Πρεσβυτέρου Σταύρου Τρικαλιώτη

 

"᾿Αλήθεια, ἀλήθεια, πικριά ὁποῦ εἶσαι!" (Μακρυγιάννης)
(δημοσιεύθηκε στήν ἐφήμερίδα "᾿Ορθόδοξος Τύπος", 7 ᾿Ιουνίου 2002)

 

Στό περιοδικό "Παρεμβολή", ἔκδοση τῆς Χριστιανικῆς Φοιτητικῆς ῾Ενώσεως, τεῦχος 60 (᾿Ιανουάριος-Φεβρουάριος-Μάρτιος 2002), διαβάσαμε κατάπληκτοι τό ἄρθρο μέ τίτλο "Ζητορθόδοξος".

Δέν περιμέναμε ποτέ ἕνα τόσο σοβαρό νεανικό χριστιανικό  περιοδικό νά φιλοξενήσει ἕνα τόσο ὑβριστικό καί συνάμα εἰρωνικό ἄρθρο, πού στρέφεται ἐναντίον ὀρθοδόξων χριστιανῶν, ζωντανῶν μελῶν τῆς ᾿Εκκλησίας μας, πού ἔχουν τό θάρρος νά ἐκφέρουν μιά διαφορετική ἄποψη. Τό ὅτι φοβίζει ἡ ἄλλη ἄποψη εἶναι δεῖγμα ἀνασφάλειας, ὁλοκληρωτικῆς ἀντίληψης, μονομέρειας καί σέ τελευταία ἀνάλυση ἀνελευθερίας.

Θά ἤθελα ἐξ ἀρχῆς νά τονίσω ὅτι ὅσα θά ἀκολουθήσουν δέν θίγουν μέ κανένα τρόπο τόν συνάκτη τοῦ ἄρθρου - ἐξ ἄλλου οὔτε κἄν τόν γνωρίζω - ἀλλά ἀναφέρονται μόνο στά ζητήματα πού θίγονται. Τό πρόσωπο τοῦ συντάκτου παραμένει γιά μᾶς πάντοτε σεβαστό, ὡς μέλος τῆς στρατευομένης μας ᾿Εκκλησίας. ᾿Ελπίζουμε ὅτι ὁ διάλογος πού ἀνοίγουμε ἴσως τόν προβληματίσει καί ἀναθεωρήσει τίς ἄδικες ἀντιλήψεις πού ἐξέφρασε.

 

Γενικές παρατηρήσεις ἐπί τοῦ ἄρθρου.

 ·          ῾Ο συντάκτης φαίνεται ὅτι διαθέτει "γλωσσοπλαστικές ἱκανότητες", μιά καί ὁ ὅρος "ζητορθόδοξος" πρώτη φορά ἀπαντᾶται.

 

·          Σύν τοῖς ἄλλοις ὁ συντάκτης φαίνεται ὅτι διαθέτει καί "ἄριστες ψυχολογικές ἱκανότητες" μιά καί κατορθώνει νά διεισδύει στά ἄδυτα καί τά μύχια  μιᾶς μερίδας θρησκευομένων ἀτόμων καί νά ἐξαγάγει τά "κατ᾿  αὐτόν" σίγουρα συμπεράσματά του. Βλέπετε,  ἡ ψυχολογία στίς μέρες μας εἶναι πολύ τῆς μόδας....

