ΜΙΑ ΘΕΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΒΙΒΛΙΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ

Πρωτ. Βασιλείου Κοκολάκη
(ἐφημερίου Ἱ. Ν. Ὑψώσεως Τιμίου Σταυροῦ Χολαργοῦ,
θεολόγου-γλωσσολόγου, ἐκπ/κοῦ Β΄θμιας Ἐκπ/σεως)

[ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ Νέα Θρησκευτικά - Ἡ ἑπόμενη μέρα ΣΕΦ 15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2018]

Λάμψας φῶς ἐπί πᾶσιν, ὁ Σωτήρ τοῖς ἐν ἅδῃ, ἐφώτισας τούς κάτω κειμένους· πυλωροί δέ ἅδου τήν αὐγήν μή ἐνεγκαντές σου, ὡς νεκροί πεπτώκασιν·
οἱ τούτων δέ ρυσθέντες, νῦν ὁρῶντες τόν Σταυρόν βοῶσι·
Χαῖρε, ἀνάστασις τεθνεώτων· χαῖρε, παράκλησις τῶν πενθούντων.
Χαῖρε, ἀνόρθωσις πεπτωκότων. Χαῖρε, κατάπτωσις κοσμολάτρων.
Ὦ τρισμακάριστε Σταυρέ καί πανσεβάσμιε
περιφρούρει τε καί σκέπε τῇ σῇ χάριτι.

Ἔ καί ποιό τό κακό νά μοιρασθοῦν τά βιβλία τῶν νέων θρησκευτικῶν , νά διδάσκονται ὅμως ἀπό τούς θεολόγους ἐπιλεκτικά τά ὀρθόδοξα κομμάτια ἤ ἐντελῶς ἄλλα θέματα μέ ἀκραιφνῆ ὀρθόδοξο χαρακτήρα;Ὁπότε νά τά ‘χω καλά μέ ὅλους.

Στήν πρώτη περίπτωση τῶν ἐπιλεκτικῶν κομματιῶν ἀπό τά βιβλία τά ὁποῖα οἱ μαθητές ἤδη θά ἔχουν πάρει, τί θά συμβεῖ; Κάποιοι ἐξ αὐτῶν εἴτε ἀπό φιλομάθεια εἴτε ἀπό περιέργεια ἐνδέχεται νά δηλητηριασθοῦν ἀπό τό περιεχόμενο τῶν βιβλίων, νά μποῦν σέ ἀμφιβολίες, νά μπερδευθοῦν, νά φθάσουν τελικά νά ἀκολουθήσουν μία ἄλλη θρησκεία ἤ νά γίνουν ἄθεοι. Θά διαβάσουν π. χ. ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ἕνας μεγάλος δάσκαλος σάν τόν Βούδα, τόν Κομφούκιο, τόν Μωάμεθ. Θά θεωρήσουν ὅτι οἱ αἱρέσεις εἶναι ἁπλά διαφορετικές χριστιανικές παραδόσεις. Δέν θά μάθουν γιά τό σύμβολο τῆς πίστεως, καί γιά τά Χριστούγεννα θά σαχλαμαρίσουν ταυτίζοντάς τα μέ τά ἀνθρώπινα γεννέθλια καί τά σχετικά δωράκια. Στή δεύτερη περίπτωση θά συμβεῖ ἀκριβῶς τό ἴδιο, μέ τή διαφορά ὅτι θά μαθαίνουν κάτι πού εἶναι ὀρθόδοξο, ἀλλά ἐκτός ὕλης.

Καί σ’αὐτό δέν θά εὐθύνονται οἱ μαθητές, οἱ ὁποῖοι ἐν πολλοῖς δέν ἔχουν γερή ὀρθόδοξη πίστη οὔτε τά κατάλληλα ἐκκλησιολογικά κριτήρια, ἐφ’ὅσον ἐξάλλου ποτέ δέν τά ἔμαθαν ἀπό τό σχολεῖο, ἀλλά ἐμεῖς οἱ θεολόγοι θά εὐθυνόμαστε πού θά τούς ἔχουμε μοιράσει ἐλαφρᾷ τῇ καρδίᾳ, ἀπό φόβο, τά βιβλία τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας. Τή στιγμή μάλιστα πού ὑπάρχουν οἱ δύο ὑπέρμαχες τοῦ ὀρθοδόξου χριστιανικοῦ φρονήματος καί ἤθους ἀποφάσεις τοῦ ΣτΕ. Οἱ 660/2018 καί 926/2018 γιά Δημοτικό Γυμνάσιο ἡ πρώτη καί γιά Λύκειο ἡ δεύτερη. Ἐδῶ ἐπισημαίνουμε πώς τό Ὑπουργεῖο Παιδείας λειτουργεῖ παράνομα καί ἀντιδημοκρατικά, ἐφ ‘ὅσον δέν ὑπακούει στό διά ταῦτα τῶν ἐν λόγῳ ἀποφάσεων τοῦ ΣτΕ, οἱ ὁποῖες ἐκφράζουν τή συμμόρφωση στούς νόμους τοῦ ἐλληνικοῦ Συντάγματος καί πού δηλώνουν σαφῶς ρητῶς καί ἀπεριφράστως τήν πολύπλευρη ἐπικινδυνότητα τῶν ἐν λόγῳ νέων θρησκευτικῶν.

Ἡ στάση πάλι ὀρθοδόξων χριστιανῶν γονέων νά ζητοῦν ἀπαλλαγή τῶν παιδιῶν τους ἀπό τό ΜτΘ , ὅταν ὁ θεολόγος ἐπιμένει νά διδάσκει τά νέα πανθρησκειακά θρησκευτικά, δέν εἶναι σωστή. Δέν πρέπει νά τούς κάνουμε τή χάρη. Νά μήν διαλέξουμε τόν εὔκολο δρόμο, τήν εὔκολη λύση, ἀλλά νά ἀντιτεθοῦμε σέ θεολόγους καί διευθυντές διεκδικώντας τά νόμιμα δικαιώματά μας: τήν ἀνάπτυξη ἐθνικῆς καί θρησκευτικῆς συνειδήσεως, ἑλληνικῆς καί ὀρθόδοξης δηλαδή. Μέ ποιόν τρόπο; ἐπιστρέφοντας τά βιβλία στό Ὑπουργεῖο Παιδείας μέ συνοδευτικό νομικά κατοχυρωμένο ἔντυπο.  

Καί νά ὑπενθυμίζουμε στούς θεολόγους ὅτι ὅταν πῆραν τό πτυχίο τους, ὑποσχέθηκαν ὅτι ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ, εἰρήνῃ, χρηστότητι καί δικαιοσύνῃ θά διδάξουν τήν ὀρθόδοξη θεολογία στά παιδιά μας. Δέν εἶναι ἀνέντιμο νά καταπατήσουν τήν ἴδια τους τήν τιμή καί συνέπεια;

Ἐφ ὅσον ἔχει ψηφισθεῖ καί νομοθετηθεῖ οἱ μαθητές κάθε θρησκείας ἰσλαμικῆς, ἑβραϊκῆς ἤ κάθε δόγματος , παπικοῦ, προτεσταντικοῦ νά κάνουν τά δικά τους θρησκευτικά μέ ἀντίστοιχα βιβλία ἀπό δικούς τους δασκάλους, θά ἔπρεπε τό ἴδιο νά ἰσχύει καί γιά μᾶς τούς ὀρθοδόξους χριστιανούς. Αὐτή ἡ νομοθεσία λειτουργεῖ εὐεργετικότατα καί γιά μᾶς, διότι ἄν μέχρι τώρα ὑπῆρχαν ἀναστολές, τώρα μᾶς ¨λύνονται¨ τά χέρια.

Ἔτσι θά μπορούσαμε νά εἴχαμε καί ἐμεῖς τά δικά μας ὀρθόδοξα θρησκευτικά.

