥστε νά εἶναι τόσο ὠφελιμότερο στήν ψυχή ὅσο εἶναι πικρότερο .

Δέν πρέπει νά ἐπιθυμοῦμε πολύ νά ἐλευθερωθοῦμε ἀπό τά βάσανα πού πάσχουμε μέ ὑπομονή. ( Ἀναφορικά μέ τούς ἐξωτερικούς ἤ ἀκουσίους πειρασμούς).

Ὅταν βρίσκεσαι σέ κάποιο βάσανο καί τό ὑποφέρεις εὐχάριστα , πρόσεχε καλῶς νά μή νικηθεῖς ποτέ ἀπό τόν διάβολο ἤ ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ ἑαυτοῦ σου καί νά ἐπιθυμήσεις νά ἐλευθερωθεῖς ἀπό αὐτό. Διότι ἀπό αὐτό θά σοῦ ἔρθουν δύο μεγάλες ζημιές : ἡ μία εἶναι ὅτι ἄν αὐτή ἡ ἐπιθυμία δέν ἤθελε νά σοῦ στερήσει, τότε πού ἐπικρατοῦσε,  τήν ἀρετή τῆς ὑπομονῆς, ὅμως λίγο-λίγο  σέ φέρνει  σέ κατάσταση ἀνυπομονησίας · ἄλλη εἶναι ὅτι ἡ ὑπομονή σου θέλει γίνει ἐλλιπής μέ τό νά στερηθεῖ τίς παρά τοῦ Θεοῦ ἀμοιβές καί  τούς μισθούς, τούς ὁποίους δίνει ὁ Θεός μόνο σέ ἐκεῖνο τό διάστημα τοῦ καιροῦ πού πάσχεις.  Γι' αὐτό σέ ὅλα τά πράγματα πρέπει νά κρατᾶς τίς ἐπιθυμίες σου μακριά ἀπό κάθε ἄλλο θέλημα καί σκοπό,  νά τίς ἀντικρύζεις καθαρά καί ἁπλά σέ σχέση μέ τόν ἀληθινό σκοπό τους ὁ ὁποῖος εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.  Διότι μέ αὐτόν τόν τρόπο καί αὐτές οἱ ἐπιθυμίες εἶναι δίκαιες καί ὀρθές ἀλλά καί ἐσύ σέ κάθε ἀντίθετό σου  συμβάν θά στέκεσαι ἥσυχος καί ἀναπαυμένος. Διότι μήν μπορώντας νά συμβεῖ κανένα πρᾶγμα χωρίς τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί ἐσύ μήν θέλοντας ἄλλο τί παρά μόνο τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, φανερό εἶναι ὅτι θά καταντήσεις στό νά θέλεις συγχρόνως καί νά ἔχεις ὅλο ἐκεῖνο πού ἐπιθυμεῖς καί πού συμβαίνει σέ κάθε καιρό. Αὐτό ὅμως πού λέμε πώς θέλει ὁ Θεός, δέν ἐννοεῖται γιά τίς ἁμαρτίες τίς δικές σου ἤ ἄλλων, ἐπειδή ὁ Θεός, δέν τίς θέλει ἀλλά ἐννοεῖται γιά κάθε παιδεία καί τιμωρία πού προέρχεται ἀπό τίς ἁμαρτίες μας ἤ ἀπό κάτι ἄλλο · αὐτή ἡ παίδευση καί θλίψη μέ τό νά ὀνομάζεται σταυρός , εἶναι τόσο εὐάρεστη στόν Θεό , ὥστε μέ αὐτήν εὐεργετεῖ μερικές φορές καί αὐτούς τούς πλέον οἰκείους καί ἀγαπημένους του φίλους».