 

·          Φαίνεται, ὁ συντάκτης τοῦ ἄρθρου - πού ὑπογράφει καί ὡς θεολόγος - δέν ἔχει κατανοήσει ὅτι ἡ θεολογία εἶναι κάτι πολύ ὑψηλό, πού πρέπει νά τό ψηλαφοῦμε μέ φόβο καί τρόμο. Σύμφωνα μέ τό ὅσιο ᾿Ιωάννη τῆς Κλίμακος "Οὐκ ἀσφαλές μετ᾿  ἐσθῆτος νήχεσθαι· οὐδέ πάθος ἔχοντα, θεολογίας ἅπτεσθαι" ( "Κλῖμαξ", Λόγος ΚΖ Περί ἡσυχίας, σελ. 336, ἔκδ. ῾Ι.Μ. Παρακλήτου, 1978). ῾Επομένως ποιός μπορεῖ νά ἰσχυρισθεῖ ὅτι ἔχει φτάσει σέ τέτοια μέτρα ἀπαθείας (καί ἄρα ἀντικειμενικότητος)  ὥστε νά θεολογεῖ ( καί νά ἀποφθέγγεται) ἀκινδύνως;

 

 

᾿Επί μέρους παρατηρήσεις ἐπί τοῦ ἄρθρου

 

1) ῾Ο κ. Βασίλης ᾿Αργυριάδης πού συνέταξε τό ἄρθρο μᾶς λέγει ὅτι ὁ "ζητορθόδοξος" "ἔχει τό  ταλέντο νά ὀσμίζεται τούς κρυφούς ἐχθρούς τῆς ὀρθοδοξίας καί εἶναι σίγουρος πώς ὅλος ὁ κόσμος συνωμοτεῖ ἐναντίον της". Δηλαδή, ἡ καλή ἀνησυχία πού πρέπει νά ἔχει κάθε χριστιανός γιά τά φανερά καί ἀφανῆ τεκταινόμενα μέσα καί ἔξω ἀπό τήν ῾Ελλάδα θεωρεῖται μειονέκτημα; Πρέπει νά ἐφησυχάζουμε ὅτι ὅλα πᾶνε καλά σ᾿  αὐτόν τόν τόπο; Δέν πρέπει νά "νήφουμε ἐν πᾶσι",  δέν πρέπει - καί κυρίως οἱ ποιμένες - νά φυλᾶνε σκοπιά, διότι ὁ ἀρχέκακος περιπατεῖ "ὡς λέων ὡρυόμενος ζητῶν τίνα καταπίῃ"; Οἱ ψυχές τῶν χριστιανῶν πρέπει νά ἀφεθοῦν ἐλεύθερη βορά σέ κάθε ἕνα πού ἐπιβουλεύεται τήν ποίμνη τοῦ Χριστοῦ; Μήπως ὁ ἐφησυχασμός, πού φαίνεται νά προτείνει ὁ κ. ᾿Αργυριάδης, εἶναι ἕνα κόλπο-παγίδα πού μᾶς λανσάρουν ὁρισμένοι ἐπιτήδειοι; ᾿Επιτέλους, γιατί νά τά ἀναγάγουμε ὅλα στό χῶρο τῆς νοσηρῆς φαντασίας καί τῆς μανίας καταδιώξεως καί νά δίνουμε τόσο εὔκολα συγχωροχάρτι σέ κάθε ὕποπτη κίνηση, σέ κάθε ἐνέργεια πού στρέφεται ἐνάντια στήν ὀρθόδοξη παράδοσή μας;

῎Ας θυμηθοῦμε τό θέμα τῶν ταυτοτήτων. Οἱ πολιτικοί μας διατείνονταν πώς ὅ,τι ἔκαναν τό ἔκαναν χάρη τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων. Ποιός τούς πίστεψε; Δέν ξέρουμε δά ποιοί κρύβονται ἀπό πίσω; Δέν ὑπάρχουν, ἀγαπητέ μου κ. ᾿Αργυριάδη, "σκοτεινές δυνάμεις" πού δροῦν στά διάφορα παρασκήνια καί φροντίζουν πρίν ἀπό μᾶς γιά μᾶς;