Ἑπομένως αὐτό σημαίνει ὅτι καί ἡ ΠΕΘ ἀλλά καί ἄλλοι ἐκκλησιαστικοί φορεῖς πού καταγίνονται μέ τή θρησκευτική ἀγωγή τῶν παιδιῶν, μαζί μέ γονεῖς, δασκάλους, καθηγητές, ἱερεῖς, ἀρχιερεῖς, κατηχητές ὀφείλουν νά συνεργασθοῦν γιά νά προκύψουν τά καλύτερα θρησκευτικά πού θά ἔχουμε στήν ἐλεύθερη καί δημοκρατική μας πατρίδα. Αὐτή ἡ σύγκλιση τῶν καλῶν καί ἀγαθῶν θελήσεων θά ὁδηγήσει στή δημιουργία ἑνός μαθήματος θρησκευτικῶν μέ χαρακτήρα κατηχητικό, ὁμολογιακό, παιδαγωγικό ἤ ὅπως ἀλλιῶς θά μποροῦσε καλύτερα νά ὀνομασθεῖ.

Δέν συμβαίνει σέ κανένα ἄλλο μάθημα αὐτό πού συμβαίνει μέ τά θρησκευτικά. Ὅλα ἔχουν ἕνα βασικό ἄξονα, μιά σειρά, ἕναν μπούσουλα. Γιατί ὄχι καί τά θρησκευτικά;

Π.χ. στίς τάξεις πού ἔχουν ὡς περιεχόμενο Παλαιά ἤ  Καινή Διαθήκη , ἀφοῦ μποῦν τά γεγονότα σέ λογική σειρά, νά ὑπάρχουν παραδείγματα πού νά δείχνουν τή συσχέτιση τῶν δύο διαθηκῶν. Π. χ. τό ¨ὀδόντα ἀντί ὀδόντος¨ τῆς Παλαιᾶς μέ τό ¨ἀγαπᾶτε ἀλλήλους¨ τῆς Καινῆς. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος εἶχε καταλάβει πώς Παλαιά καί Καινή Διαθήκη ἐν Χριστῷ ἀλληλοπεριχωροῦνται. Ὅποτε τό θέμα του ἦταν ἀπό Καινή Διαθήκη παρέπεμπε στήν Παλαιά. Π.χ. προφητεῖρε τοῦ προφήτη Ἡσαΐα γιά τόν Χριστό. Ὅποτε ἦταν ἀπό Παλαιά τό ἀντιστοιχοῦσε καί τό ἑρμήνευε μέσα ἀπό τήν Καινή. Ἡ καιομένη π.χ. ἀλλά μή φλεγομένη βάτος προετύπωνε τήν Παναγία.  Διαρκεῖς ἀντιστοιχίες, ἀναλογίες ἤ προτυπώσεις καί ἐπαληθεύσεις. ¨Προέλαβε τήν Καινήν ἡ Παλαιά καί ἡρμήνευσεν τήν Παλαιά ἡ Καινή. Καί πολλάκις εἶπον ὅτι δύο Διαθῆκαι καί δύο παιδίσκαι καί δύο ἀδελφαί τόν ἕνα Δεσπότην δορυφοροῦσι. Κύριος παρά προφήταις καταγγέλλεται , Χριστός ἐν Καινῇ κηρύσσεται¨.

Νά μήν ξεχνᾶμε ἐπίσης τούς σύγχρονους ἁγίους πατέρες Πορφύριο, Παΐσιο, Ἰάκωβο, Ἀμφιλόχιο, πού παρουσίαζαν θετικά παραδείγματα τῆς Ἐκκλησίας μας καθώς καί τό ἐφικτόν, τό πραγματοποιήσιμο τῶν ὅλων ὅσα λέει ἡ Ἐκκλησία. Ἄρα καί ἐμεῖς οἱ θεολόγοι ξεκινοῦμε με θετική διάθεση ἔχοντας στό νοῦ μας θετικά δυναμικά πρότυπα-πρόσωπα πού δέν φοβήθηκαν ἀρχές καί ἐξουσίες. Φοβήθηκαν ὅμως τόν Θεό. Δηλ. Τόν ἀγάπησαν! Καί ὅταν ἀγαπᾶς τόν Θεό ἀγαπᾶς καί τούς μαθητές σου. Νά μήν ἔχουμε τό κόμπλεξ τῆς μειονεξίας. Νά μή ντρεπόμαστε γι’αὐτό πού εἴμαστε.

Ἡ παρουσίαση ἐπίσης σχετικῶν κατά μάθημα εἰκόνων βοηθᾶ στήν καλύτερη κατανόηση καί διατήρηση τῶν λεχθέντων.

Εἶναι ἀνάγκη νά ἐπισημανθεῖ ἡ μοναδική ἀλήθεια τῆς ὀρθοδόξου χριστιανικῆς πίστεώς μας ἔναντι τῶν ἄλλων θρησκειῶν ἤ κακοδοξιῶν, ὄχι ἐπειδή φοβόμαστε νά μιλήσουμε γιά ἄλλες θρησκεῖες ἀλλά ἐπειδή ἀντικειμενικῶς αὐτές δέν ἔχουν νά προσφέρουν σωτηρία.

Μποροῦμε παντί τῷ αἰτοῦντι νά δίνουμε λόγο. Δέν θέλουμε ὅμως τό χάος τῶν ἄλλων θρησκειῶν, πού συγχέει τόν νοῦ τῶν μαθητῶν. Ὁ σύγχρονος θεολόγος δέν φοβᾶται νά μιλήσει. Ἔχει γιά παράδειγμα τούς ἁγίους γέροντες.

Μετά ἀπό τίς ἀποφάσεις γιά τά θρησκευτικά, ἀνοίγεται μπροστά μας πολύ αἰσιόδοξη προοπτική γιά τό ΜτΘ. Ἡ πιό ἱστορική στιγμή καί προοπτική πού δέν εἴχαμε ποτέ μέχρι τώρα.

Καί γιά νά γίνουμε σαφέστεροι , ἔχουμε ἤδη πολλά ὅπλα τοῦ παρελθόντος· μποροῦμε νά ἐπικαιροποιήσουμε τά παλαιότερα βιβλία. (Σχεδόν ὅλα τά βρίσκει κανείς στό διαδίκτυο ἤ σέ παλαιοπωλεῖα). Π.χ. ἀπό τά παλαιότερα βιβλία θρησκευτικῶν πού χρησιμοποιήθηκαν ἀπό τό 1976 ὡς τό 1982, μέ τά ὁποῖα καί ἀσχολήθηκα γιά τήν παροῦσα ἐργασία, μποροῦμε νά ἀντλήσουμε τό ὐλικό τῆς διδασκαλίας μας.

ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ 1976-1982:

(1) Π. Διαθήκη, Ἀντ. Μαθᾶ, Λαζ. Γαβαλᾶ 1981 (Γ΄ Δημ.)

(2) Π. Διαθήκη, Β. Πετρούνια 1976 (Γ΄ Δημ.)

(3) Κ. Διαθήκη Βασ. Στεφανίδου 1979, 1981, 1982 (Δ΄ Δημ.)

(4) Ἐκκλησιαστική ἱστορία, Βασ. Σκιαδᾶ, 1981 (Ε΄ Δημ.)

(5) Λειτουργική-Κατήχηση, Βασ. Σκιαδᾶ 1979, 1981 (ΣΤ΄ Δημ.)

(6) Κατήχηση-Λειτουργική, Ματθ. Μουντέ, 1976 (ΣΤ΄ Δημ.)

(7) Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, Νίκα, Παπαευαγγέλου, Ρηγοπούλου, Χιωτέλλη  

1981, 1982 (Α΄Γυμν.)

(8) Ὁ λαός τοῦ Θεοῦ - Ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας, Μιχ. Καρδαμάκη, Γκότση, Κων/νίδη, Λουκάκη 1977, 1989 (Β΄Γυμν.)