Ὁ Ἀββᾶς Δωρόθεος διδάσκει ἐπιπλέον ὅτι πρέπει ἀτάραχα καί μέ εὐχαρίστηση νά ὑποφέρουμε τούς πειρασμούς (ἀναφερόμενος στούς ἐξωτερικούς πειρασμούς) · λέει ἀποσπασματικά τά ἑξῆς :

«Ἄν ἔχει κάποιος ἕναν φίλο καί ἔχει τήν πεποίθηση ὅτι αὐτός τόν ἀγαπᾶ, ἀκόμα κι ἄν πάθει ἀπ' αὐτόν κάτι δυσάρεστο, γνωρίζει ὅτι ἐκεῖνος ἀγαπώντας τον τό ἔκανε καί ποτέ δέν πιστεύει ὅτι ὁ φίλος του θέλει νά τόν βλάψει· πόσο μᾶλλον πρέπει ἐμεῖς νά νιώθουμε ἔτσι γιά τό Θεό ὁ ὁποῖος μάλιστα μᾶς ἔπλασε καί ἀπό τήν ἀνυπαρξία μᾶς ἔφερε στήν ὕπαρξη καί γιά μᾶς ἔγινε ἄνθρωπος καί γιά χάρη μας πέθανε, ὅτι δηλαδή ὅλα ὅσα κάνει γίνονται ἀπό ἀγαθότητα γιά μᾶς κι ἀπό ἀγάπη; Καί γιά τόν μέν φίλο εἶναι δυνατό νά συλλογιστεῖ κανείς ὅτι :"αὐτό τό κάνει ἀγαπώντας με κι ἐπειδή μέ λυπᾶται,ἀλλά ὅμως δέν ἔχει καί τόση πολλή σύνεση ὥστε νά τακτοποιήσει σωστά τά ὅσα μέ ἀφοροῦν καί γι αὐτό ὅπως εἶναι φυσικό,χωρίς νά τό θέλει μέ βλάπτει" . Ὅμως γιά τό Θεό δέν μποροῦμε αὐτό νά τό ποῦμε.  Διότι Αὐτός εἶναι ἡ πηγή τῆς σοφίας καί γνωρίζει ὅλα ὅσα μᾶς συμφέρουν καί μέ αὐτό τό σκοπό ρυθμίζει τά θέματά μας,ἀκόμη καί τά πιό ασήμαντα.Εἶναι ὅμως πάλι δυνατόν νά πεῖ κανείς γιά τό φίλο ὅτι : "μέ ἀγαπᾶ καί μέ συμπονεῖ καί εἶναι συνετός στό νά τακτοποιεῖ τά θέματά μου,ὅμως δέν ἔχει καί τή δύναμη νά μέ βοηθήσει σ' αὐτά πού νομίζει ὅτι θά με ωφελήσουν" .Οὔτε αὐτό ὅμως δέν μποροῦμε νά τό ποῦμε γιά τό Θεό.Διότι τά πάντα Τοῦ εἶναι δυνατά καί τίποτα δέν εἶναι ἀκατόρθωτο μπροστά Του.

Ὥστε λοιπόν γνωρίζουμε γιά τό Θεό ὅτι καί ἀγαπᾶ καί συμπονεῖ τό πλάσμα Του καί ὅτι Αὐτός εἶναι ἡ πηγή τῆς σοφίας καί ξέρει καλά πῶς νά ρυθμίζει ὅσα μᾶς ἀφοροῦν καί ὅτι τίποτε δέν εἶναι ἀδύνατο γι'Αὐτόν, ἀλλά τά πάντα ὑπακοῦν στό θέλημά Του καί ὀφείλουμε νά γνωρίζουμε καλά ὅτι ὅλα ὅσα κάνει,γιά τό συμφέρον μας τά κάνει καί νά τά δεχόμαστε μέ εὐχαριστία, ὅπως προείπαμε, σά νά προέρχονται ἀπό εὐεργέτη καί ἀγαθό Δεσπότη, ἀκόμα κι ἄν εἶναι δυσάρεστα·  διότι τά πάντα γίνονται μέ δίκαιη  κρίση καί δέν παραβλέπει ὁ Θεός πού εἶναι τόσο ἐλεήμων οὔτε τήν μικρότερη θλίψη μας