Εὐτυχῶς, ἡ ὀρθόδοξη ῾Ελλαδική ᾿Εκκλησία εἶχε τήν εὐλογία νά ἔχει στούς κόλπους της τόν μακαριστό πατέρα ᾿Αντώνιο ᾿Αλεβιζόπουλο, ὁ ὁποῖος ἀπό τή δεκαετία τοῦ '70 βοοῦσε γι᾿  αὐτές τίς σκοτεινές δυνάμεις καί τίς ἀποκάλυπτε. Κι ὅμως τόν πατέρα ᾿Αντώνιο - εὐτυχῶς μόνο λίγοι - δέν τόν παραδέχονταν, τόν θεωροῦσαν ὑπερβολικό, φανατικό, μισαλλόδοξο. Σήμερα τό νά μιλήσεις γιά ἀντιαιρετικό ἀγῶνα θεωρεῖται ρατσιστικό, ἐναντίον τοῦ διαλόγου μέ τίς ἄλλες θρησκεῖες. ῎Αν τολμήσεις νά ἀρθρώσεις ἕνα λόγο διαμαρτυρίας, σοῦ κολλᾶνε τή ρετσινιά τοῦ φανατικοῦ, τοῦ γραφικοῦ τύπου, τοῦ προσκολλημένου σέ ξερούς τύπους, τοῦ ἀγκυλωμένου... ᾿Αντί γιά ἀντιπαράθεση λογικῶν ἐπιχειρημάτων, συναντᾶς τή χλεύη καί τήν εἰρωνεία καί ὄχι σπάνια τόν ἐκφοβισμό!

 2) ῾Ο κ. Ἀργυριάδης προβαίνει σέ ἐπικίνδυνες γενικεύσεις, οἱ ὁποῖες ἀδικοῦν πρόσωπα καί καταστάσεις. ῾Η προκρούστεια μέθοδος πού ἀκολουθεῖ συνθλίβει καί παραποιεῖ τίς προθέσεις καί τά κίνητρα τῶν προσώπων.  Γιά παράδειγμα ἀναφέρει, ὅτι "ὁ ζητορθόδοξος γνωρίζει πολύ καλά ἕνα μεγάλο ἀριθμό  ἀπό σκάνδαλα- ἠθικῆς πάντα ὑφῆς - τῶν ἱερέων καί τῶν ἀρχιερέων τῆς ᾿Εκκλησίας".   ᾿Αν ὑπάρχουν ὁρισμένοι πού ἀρέσκονται νά ἀσχολοῦνται μέ τέτοιου εἴδους σκάνδαλα, δέν σημαίνει ὅτι αὐτή εἶναι ἡ ἀγαπητή ἐνασχόληση καί ὅλων τῶν ἄλλων. Μήπως ὁ κ. ᾿Αργυριάδης ἀφουγκράζεται πλῆθος τέτοιων σκανδαλοθήρων "ζητορθοδόξων"  καί ἐξάγει τά ἀντίστοιχα συμπεράσματα;