(9) Ἱστορία ἔργου Ἀποστόλων , Ἰω. Κολιτσάρα 1976 (Β΄Γυμν)

(10) Διδασκαλία τοῦ Κυρίου, Κων. Γρηγοριάδη 1976 (Β΄ Γυμν)

(11) Χριστιανική ἀλήθεια, Κων. Γρηγοριάδη, Χρ. Γκότση 1976, 1977 (Γ΄Γυμν)

(12) Ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή, Χρ. Μπούκη 1978 (Γ΄Γυμν)

(13) Ἐκκλησιαστική ἱστορία, Β. Πετρούνια 1978 (Α΄Λυκ)

(14) Χριστιανισμός καί ἱστορία, Πάλλη, π. Γ. Μεταλληνοῦ, Τούντα 1981 (Α΄Λυκ)

(15) Χριστιανισμός καί Κόσμος, Μάσσου, Ζάγκα, Κούβελα 1980 1981 (Β΄Λυκ)

(16) Χριστιανική Ἠθική, Κων. Γρηγοριάδη 1976 1980 1981 (Γ΄Λυκ)

(17) Χριστιανική ἠθική, Κων. Γρηγοριάδη, Σ. Κων/νου 1979 (Γ΄Λυκ)

(18) Εὐαγγελικές Περικοπές ( Τέλη Πεκλάρη 1977 γιά κάθε Κυριακή) (ΣΤ΄Δημ.)

(19) ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΕΣ ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ (Κων. Γρηγοριάδη 1981 1982 γιά κάθε Κυριακή)

(20) ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ, Εὐάγ. Θεοδώρου 1977,1981 (Α΄Β΄Γ΄Λυκ)

(21) ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΚΛΕΚΤΩΝ ΠΕΡΙΚΟΠΩΝ ἀπό Παλαιά καί Καινή Διαθήκη, Βασ. Ἰωαννίδου  1977 (Α΄Β΄Γ΄ Γυμν)

Ἐκτός ἀπό τό συγκεκριμένο περιεχόμενο τοῦ κάθε μαθήματος, μποροῦμε νά συμβουλευθοῦμε τήν ἀντίστοιχη ἐνδεικτική βιβλιογραφία τοῦ κάθε βοηθήματος. Ἡ ἴδια ἡ βιβλιογραφία λειτουργεῖ ὡς χιονοστιβάδα γιά τόν θεολόγο πού θέλει καί ἔχει ὄρεξη νά ἐντρυφήσει πάνω σ’αὐτό πού πρόκειται να διδάξει. Σύν βεβαίως ὅλες τίς πατερικές πηγές.

Ἑπομένως προτείνουμε στή συνέχεια, θεματολογία γιά τήν κάθε τάξη, ἀντίστοιχα βιβλία καί ἐνδεικτικούς ἄξονες, τούς ὁποίους δίνουμε στά παιδιά νά διαβάσουν καί νά προσπαθήσουν ἀβίαστα νά ἀποστηθίσουν πρός ἐξέταση καί ἀνάλυση. Σαφῶς ὁ τρόπος ἀντίστοιχος τοῦ ἐπιπέδου τῆς κάθε τάξεως.

Μή μᾶς κατηγορήσει κάποιος ὡς γραφικούς. Τό παρελθόν πολλές φορές μᾶς διδάσκει καί μᾶς προστατεύει ἀπό τίς κακοτοπιές τοῦ παρόντος καί τοῦ μέλλοντος. Σέ ὅλες τίς ἐπιστῆμες χρησιμοποιοῦμε τό παρελθόν ὡς ἐφαλτήριο γιά τό τώρα. Δέν τό ἀκυρώνουμε. Μέ διαδραστικούς μάλιστα πίνακες μποροῦμε νά τά παρουσιάσουμε ἐποπτικότερα.

Καί πιό συγκεκριμένα:

Γ΄Δημοτικοῦ: Παλαιά Διαθήκη, συσχέτιση μέ Καινή. (Βοήθημα: ¨Ἡ Βίβλος¨, τοῦ Σιδέρη)

Δ΄Δημοτικοῦ: Καινή Διαθήκη,  συσχέτιση μέ Παλαιά. (Κάτωθεν τοῦ πρωτοτύπου κειμένου τῆς Καινῆς Διαθήκης, συχνές παραπομπές στήν Παλαιά)

Ε΄Δημοτικοῦ: Κατήχηση-Λειτουργική (Νά ξέρω γιατί εἶμαι χριστιανός ὀρθόδοξος)

ΣΤ΄Δημοτικοῦ: Εὐαγγελικές κυριακάτικες περικοπές( Πῶς μᾶς ¨μιλᾶνε¨ σήμερα)

Α΄Γυμνασίου: Παλαιά Διαθήκη, συσχέτιση μέ Καινή καί μέ τό σήμερα. (Π.χ. Δημιουργία σέ 6 μέρες σημαίνει σέ 6 εἰκοσιτετράωρα· ἤ Ἐπιχειρήματα κατά τῆς θεωρίας τῆς ἐξελίξεως. Ἤ ἡ σχέση τῆς θυσίας τοῦ Ἀβραάμ μέ τή θυσία τοῦ Χριστοῦ. Ἡ σχέση τῆς διαβάσεως τῆς ἐρυθρᾶς θάλασσας μέ τό βάπτισμα).

Β΄Γυμνασίου: Καινή Διαθήκη, συσχέτιση μέ Παλαιά (π.χ. ἡ ἐπαλήθευση τῶν προφητειῶν στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ σημαίνει τήν ἀλήθεια τῆς πίστεώς μας).

Γ΄Γυμνασίου: Ἐκκλησιαστική ἱστορία (σχέση παρελθόντος, παρόντος, μέλλοντος).

Α΄Λυκείου: Κατήχηση-Λατρεία (Ἀνάλυση τῶν μυστηρίων · βαθύτερο θεολογικό νόημα. Διά τῶν μυστηρίων ἡ σωτηρία).

Β΄ Λυκείου:  Χριστιανική Ἀποκάλυψη καί θρησκεῖες · ὁ ἅγ. Ἰω. Δαμασκηνός καί οἱ μάχες του κατά τῶν δαιμονικῶν θρησκειῶν.

Γ΄Λυκείου: Ἠθική καί μυστήρια στό σήμερα (συσχέτιση μέ τή ζωή μας)· (¨Βίος καί λόγοι¨ τοῦ ἁγίου Πορφυρίου, ¨Ἀποκαλύψεις καί θαύματα ἀπό τή θεία Λειτουργία¨ Ἱ.Μ. Παρακλήτου). Συσχέτιση τῆς θείας κοινωνίας μέ τόν Μυστικό Δεῖπνο (Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ)· ἡ θεία κοινωνία ὁδηγεῖ στή χριστοποίηση · ¨ὁ τρώγων μου τήν σάρκα καί πίνων μου τό αἷμα οὗτος ἔχει ζωήν αἰώνιον¨... Μετάνοια καί ἐξομολόγηση ἀντί ψυχολόγων...Βάπτισμα καί Χρῖσμα, προϋπόθεση εἰσόδου στόν Παράδεισο...Εὐχέλαιο γιά θεραπεία ψυχῆς καί σώματος...Γάμος ἀντί προγαμιαίων σχέσεων, λόγος περί ὁμοφυλοφιλίας...

Χρειάζονται ἐμνευσμένοι ἀπό τή χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος θεολόγοι.

Στήν ἱστοσελίδα orthrtos.gr ἔχει νά δεῖ καί νά ἀντλήσει κανείς πολλά θέματα ἀπό τήν ΕΣΤΙΑ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ.

Ἐπί τοῦ πρακτέου:

Προτείνουμε κατ’ἀρχήν στούς ἐκπαιδευτικούς τή χρήση ἑνός μικροῦ κουτιοῦ ἀρχειοθέτησης, χωρισμένο σέ τρία συρταράκια, ἕνα γιά κάθε τάξη. Ἐκεῖ, οἱ μαθητές πού ντρέπονται νά ποῦν μία ἐρώτηση δημοσίως σχετική ἤ ἄσχετη μέ τό συγκεκριμένο μάθημα, - ἐξαιτίας διαφόρων λόγων, ἤ ἐπειδή δέν προλαβαίνουμε νά τά ἀπαντήσουμε ὅλα στό τριαντάλεπτο, - βάζουν ἀνωνύμως σέ μικρό χαρτάκι τήν ἐρώτηση, γράφοντας ὅμως τό ἀντίστοιχο τμῆμα. Παίρνουμε κατόπιν τίς ἐρωτήσεις στό σπίτι, τίς μελετοῦμε καί κάθε φορά σέ ἑπόμενο μάθημα πού λίγο πολύ μένουν 5-10 λεπτά στό τέλος, συζητοῦμε τήν ἀπάντηση. Ἐπίσης προτείνουμε τή χρήση διαδραστικοῦ πίνακα ἤ προβολέα διαφανειῶν καί προβολή ταινιῶν.