Πολλές φορές ὅμως ἀμφιβάλλει κανείς καί λέει στόν ἑαυτό του:" Ἄν κάποιος μέσα στίς δοκιμασίες ἁμαρτάνει ἀπό τή θλίψη του,πῶς εἶναι δυνατόν νά πιστεύει ὅτι αὐτές εἶναι γιά τό συμφέρον του ;"  Ὅμως δέν θά ἁμαρτάναμε στίς συμφορές, ἄν δέν ἀρνούμασταν νά σηκώσουμε τούς κόπους κι ἄν δέν θέλαμε νά ἀντέξουμε μικρή θλίψη ἤ νά πάθουμε κάτι ἀπρόοπτο, ἐπειδή δέν χωράει στή σκέψη τοῦ Θεοῦ νά μᾶς φορτώσει κάτι πάνω ἀπό τίς δυνάμεις μας,ὅπως εἶπε ὁ Ἀπόστολος· "Πιστός ὁ Θεός,ὅς οὐκ ἐάσει ὑμᾶς πειρασθῆναι ὑπέρ ὅ δύνασθε".  Ἀλλά ἐμεῖς εἴμαστε αὐτοί πού δέν ἔχουμε ὑπομονή, οὔτε θέλουμε νά κοπιάσουμε λίγο, οὔτε ἀνεχόμαστε νά δεχθοῦμε ποτέ κάτι μέ ταπείνωση καί γι'αὐτό συντριβόμαστε καί ὅσο προσπαθοῦμε νά ξεφύγουμε ἀπό τούς πειρασμούς, τόσο τούς φορτωνόμαστε καί χάνουμε ἄσκοπα τόν καιρό μας καί οὔτε μποροῦμε νά λυτρωθοῦμε ἀπό αὐτούς

Ὑπάρχουν κάποιοι πού κολυμποῦν γιά διαφόρους λόγους στή θάλασσα καί ἄν ξέρουν τήν τέχνη τῆς κολύμβησης, ὅταν ἔρχεται τό κῦμα ἐναντίον τους, σκύβουν κάτω ἀπό αὐτό καί μένουν ἤρεμοι μέχρι νά περάσει καί μ'αὐτόν τόν τρόπο συνεχίζουν νά κολυμποῦν χωρίς νά πάθουν κάτι.  Ἄν ὅμως θελήσουν νά ἀντισταθοῦν στό κῦμα, τότε αὐτό τούς σπρώχνει ἔξω καί τούς πετάει μακριά.  Ὅταν δέ ξεκινήσουν νά κολυμποῦν ξανά, ἔρχεται ἄλλο κῦμα πάνω τους · ἄν ἐναντιωθοῦν πάλι, ξανά τούς σπρώχνει καί τους ρίχνει ἔξω καί τό μόνο πού κατορθώνουν εἶναι νά συντριβοῦν χωρίς νά ἔχουν διανύσει καμμία ἀπόσταση. Ἄν ὅμως ὅπως εἶπα,    σκύψουν κάτω ἀπό τό κῦμα καί ταπεινωθοῦν, αὐτό παρέρχεται χωρίς νά τούς βλάψει σέ τίποτα καί ἐξακολουθοῦν νά κολυμποῦν ὅσο θέλουν καί νά κάνουν τή δουλειά τους. Τό ίδιο συμβαίνει καί μέ τούς πειρασμούς, ἄν κάποιος ἀντέξει τόν πειρασμό μέ ὑπομονή καί ταπείνωση, τόν ξεπερνάει χωρίς συνέπειες · ἄν ὅμως παραμείνει μέ θλίψη καί ταραχή καί θεωρώντας σάν αἴτιο τοῦ πειρασμοῦ κάθε ἄλλον ἄνθρωπο, τότε κολάζει τόν ἑαυτό του καί βαρύνεται τόν πειρασμό καί δέν ὠφελεῖται ἀπό αὐτόν ἀλλά βλάπτεται.

Γιατί πολύ ὠφελοῦν οἱ πειρασμοί αὐτόν πού τούς ὑπομένει ἀτάραχα».