 3) ῎Αλλη θέση-ἄποψη τοῦ κ. ᾿Αργυριάδη εἶναι ὅτι "ὁ ζητορθόδοξος δέν ἀνέχεται τό διάλογο". Αὐτήν τήν καραμέλα "περί ἀρνήσεως διαλόγου" τήν ἀκοῦμε συχνά ἀπό ὁρισμένους κύκλους "νεοορθοδόξων". Γιά ποιό διάλογο μᾶς μιλοῦν ἐκεῖνοι πού μέ τό πρόσχημα τοῦ διαλόγου ὡραιοποιοῦν τίς καταστάσεις,  κουκουλώνουν καί διαστρεβλώνουν τήν ἀλήθεια; Δέν ξέρω, ἀλλά αὐτοί οἱ "ζητορθόδοξοι", οἱ χαμηλοῦ πνευματικοῦ ἐπιπέδου αὐτοί "ἀλλοπρόσαλλοι τύποι",  μοῦ φέρνουν στό νοῦ τά λόγια τοῦ ᾿Αποστόλου Παύλου: "ἡμεῖς μωροὶ διὰ Χριστόν, ὑμεῖς δὲ φρόνιμοι(=συνετοί) ἐν Χριστῷ· ἡμεῖς ἀσθενεῖς (=ἀδύναμοι),  ὑμεῖς δὲ ἰσχυροί· ὑμεῖς ἔνδοξοι (=τιμημένοι),  ἡμεῖς δὲ ἄτιμοι (=καταφρονημένοι). (....)λοιδορούμενοι (=ὑβριζόμενοι)  εὐλογοῦμεν, διωκόμενοι ἀνεχόμεθα,  δυσφημούμενοι παρακαλοῦμεν· ὡς περικαθάρματα τοῦ κόσμου ἐγενήθημεν͵ πάντων περίψημα͵ ἕως ἄρτι (=καταντήσαμε σάν τά σκουπίδια τοῦ κόσμου, ἀπορρίμματα ὅλων μέχρι τή στιγμή αὐτή)".  (Α΄ Κορ. δ΄, 10 & 12-13) Εἶμαι σίγουρος πώς ἄν ζοῦσε στήν ἐποχή μας ὁ Μακρυγιάννης σίγουρα κι αὐτόν "ζητορθόδοξο" θά τόν βάπτιζαν. Τόν Μακρυγιάννη, πού ὄντας ἀσυμβίβαστος μπροστά στό ψέμα καί στό δόλο ἔλεγε: "Καί διά νά μιλῶ τήν ἀλήθεια κατατρέχομαι  κι᾿ ἀπό βασιλέα κι᾿ ἀπό προκομμένους. Θέλουν τήν ἀλήθεια κι᾿ ὅποιος τήν εἰπῇ κιντυνεύεται. ᾿Αλήθεια, ἀλήθεια, πικριά ὁποῦ εἶσαι!" (῾Ο πόνος τοῦ Μακρυγιάννη, ἔκδ. ῾Ι. Μ. Παρακλήτου, σελ. 14)

 4) ᾿Αλλη βαριά κατηγορία πού ἐκτοξεύει ὁ κ. ᾿Αργυριάδης γιά τόν "ζητορθόδοξο" εἶναι ὅτι "δέν παραδέχεται τή γνώση. Γι᾿ αὐτόν ἡ ὀρθοδοξία εἶναι βίωμα". Τί θέλει, ἄραγε, νά μᾶς πεῖ ὁ ἀγαπητός θεολόγος; Μήπως ὅτι ὁ ἴδιος παραδέχεται μόνο τήν ξερή νοησιαρχία καί ἀρνεῖται τήν ὕπαρξη τοῦ βιώματος στήν ὀρθοδοξία; Μᾶς συγχωρεῖ, ἀλλά δέν μποροῦμε νά δώσουμε ἄλλη ἑρμηνεία στά γραφόμενά του. 

Γιατί αὐτή ἡ εἰρωνεία γιά τούς Πατέρες καί τούς "σύγχρονους γεροντάδες"; Πολύ θά θέλαμε νά ξέρουμε αὐτός ποιούς διαβάζει καί ποιούς ἔχει πρότυπα. Μήπως τούς νεοφανεῖς νεορθοδόξους κουλτουριάρηδες; Δυστυχῶς ὅμως γιά τόν κ. ᾿Αργυριάδη οἱ σύγχρονοι γεροντάδες - ὅπως τούς ἀποκαλεῖ-ἔχουν καταξιωθεῖ στή συνείδηση τοῦ ὀρθοδόξου πληρώματος ὡς ἅγιοι, ὡς καθαρά δοχεῖα τοῦ ἁγ. Πνεύματος, ὡς φωτεινοί φάροι, πού μᾶς δείχνουν τήν ὁδό τῆς ἀληθινῆς θεογνωσίας. Γεμίσαμε στίς μέρες μας ἀπό χαρτούρα μέ θολή "νεορθόδοξη θεολογία", ἀπό τή στεῖρα ἀκαδημαϊκή γερμανοθρεμμένη προτεστάντικη θεολογία. "Διψάσαμε τό μεσημέρι... μά τό νερό γλυφό", γιά νά μήν πῶ πικρό καί δηλητηριῶδες!