Ἐγώ προσωπικά χρησιμοποιῶ τόν προβολέα διαφανειῶν, ἐπειδή δέν χάνεις χρόνο στήν ἐγκατάσταση. Ἔχω ἕτοιμες τίς διαφάνειες ἀπό τό σπίτι (ἄξονες καί εἰκόνες) μπαίνει στήν πρίζα καί ἁπλά προβάλλονται στόν πίνακα. Εἰκόνα καί ἄξονας μαθήματος. Καί ξεκινῶ τήν ἀνάλυση. Παράλληλα ὅταν δείχνεις τήν εἰκόνα, γιά πιό εὐχάριστη ἐμπέδωση, ἀφοῦ τήν δοῦν, στή συνέχεια τήν καλύπτεις καί ρωτᾶς νά σοῦ ποῦν οἰ μαθητές κάποια χαρακτηριστικά τῆς εἰκόνας. Τέστ παρατηρητικότητας. (Π.χ. Τί κρατοῦσε ὁ ἅγιος στό δεξί χέρι; Τί χρώματα εἶχαν τά ροῦχα του; Φαίνονταν ὅλα τά δάχτυλα τοῦ ἀριστεροῦ χεριοῦ; )Ἔτσι ὅμως ταυτόχρονα περνᾶς στούς μαθητές καί τά θεολογικά μηνύματα τῆς εἰκόνας.

Στό βιβλίο ὕλης γράφω ὅ, τι διδάσκω. Καί αὐτά μόνο ἐξετάζω.

Τό πολύ ὁ θεολόγος ἔχει καθαρούς 4 μῆνες - ἄν ἀφαιρέσεις γιορτές, ἐκδρομές, ἐκδηλώσεις, διαγωνίσματα, καταλήψεις, τυχόν ἀσθένεια ἐκπ/κοῦ - γιά νά διδάξει μία βασική σειρά μαθημάτων. Αὐτό σημαίνει περίπου πώς γιά ἕνα δίωρο ἑβδομαδιαίως μάθημα, ὅπου πολλές φορές τό ἕνα μάθημα ἀπαιτεῖ δύο ὧρες διδασκαλίας γιά καλύτερη κατανόηση, καλύπτονται 15-20 μαθήματα.

1^η παράδοση: δίνω στούς μαθητές τόν ἄξονα ἠλεκτρονικῶς ἤ μέσῳ προτζέκτορα· ἀντιγράφουν τήν διαφάνεια σέ τετράδιο, ἐνῶ ἐγώ ἐξηγῶ τά βασικά σημεῖα πού ἤδη ἔχουν καταγράψει.

2^η παράδοση: ἐξετάζω τά προηγούμενα, ἐκτιμώντας καί αὐτά πού κράτησαν ἀπό τήν προφορική παράδοση καί ὁλοκληρώνω κενά μέ συζήτηση. Στήν Γ΄Λυκείου ἤ τέλος πάντων σέ ὅποια τάξη ἐξέπεσε νά γίνεται τό ΜτΘ μία ὥρα, - ἐφ’ὅσον δέν καταλαβαίνουν τήν ἀναγκαιότητα τοῦ μαθήματος γιά τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητας τοῦ μαθητῆ καί τή νοηματοδότηση τῆς ζωῆς του πού περνᾶ καί πέραν τοῦ τάφου -  ἐπειδή μένουν κατ’ οὐσίαν μόνο 15 περίπου ὧρες, ἐπιλέγω μόνο τά πιό σημαντικά, 7-10 μαθήματα, τά ὁποῖα καί διδάσκω σέ δύο παραδόσεις.

Ἑπομένως μέ βάση αὐτά τά δεδομένα προτείνουμε στή συνέχεια τήν παρακάτω ὕλη γιά τήν κάθε τάξη μέ ἀντίστοιχα ἐνδεικτικά βοηθήματα ἀπό τά ὁποῖα μποροῦμε νά ἀντλήσουμε στοιχεῖα· ἀξίζει ἐπίσης νά δεῖ κανείς τίς εἰσαγωγές τῶν συγγραφέων αὐτῶν τῶν βοηθημάτων γιά νά καταλάβει ὄχι μόνο τήν ἀπουσία ἐμπαθείας γιά τούς ἀλλοδόξους ἤ ἀλλοθρήσκους ἀλλά  καί τόν εὐγενῆ διακριτικό ἀγαπητικό τρόπο πρός τόν μαθητή πού τόν βλέπουν ὡς κατ’εἰκόνα καί καθ’ὁμοίωσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. 

Γ΄ Δημοτικοῦ , ἀπό 2 καί 5
Παλαιά Διαθήκη ( συμφωνία)

(Σέ μορφή διηγήσεως)

• Ἁγία Τριάς καί Ἰδιότητες Θεοῦ  (Μία οὐσία τρία πρόσωπα)
• Δημιουργία καί Παράδεισος (6 μέρες = 6 εἰκοσιτετράωρα )
• Εὔα φίδι καί ἀπόγονοι πτωτοπλάστων (Ὑπακοή Ἀνυπακοή Συνέπειες)
• Κατακλυσμός καί Πύργος Βαβέλ (Συνέπειες ἁμαρτιῶν μας. Κόψιμο κοινωνίας-σύγχυση ≠ Ἑνότητα-Πεντηκοστή )
• Ἀβραάμ καί θυσία Ἀβραάμ
• Ἠσαῦ-Ἰακώβ
• Πώληση Ἰωσήφ καί δόξα του (Ταπείνωση καί Ὕψωση)
• Γέννηση Μωϋσῆ καί φανέρωση τοῦ Θεοῦ σέ αὐτόν
• 10 πληγές
• 10 ἐντολές καί χρυσό μοσχάρι (Συσχέτιση μέ κανόνες Οἰκουμενικῶν Συνόδων καί προτροπές τοῦ  Χριστοῦ)
• Θάνατος Μωϋσῆ καί Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ (Συσχέτιση μέ διοίκηση)
• Κριτές: Γεδεών Σαμψών Ἠλί Σαμουήλ Ρούθ (Συσχέτιση μέ πνευματικούς)
• Βασιλεῖς: Σαούλ Δαβίδ Γολιάθ (Συσχέτιση Δαβίδ - Χριστοῦ καί Γολιάθ - Αὐτοκρατόρων)
• Δαβίδ Ἀβεσσαλώμ Σολομῶν
• Ροβοάμ Ἱεροβοάμ καί διάλυση ἑβραϊκοῦ βασιλείου
• Προφῆτες:Ἠλίας καί Ἡσαΐας (Αὐστηρότητα-προσευχή / ἁγιότητα- προφητεία)
• Δανιήλ καί Τρεῖς νέοι ἐν καμίνῳ (Συσχέτιση μέ ὁμολογία)
• Ἰωνᾶς (Οἰκουμενικότητα τοῦ Θεοῦ)
• Ἰώβ (Ὑπομονή στίς θλίψεις· Προσοχή στίς ἑρμηνεῖες) 

Βοηθήματα:

(2) Π. Διαθήκη, Πετρούνια 1976 (Γ΄)

(5) Λειτουργική-Κατήχηση, Βασιλείου Σκιαδᾶ 1979, 1981 (ΣΤ΄)

Δ΄Δημοτικοῦ ἀπό 3 καί 5
Καινή Διαθήκη (Συμφωνία)

• (Σέ μορφή Διηγήσεως)
• Συσχέτιση μέ προφητεῖες Παλαιᾶς Διαθήκης (π.χ. Εἰρήνη Χριστοῦ - Μιχαίας
• Θαύματα καί πάθη τοῦ Χριστοῦ - Ἡσαΐας )
• Γέννηση-Εὐαγγελισμός-Κοίμηση τῆς Θεοτόκου
• ἅγιος Ἰω. Πρόδρομος: γέννηση-ζωή/κήρυγμα, θάνατος
• Ὁ Χριστός·  γέννηση, προσκύνηση μάγων,  φυγή στήν Αἴγυπτο
• Ὁ Χριστός 12ετής καί Βάπτιση

Θαύματα:

• Παράλυτος Καπερναούμ καί γιός χήρας Ναΐν
• Τοῦ ἐκ γενετῆς τυφλοῦ
• 5000 ἄρτοι καί περπάτημα στή θάλασσα

Διδασκαλία:

• Ἄσωτος
• Εὐλογία παιδιῶν καί κακοί γεωργοί
• Ἐπί τοῦ Ὄρους ὁμιλία

• Μεταμόρφωση
• Προδοσία Ἰούδα, Μυστικός Δεῖπνος-Θεία Εὐχαριστία
• Ἄρνηση ἀπ. Πέτρου καί Μετάνοια
• Προδοσία Ἰούδα – Αὐτοκτονία
• Σταύρωση καί Ταφή
• Ἀνάσταση
• Προσευχές

Βοηθήματα:

(3) Κ. Διαθήκη Βασ. Στεφανίδου 1979, 1981, 1982 (Δ΄)

(5) Λειτουργική Κατήχηση, Β. Σκιαδᾶ 1979, 1981 (ΣΤ΄)

Ε΄Δημοτικοῦ ἀπό 6 καί 5
Κατήχηση-Λειτουργική

• Κατήχηση καί χριστιανική θρησκεία-Ἀποκάλυψη(Ἁγία Γραφή-Ἱερά Παράδοση)
• Ἰνδουϊσμός
• Βουδισμός
• Ἰσλάμ
• Ἰουδαϊσμός
• Ὀρθόδοξοι
• Παπικοί
• Προτεστάντες
• Σύμβολο τῆς πίστεως
• Βάπτισμα Χρῖσμα
• Μετάνοια Ἐξομολόγηση καί Θεία Εὐχαριστία
• Ἱερωσύνη Γάμος Εὐχέλαιο
• Δεκάλογος
• Ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία
• Ὁ ὕμνος τῆς Ἀγάπης
• Περιεχόμενο Λειτουργικῆς
• Ναός
• Σύμβολα Εἰκόνες Ἄμφια Λειτουργικά βιβλία
• Δεσποτικές Θεομητορικές Ἁγίων Γιορτές
• Ἀκολουθίες καί Θεία Λειτουργία
• Μεγάλη Δοξολογία

Βοηθήματα:

(6) Κατήχηση-Λειτουργική, Ματθ. Μουντέ, 1976 (ΣΤ΄)

(5) Λειτουργική –Κατήχηση, Βασ. Σκιαδᾶ 1979, 1981 (ΣΤ΄)

ΣΤ΄ Δημοτικοῦ ἀπό 18 καί 4
Εὐαγγελικές περικοπές καί ἐκκλησιαστική ἱστορία

• Παραβολή τοῦ Καλοῦ Σπορέα
• Ὁ Χριστός στή χώρα τῶν Γαδαρηνῶν
• Καλός Σαμαρείτης
• 10 λεπροί
• Θεραπεῖα τυφλοῦ
• Τελώνης – Φαρισαῖος καί Ἄσωτος
• Προετοιμασία γιά νηστεία Μ. Τεσσαρακοστῆς καί Μοναχισμός
• Ἐπιλογή πρώτων μαθητῶν καί Ἀπόστολοι
• Σταυροπροσκύνηση
• Ἱερουσαλήμ – Πάσχα
• Βαΐων
• Μυροφόρων
• Παραλύτου
• Πεντηκοστή
• Ἐπί τοῦ Ὄρους ὁμιλία
• Ἀπ. Παῦλος-Περιοδεῖες – Κήρυγμα, Ἀθήνα
• Ἅγιοι Μάρτυρες, Διωγμοί ( ἅγιοι Γεώργιος, Δημήτριος, Αἰκατερίνη)
• Μ.Κων/νος-Ἁγία Ἑλένη
• Τρεῖς Ἱεράρχες
• Ἀκάθιστος Ὕμνος
• Ἐκκλησία-Τουρκοκρατία-Νεομάρτυρες

Βοηθήματα:

(18) Εὐαγγελικές Περικοπές ( Τέλη Πεκλάρη 1977 γιά κάθε Κυριακή) (ΣΤ΄)

(4) Ἐκκλησιαστική ἱστορία, Βασ. Σκιαδᾶ, 1981 (Ε΄)

Α΄Γυμνασίου ἀπό 7
Παλαιά Διαθήκη

Ἐμβάθυνση

• Ἡ δημιουργία τοῦ κόσμου
• Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’εἰκόνα ἡμετέραν καί καθ’ὁμοίωσιν
• Προπατορικό ἁμάρτημα καί συνέπειες
• Ἀβραάμ
• Ἰσαάκ
• Ἰακώβ
• Ἰωσήφ
• Ἔξοδος
• Κριτές
• Βασιλεῖς
• Μωσαϊκή Νομοθεσία καί μοσχάρι
• Δαβίδ Ψαλμοί
• Σολομῶν καί Ναός
• Προφῆτες γιά Μεσσία
• Μακκαβαῖοι
• Σύνοψη θείας Οἰκονομίας

Βοηθήματα:

(7) Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, Νίκα, Π΄΄εὐαγγέλου, Ρηγοπούλου, Χιωτέλλη 1981, 1982 (Α΄Γυμν)

Β΄ Γυμνασίου ἀπό 10 καί 7
Καινή Διαθήκη

Ἐμβάθυνση

Ὁ ἐρχόμενος:

• ἅγ. Ἰω. Πρόδρομος Παναγία Γέννηση Χριστοῦ Ὑπαπαντή 12ετής
• Θεοφάνια

Θαύματα:

• Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, Κανά, Νικητής θανάτου καί ἁμαρτίας, 
• Κυρίαρχος τῆς φύσεως

Παραβολές:

• Καλός Σαμαρείτης, Κρυμμένος θησαυρός καί Πολύτιμος Μαργαρίτης,
• Ζιζάνια, Τάλαντα, 10 παρθένοι, Χαμένο Πρόβατο
• Ἄσωτος

Διδασκαλία:

• Ἐπί τοῦ Ὄρους ὁμιλία - Μακαρισμοί
• Πετεινά - Κρῖνα
• Φόνος - Ὅρκος
• Προσευχή - Πάτερ ἡμῶν
• Κρίση Κατάκριση
• Ἰησοῦς Χριστός: Ἡ Ὁδός ἡ Ἀλήθεια καί ἡ Ζωή
• Ζωή τοῦ Χριστοῦ:
• Εἴσοδος στά Ἱεροσόλυμα
• Μεταμόρφωση
• Σταύρωση
• Ὑμνολογία Μ. Ἑβδομάδος
• Ἀνάσταση Ὑμνολογία Μ.Ἑβδομάδος
• Ἀνάληψη

Βοηθήματα:

(10) Διδασκαλία τοῦ Κυρίου, Κων. Γρηγοριάδη 1976 (Β΄ Γυμν)

(7) Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ , Νίκα, Π΄΄εὐαγγέλου, Ρηγοπούλου Χιωτέλλη 1981, 1982 (Α΄Γυμν)

Γ΄Γυμνασίου ἀπό 9, 8, 13, 14
Ἐκκλησιαστική Ἱστορία ( Σχέση παρελθόντος παρόντος μέλλοντος)