Εὐτυχῶς πού ἡ ἐποχή μας ἀνέδειξε αὐτούς τούς "σύγχρονους ἁγίους γεροντάδες" καί ξεδιψάσαμε ἀπό τό γάργαρο καί καθαρό νερό τῆς ἁγιοπνευματικῆς διδασκαλίας τους. Οἱ ἅγιες αὐτές μορφές, ἄν καί ἐκοιμήθησαν ἐν Κυρίῳ, ζοῦν μέσα στίς καρδιές μας ἐν ἁγίῳ Πνεύματι καί τίς κατευθύνουν.

 5) ῾Ο κ. ᾿Αργυριάδης δέν παραλείπει νά κατηγορήσει γιά ὁρισμένα κατ᾿ αὐτόν αὐτονόητα ἀπό τόν "ζητορθόδοξο", ὅπως ῾Ἅγιον ῎Ορος"= αὐτονόητα καλό, "Χριστιανικές ὀργανώσεις"= αὐτονόητα κακό, "γέροντας"=αὐτονόητα καλό, "ψυχίατρος"=αὐτονόητα κακό.    Φαίνεται πώς ὁ κ. ᾿Αργυριάδης δέν πρέπει νά ἦταν πολύ καλός στά μαθηματικά καί μάλιστα στήν ἐπίλυση τῶν ἐξισώσεων, διότι ἁπλά ὅλα αὐτά πού λέει εἶναι αὐτονόητα ἀ-νόητα. Εἶναι τοῖς πᾶσι γνωστό ὅτι πάρα πολλοί νέοι τῶν Χριστιανικῶν ὀργανώσεων ἔχουν γεμίσει σήμερα τά Μοναστήρια καί τίς Σκῆτες τοῦ ἁγίου ῎Ορους, διότι ἐκεῖ βρῆκαν τό νόημα τῆς ζωῆς. Ξέρω πολλούς φιλικά προσκειμένους στίς χριστιανικές ὀργανώσεις πού διαβάζουν μέ βουλιμία, θά ἔλεγα, τά σχετικά μέ τούς σύγχρονους γεροντάδες βιβλία, ὠφελοῦνται καί μάλιστα ἐπικαλοῦνται τήν βοήθειά τους σέ δύσκολες στιγμές τῆς ζωῆς τους. Γιατί ὁ κ. ᾿Αργυριάδης ὀρθώνει τείχη πνευματικοῦ "Βερολίνου" μεταξύ τῶν μελῶν τῆς ᾿Εκκλησίας μας, τή στιγμή πού οἱ ἴδιοι οἱ χριστιανοί μας τά ἔχουν γκρεμίσει καί ὁ ἴδιος ὁ σεπτός Προκαθήμενος τῆς ῾Ελλαδικῆς ᾿Εκκλησίας κάνει ἕνα τόσο ἐλπιδοφόρο ἄνοιγμα προσεγγίσεως τῶν χριστιανικῶν κινήσεων πού δροῦν ἱεραποστολικά μέσα στούς κόλπους τῆς ᾿Εκκλησίας μας;