• Ἀξία καί χρησιμότητα ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας
• Ἰησοῦς Χριστός, ἡ Κεφαλή τοῦ Σώματος τῆς Ἐκκλησίας - Διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας
• Ἐπιφοίτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος· Οἱ Ἀπόστολοι ἱδρύουν τήν πρώτη Ἐκκλησία στό ἱστορικό γίγνεσθαι
• Ζωή πρώτων χριστιανῶν καί Λατρεία Ἤθη Ἐκκλησίας
• Καταδίωξη Ἀποστόλων, Κήρυγμα Ἀποστόλων, Κήρυγμα Ἀπ. Πέτρου
• Πρωτομάρτυρας Στέφανος
• Νέφος μαρτύρων
• Σαούλ Παῦλος, Κήρυκας Χριστιανισμοῦ
• Περιοδεῖες Ἀπ. Παύλου ὡς καί Ἀθήνα
• Ὑπόλοιπες περιοδεῖες καί θάνατός του
• Ἰάκωβος Ἀδελφόθεος καί Ἀπόστολος Ἰωάννης
• Ἀποστολικοί Πατέρες, Ἀπολογητές
• Κατακόμβες - Διωγμοί (τότε καί τώρα)
• Ἐσχατολογική θεώρηση ζωῆς καί παθημάτων
• Ἐκκλησία καί Μ. Κων/νος: Σχέσεις Ἐκκλησίας - Κράτους καί Ἐνορία
• Σύνοδοι καί κρίση ἑνότητας Ἐκκλησίας
• Χριστιανισμός Ἑλληνισμός
• Τρεῖς Ἱεράρχες
• Μοναχισμός
• Ἰσλάμ καί Νεομάρτυρες
• Σχῖσμα, Αἴτια Ἀφορμή
• Ἐκκλησία καί ἑλληνικό ἔθνος (ἐπί Τουρκοκρατίας)
• Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες
• Πρῶτες αἱρέσεις
• Παπικοί Διαμαρτυρόμενοι Ὀρθόδοξοι
• Ὑπέρ τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως καί ἐμπόδια γιά τήν ἕνωση
• Ἐκκλησιολογικές - θεολογικές διαστάσεις, συνέπειες τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ

Βοηθήματα:

(9) Ἱστορία ἔργου Ἀποστόλων , Ἰω. Κολιτσάρα 1976 (Β΄Γυμν)

(8) Ὁ λαός τοῦ Θεοῦ-Ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας, Μιχ. Καρδαμάκη, Γκότση, Κων/νίδη, Λουκάκη 1977, 1989 (Β΄Γυμν)

(13) Ἐκκλησιαστική ἱστορία , Β. Πετρούνια 1978 (Α΄Λυκ)

(14) Χριστιανισμός καί ἱστορία, Πάλλη, π. Γ. Μεταλληνοῦ, Τούντα 1981 (Α΄Λυκ)

¨Ἐκκλησία καί Οἰκουμενισμός¨, ἁγ. Ἰουστίνου Πόποβιτς

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΚΛΕΚΤΩΝ ΠΕΡΙΚΟΠΩΝ ΑΠΟ Π. καί Κ. ΔΙΑΘΗΚΗ 1977
(Βασ. Ἰωαννίδου)

(Κείμενα συσχετίσεως μέ ἑνότητες)

Α΄ Γυμνασίου:   Ἁγία Γραφή, Παλαιά Διαθήκη (Βιβλία Π. Διαθήκης

• Ἱστορικά
• Προφητικά
• Ποιητικά/Διδακτικά) - Κανών
• Περικοπές ἀπό Π. Διαθήκη, Κείμενα { Δημιουργία - Γενηθήτω φῶς (  Μ. Βασιλείου), Πλάση ἀνθρώπου ( ἁγ. Γρηγορίου Νύσσης - ποιήσωμεν ἄνθρωπον ) }
• Ἁμάρτημα πρωτοπλάστων ( ἱ. Χρυσοστόμου, ¨ἡ γυνή ἥν ἔδωκας¨)
• Προπαρασκευή γιά Ἔξοδο, Πάσχα, Δεκάλογος, 1^ος καί 2^ος ψαλμός   (Μ.Βασιλείου)

Β΄ Γυμνασίου: Μεταφράσεις Π. καί Κ. Διαθήκης, Βιβλία ΚΔ (Ἱστορικά, 

• Διδακτικά, Προφητικά), Κανών
• Ἰδιότητες Μεσσία· Εἰρήνη λαῶν στήν ἐποχή τοῦ Μεσσία
• Εὐαγγελισμός, Γέννηση (ἁγ. Γρη. Θεολόγου) Βάπτιση (ἱ. Χρυσο.)
• Ἐπί τοῦ Ὄρους ὁμιλία-Μακαρισμοί
• Πάτερ ἡμῶν
• Τελώνης καί Φαρισαῖος
• Πλούσιοι
• Μεγάλο Δεῖπνο
• Ἡ μεγαλύτερη ἐντολή, Καλός Σαμαρείτης
• Ὁ Ὕμνος τῆς Ἀγάπης
• 10 παρθένες
• Μυστικός Δεῖπνος
• Σταύρωση
• Ἀνάσταση
• Λόγος Κατηχητικός (ἱ. Χρυσο.)

Γ΄Γυμνασίου:    Ἐπιφοίτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος

• 1η χριστιανική Ἐκκλησία
• Ἑρμηνεία περικοπῶν Π. καί Κ. Διαθήκης

Α΄Λυκείου: ἀπό 11 13 14 15 12
Κατήχηση καί Λατρεία

• Οὐσιαστικό περιεχόμενο ὀρθοδόξου πίστεως
• Ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ καί θεοπνευστία Ἁγίας Γραφῆς
• Ἕνας ἀληθινός Θεός, Δημιουργός ( 6 μέρες, κατά τῆς ἐξελίξεως)
• Ἁγία Τριάδα
• Πλάση ἀνθρώπου  ( ἀνήρ-γυνή, κατά τῆς ὁμοφυλοφιλίας), (εἰκονισμός τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο) καί ζωή ἐντός Παραδείσου...
• Περί κατασκευῆς τοῦ ἀνθρώπου (ἁγ. Γρηγορίου Νύσσης)
• Πτώση Συνέπειες
• Θεία καί ἀνθρώπινη φύση τοῦ Κυρίου
• Θυσία Ἀνάσταση Ἀνάληψη
• Τό Ἅγιο Πνεῦμα - τό 3^ο πρόσωπο - τό ἔργο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος - ἡ χάρη Του.
• Ἰδιότητες τῆς Ἐκκλησίας (Μία Ἁγία Καθολική Ἀποστολική) -Ἔννοια τῆς Ἐκκλησίας, Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας (σέ δύο ἑνότητες)
• Παράδοση καί Ἀνανέωση στήν Ἐκκλησία καί εὐθύνη τοῦ λαοῦ
• Θάνατος καί Κρίση – Β΄Παρουσία
• Τελείωση Δημιουργίας (7^η και 8^η μέρα)
• Εὐχαριστιακή θεώρηση ζωῆς καί κόσμου
• Ὑμνογραφία
• Τέχνες στή Λατρεία καί Λατρεία στήν ἀρχαία Ἐκκλησία
• Θεολογική καί ἀνθρωπολογική ἀνάλυση ἀρχῶν χριστιανικῆς τέχνης
• Ναός: Σύμβολα-Ρυθμοί-Φῶς Ναοῦ-Εἰκόνα
• Νόημα γιορτῶν
• Ἄσκηση καί Μοναχισμός-Ἔρημος-Κόσμος-Διά Χριστόν σαλοί
• Οὐκ ἐπ’ἄρτῳ μόνον ζήσεται ἄνθρωπος-Πειρασμοί

Βοηθήματα:

(11) Χριστιανική ἀλήθεια, Γρηγοριάδη Κων., Γκότση Χρ. 1976, 1977 (Γ΄Γυμν)

(13) Ἐκκλησιαστική Ἱστορία, Β. Πετρούνια 1978 (Α΄Λυκ)

(14) Χριστιανισμός καί Ἱστορία, Πάλλη, π. Γ. Μεταλληνοῦ, Τούντα 1981

 (Α΄Λυκ)

(15) Χριστιανισμός καί Κόσμος, Μάσσος, Ζάγκας, Κούβελας 1980 1981 (Β΄Λυκ)

(12) Ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή, Χρ. Μπούκη 1978 (Γ΄Γυμν)

 

Β΄Λυκ ἀπό 14 καί 15
Χριστιανισμός ( Χριστιανική Ἀποκάλυψη) καί Θρησκεῖες

• Φυσική Ὑπερφυσική Ἀποκάλυψη
• Θεός φιλοσόφων ≠ προσωπικός Θεός Ἁγία Τριάδα
• Καθολικότητα Ἐγκοσμιότητα Ἱεραποστολῆς: Ὁμολογία Ἀπολογία Μαρτυρία
• Προσφορά Ἁγίων Πατέρων
• Ἀνάγκη θρησκείας καί ἀληθινό νόημά της
• Κριτική ἀξιολόγηση Ἰνδουϊσμοῦ(γιόγκα) - Βουδισμοῦ
• Κριτική ἀξιολόγηση ἀσιατικῶν θρησκευμάτων
• Λατρεία Μίθρα Κυβέλης Ἀστάρτης Ἴσιδας και ἀρχαίας ἑλληνικῆς θρησκείας
• Κριτική Ἰσλάμ
• Ἀφρική καί Χριστιανισμός
• Χιλιαστές: κριτική καί ἐπιδράσεις στήν Ἑλλάδα
• Μασωνία: θρησκεία ἤ ὄχι; Ἀπόκρυψη Παρεξηγήσεις
• Νεοπαγανισμός Πνευματισμός Μαγεία
• Ἰουδαϊσμός -Χριστιανισμός
• Ὁμοιότητες καί Διαφορές Χριστιανισμοῦ - θρησκειῶν· Ὑπεροχή Χριστιανισμοῦ
• Κριτική ἀθεΐας καί διαφωτισμοῦ
• Χριστιανισμός καί Ἐπιστήμη (Δημιουργία – θεωρία ἐξελίξεως)

Βοηθήματα:

(14) Χριστιανισμός καί Ἱστορία, Πάλλη, π. Γ. Μεταλληνοῦ, Τούντα 1981(Α΄Λυκ)

(15) Χριστιανισμός καί Κόσμος, Μάσσος, Ζάγκας, Κούβελας 1980 1981 (Β΄Λυκ)

Γ΄Λυκείου ἀπό 16, 17, 12, 15
Ἠθική καί μυστήρια στό σήμερα

• Ὁ ἐν Χριστῷ καινός ἄνθρωπος καί ἁγνότητα (συσχέτιση μέ βάπτισμα)
• Ἄνθρωπος ( κατ’ εἰκόνα καί καθ᾿ ὁμοίωσιν ) - Δημιουργία (Συσχέτιση μέ Βάπτισμα Χρῖσμα) καί περί ἐξελίξεως
• Κλήση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό (συσχέτιση μέ ἱερωσύνη)
• Διακονία Χριστιανοῦ στόν κόσμο (συσχέτιση μέ ἱερωσύνη)
• Ἀφύπνιση συνειδήσεως (πῶς; λόγος γεγονός βίωμα)
• Ἀπολύτρωση Ἐλευθερία (συσχέτιση μέ μετάνοια) καί Μαγεία
• Ὅρκος Βλασφημία
• Κάντ (Αὐτονομία – Νίτσε (Ὑπεράνθρωπος)
• Ἄνθρωπος καί κράτος
• Μηδενιστική Ἡδονιστική Ὑλιστική Ὑπαρξιστική θεώρηση τοῦ ἀνθρώπου
• Ἐσχατολογικός χαρακτήρας χριστιανικῆς ἠθικῆς (Συσχέτιση μέ Θεία Εὐχαριστία)
• Ἀνθρώπινο Σῶμα Αὐτοκτονία Αὐτοθυσία (Συσχέτιση μέ εὐχέλαιο)
• Χριστιανικός γάμος Οίκογένεια (Σκοπός ἡ θέωση...Προγαμιαῖες)
• Νόημα σταυρικῆς θυσίας καί λατρείας
• Β΄Παρουσία, κρίση
• Θεομηνίες (Μ. Βασιλείου ΕΠΕ 7, 150-161)
• Πίστη καί Ἔργα (Διάδοχος Φωτικῆς , 100 γνωστικά κεφάλαια)

Βοηθήματα:

(16) Χριστιανική Ἠθική, Κων. Γρηγοριάδη 1976 1980 1981 (Γ΄Λυκ)

(17) Χριστιανική ἠθική, Κων. Γργηγοριάδη Σ. Κων/νου 1979 (Γ΄Λυκ)

(12) Ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή, Χρ. Μπούκη 1978 (Γ΄Γυμν)

(15) Χριστιανισμός καί Κόσμος, Μάσσος, Ζάγκας, Κούβελας 1980 1981 (Β΄Λυκ)

“Πνευματική Ἀφύπνιση” ἁγίου Παΐσίου

Ἄς δοῦμε τώρα ἐνδεικτικά ἄξονες μαθημάτων γιά κάθε τάξη· ὅταν ἡ ὕλη ἐπαναλαμβάνεται ἀπό τό δημοτικό στό γυμνάσιο καί ἀπό τό γυμνάσιο στό λύκειο ἐξυπακούεται ὅτι ἀλλάζεις καί τόν τρόπο ἀναλύσεως μαθημάτων ἀλλά καί τόν τρόπο προσεγγίσεως τῶν μαθητῶν:

Γ΄ Δημοτικοῦ: Ἡ Δημιουργία τοῦ κόσμου

(Σέ μορφή διηγήσεως πού χαρακτηρίζεται ἀπό  σταθερά δεδομένα, π.χ. ὁ Θεός δημιούργησε τόν κόσμο).

«Ἐν ἀρχῇ ( = ὁ Υἱός) ἐποίησεν ὁ Θεός (= ὁ Πατήρ) τόν οὐρανόν καί τήν γῆν ...καί πνεῦμα Θεοῦ (=τό Ἅγιο Πνεῦμα) ἐπεφέρετο (ἔπνεε) ἐπάνω τοῦ ὕδατος»

Σέ ἕξι μέρες ὁ προσωπικός Τριαδικός Θεός, ἀκατανόητος σέ μᾶς ὡς πρός τήν οὐσία Του, κατανοητός ὡς πρός τίς ἄκτιστες ἐνέργειές Του, δημιουργεῖ τόν κόσμο· πρίν ἀπό τήν δημιουργία τοῦ κτιστοῦ σύμπαντος, δημιουργεῖ τούς ἀγγέλους, οἱ ὁποῖοι ὑμνοῦν, εὐχαριστοῦν, δοξάζουν καί βοηθοῦν.

Πορεία ἀπό τά ἁπλούστερα στά συνθετότερα.

1^η μέρα: Φῶς 2^η μέρα: Οὐρανός 3^η μέρα: Θάλασσα-Γῆ 4^η μέρα: Πλανῆτες 5^η μέρα: Ψάρια καί πτηνά 6^η μέρα: Ζῶα καί ἄνθρωπος 7^η μέρα: ὁλοκλήρωσε καί εὐλόγησε τά ἔργα.

• Ποιός δημιουργεῖ; ἡ Ἁγία Τριάδα
• Τί δημιουργεῖ; Ἀγγέλους, οὐρανό καί γῆ
• Πῶς δημιουργεῖ; Ἀπό τό μηδέν διά προσωπικοῦ ἔργου ἤ λόγου
• Γιατί δημιουργεῖ; Ἐπειδή εἶναι Ἀγάπη
• Μέ ποιό σκοπό δημιουργεῖ; Γιά νά μετέχει ὁ ἄνθρωπος στήν Ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, τήν εὐτυχία, τήν ἁγιότητά Του.
• Πότε δημιουργεῖ; Πρίν ἀπό ἕνα μεγάλο χρονικό διάστημα
• Σέ πόσο χρόνο; Σέ ἕξι εἰκοσιτετράωρα.