 6) Τέλος, ὁ κ. ᾿Αργυριάδης προσάπτει τήν κατηγορία στόν "ζητορθόδοξο" ὅτι εἶναι "ταγμένος ἐχθρός κάθε νεωτερισμοῦ στό χῶρο τῆς ᾿Εκκλησίας μας". Σύμφωνα μέ τό λεξικό τοῦ κ. Γ. Μπαμπινιώτη νεωτερίζω σημαίνει "υἱοθετῶ καινούργιες ἰδέες ἤ ἀκολουθῶ νέο τρόπο συμπεριφορᾶς σέ διάφορους τομεῖς δραστηριότητας". ῾Ο νεωτερισμός ἔχει ὡς συνώνυμα τήν καινοτομία, τόν μοντερνισμό.  Πιστεύω πώς ὁ καλύτερος "νεωτερισμός" πού πρέπει νά ἐπιδιώκουν τά μέλη τῆς ᾿Εκκλησίας μας εἶναι ἡ ἀπέκδυση (ἀποβολή) τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου τῆς ἁμαρτίας καί τῆς φθορᾶς καί ἡ ἔνδυση τοῦ νέου ἐν Χριστῷ ἀνθρώπου. ᾿Αν δέν ὑπάρξει αὐτός ὁ ἐν ἁγίῳ Πνεύματι συντελούμενος "νεωτερισμός" τοῦ ἔσω ἀνθρώπου, ὁποιοσδήποτε ἄλλος νεωτερισμός καταντᾶ νεκρός τύπος καί ἄρα μή ἀναγκαῖος. ᾿Αλλαγές ὑπῆρξαν βέβαια στήν ἱστορία τῆς ᾿Εκκλησίας μας, ἀλλά αὐτές ἔγιναν ἀργά καί σέ βάθος χρόνου. Δοκιμάστηκαν γιά ἀρκετό χρονικό διάστημα, ἄντεξαν στό χρόνο καί τόν προσωρινό ἐνθουσιασμό καί τελικά παγιώθηκαν. Δέν ἔγιναν ἀστραπιαῖα ἤ σέ μιά ἤ δυό δεκαετίες, ὅπως π.χ. ἡ καθιέρωση τῆς ἁγίας λαβίδας κατά τή θεία μετάληψη ἤ ἡ ὑπερύψωση τοῦ τέμπλου.

 ῾Ο κ. ᾿Αργυριάδης κλείνει μέ μιά ἀποκαλυπτική ἐξομολόγηση: "βαθιά μέσα μου κρατάω καλά κρυμμένο ἕναν τέτοιο ζητορθόδοξο... Πῶς ἀλλιῶς θά ἔγραφα ἕνα τόσο κακεντρεχές κείμενο γιά ἕνα ἀπό τά ἀδέρφια μου στό χῶρο τῆς οἰκογένειας τοῦ Χριστοῦ;...."

 ῎Ας μοῦ ἐπιτρέψει ὁ κ. ᾿Αργυριάδης τά ὅσα ἀπό ὑπερκχυλίζουσα ἐξομολογητική διάθεση μᾶς γράφει κατά τή μικρή μου πεῖρα νά τά πετάξω στή θάλασσα καί νά κρατήσω ὡς μόνο πιστευτό τή φράση του: "ἕνα τόσο κακεντρεχές κείμενο γιά ἕνα ἀπό τά ἀδέρφια μου".

 ᾿Εν κατακλεῖδι, θά ἤθελα νά ἀναφέρω ἕνα κείμενο ἀπό τήν Πρός Ρωμαίους ἐπιστολή τοῦ ᾿Αποστόλου Παύλου, πνευματικό ὁδηγό "γιά τά ἀδέρφια τῆς ᾿Εκκλησίας τοῦ Χριστοῦ: "ὁ δὲ Θεὸς τῆς ὑπομονῆς καὶ τῆς παρακλήσεως δῴη ὑμῖν τὸ αὐτὸ φρονεῖν ἐν ἀλλήλοις κατὰ Χριστὸν Ἰησοῦν,  ἵνα  ὁμοθυμαδὸν ἐν ἑνὶ στόματι δοξάζητε τὸν Θεὸν καὶ πατέρα τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Διὸ προσλαμβάνεσθε ἀλλήλους͵ καθὼς καὶ ὁ Χριστὸς προσελάβετο ὑμᾶς,  εἰς  δόξαν τοῦ Θεοῦ" (Ρωμ. ιε,5-7).