Βοηθήματα:

( 2) Παλαιά Διαθήκη, Πετρούνια 1976 (Γ΄)

( 5) Λειτουργική-Κατήχηση, Βασιλείου Σκιαδᾶ 1979, 1981 (ΣΤ΄)

¨Δημιουργός ἤ τύχη ; ¨ (Νικολοπούλου)

4^ος τ. ΕΠΕ Μ. Βασιλείου, Ἑρμηνεία ἑξαημέρου

2^ος  & 8^Α τ. ΕΠΕ ἁγ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου

9^ος τ. ΕΠΕ ἁγ. Γρηγορίου Θεολόγου

5^ος & 10^ος τ. ΕΠΕ ἁγ. Γρηγορίου Νύσσης[t1] 

Τό ἴδιο μάθημα ὅταν τό διδάσκεις Α΄Γυμνασίου, πού ἀναφέρεται πάλι στήν Παλαιά Διαθήκη, τό παρουσιάζεις μέ ἄλλο τρόπο. Ἐπειδή ἀναπτύσσεται ἡ ἀμφιβολία τοῦ ἐφήβου, ὀφείλεις πρῶτα νά τονώσεις τήν πίστη τοῦ μαθητῆ στή μοναδική ἀλήθεια τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, νά καταδείξεις γιατί ὁ δικός μας Θεός εἶναι ὁ μόνος ἀληθινός, γιατί ὅσα λέει ἡ Ἁγία Γραφή εἶναι ἀληθινά καί θεόπνευστα καί ὕστερα νά τοῦ δώσεις τόν ἄξονα. Νά ἀγαπήσει αὐτό πού θά ἀκούσει καί μετά νά τό ἀκούσει.

Δ΄Δημοτικοῦ : Ἡ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ

 

Ἐξ ὕψους Ἀνατολή ἤ Ἀνατολή Ἀνατολῶν

• Χέρι = ὁ Πατήρ·  Ἀκτίνα =τό Ἅγιο Πνεῦμα
• Ἄγγελοι: Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία (Ὕμνος)
• Οὐρανός: Ἀστέρι = ἄγγελος Κυρίου
• Μάγοι: Δῶρα {χρυσός=βασιλιάς, λιβάνι=Θεός, σμύρνα=θυσία (ἄνθρωπος)}
• λαοί, θρησκεῖες, ἡλικίες
• Ποιμένες: διαδίδουν τό θαῦμα
• Γῆ: Σπήλαιο·  μαῦρο χρῶμα=ἡ ἁμαρτία
• Σπάργανα=σάβανο
• Ἔρημος: Φάτνη = ὁ τάφος· Βόδι (ἰδιοκτήτης) , ὄνος (πάχνη)
• Ἄνθρωποι: Παναγία {(σεμνή, στραμμένη ἀλλοῦ: (σταυρικός θάνατος), (ὁ Χριστός = Θεός)}
• Ἀριστερά : Μαρία καί Σαλώμη : ὁ Χριστός εἶναι ἄνθρωπος
• Δεξιά: Ἰωσήφ: ὄχι πατέρας, ἀλλά προστάτης· Μαῦρος κουρελῆς: διάβολος

Βοηθήματα:

(3 ) Κ. Διαθήκη Βασ. Στεφανίδου 1979, 1981, 1982 (Δ΄)

(5 ) Λειτουργική Κατήχηση, Β. Σκιαδᾶ 1979, 1981 (ΣΤ΄)

¨Ἡ ἀσματική ἀκολουθία τῶν Χριστουγέννων¨ (Καλύβα)

11^ος τ. ΕΠΕ ἁγ. Γρηγορίου Παλαμᾶ

35^ος τ. ΕΠΕ ἁγ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου

5^ος τ. ΕΠΕ ἁγ. Γρηγορίου Θεολόγου

10^ος τ. ΕΠΕ ἁγ. Γρηγορίου Νύσσης

Τό ἴδιο μάθημα στήν Β΄ Γυμνασίου πού ἀναφέρεται πάλι στήν Καινή Διαθήκη, παρουσιάζεται μέ μεγαλύτερη ἐμβάθυνση, σέ συσχέτιση μέ τήν Παλαιά, ἀλλά καί μέ τήν δική μας ζωή, τή σημασία δηλ. πού ἔχει ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ γιά τήν ἀναγέννηση τῆς ἀνθρωπότητας...

 

Ε΄Δημοτικοῦ: Τά μέρη τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ

• Ναός< ναίω=κατοικῶ, κατοικητήριο τοῦ Θεοῦ
  
• Εὐκτήριος< εὔχομαι· οἶκος
• Βασιλική
• Βασιλική μέ τροῦλο
• Βυζαντινός ναός
• Μέρη τοῦ ναοῦ:
• Νάρθηκας (χῶρος κατηχουμένω) καί φιάλη (πράξη ψυχικοῦ καθαρμοῦ)
• Σολέας < solum = χῶρος ἀνάμεσα στόν ἄμβωνα καί τό τέμπλο· Ἄμβωνας < ἀναβαίνω· Εὐαγγέλιο ►παρουσία τοῦ Χριστοῦ στήν Ἐκκλησία
• Ἐπισκοπικός θρόνος
• Γυναικωνίτης
• Ἀναλόγια
• Στασίδια
• Πολυέλαιοι(φῶς Χριστοῦ)
• Μανουάλια<μανουάλιο< manouale (φορητό) κηροπήγιο
• Κεριά=λιώσιμο καρδιᾶς
• Καντήλια < candela (δοχεῖο λαδιοῦ)=ἔλεος καί φῶς
• Ἑξαπτέρυγα
• Θυμιατῆρι ( προσευχή)
• Ἄγιο Βῆμα:  ἄβατο, ἀνατολικῶς ( ὁ Παράδεισος)
• Ἁγία Τράπεζα (τάφος):κατασάρκιο ( λευκό σεντόνι Ἀποκαθηλώσεως)
• Πρόθεση (κόγχη) ►προσκομιδή(σπηλιά Βηθλεέμ)
• Σύνθρονο
• Σκευοφυλάκιο: Ἀντιμήνσιο< ἀντί mensa
• Ἅγιο Ποτήριο, Ἅγιος Δῖσκος, Ἀστερῖσκος (ἀστέρι Βηθλεέμ)
• Καλύμματα, Λόγχη, Λαβίδα, Σπόγγος (χολή καί ξύδι)
• Ζέον ( νερό ἀπό τήν πλευρά τοῦ Χριστοῦ) καί (θερμότητα πίστεως)
• Μούσα= σφουγγαράκι πού μαζεύςεις τούς μαργαρῖτες
• Ἀέρας ( τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ)
• Κολυμβήθρα
• Καμπάνες=σάλπιγγες ἀγγέλων γιά ἐγρήγορση
• Τρεῖς πῦλες: Ὡραία Πύλη· Βόρεια Πύλη (Μιχαήλ), Νότια Πύλη (Γαβριήλ)
• Τροῦλος = οὐρανός
• Δάπεδο=Γῆ
• Ἱερεῖς=ἅγιοι ἄγγελοι
• Ἐπίσκεψη σέ ναό

Βοηθήματα:

(6) Κατήχηση-Λειτουργική, Ματθ. Μουντέ, 1976 (ΣΤ΄)

(5) Λειτουργική – Κατήχηση, Βασ. Σκιαδᾶ 1979, 1981 (ΣΤ΄)

¨Χριστιανικός Ναός καί τά τελούμενα ἐν αὐτῷ¨, Κων. Καλλινίκου ἱερέως, ἐκδ. Γρηγόρη

 

ΣΤ΄Δημοτικοῦ: Ὁ Ἀπ. Παῦλος καί οἱ περιοδεῖες του

• Βίος τοῦ Ἀποστόλου Παύλου
• Ταρσός, 15 μ.Χ. , ρωμαϊκή ὑπηκοότητα, Ἑβραῖος, Φαρισαῖος, γνώστης Ἰουδαϊσμοῦ καί Ἑλληνισμοῦ, περιτετμημένος, διώκτης.
• Μεταστροφή: Τύφλωση, Σαούλ Σαούλ τί μέ διώκεις, Δ-ΑΡΑ-Δ-Ι-ΣΥ
• Μέθοδος κηρύγματος: Εὐλογία, Προσωπική προετοιμασία,
• ΣΥΝΑΓ ( Ὁ Χριστός εἶναι ὁ Μεσσίας) -
• ΕΙ (ὁ Χριστός εἶναι ὁ ἄγνωστος θεός) -
• ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Περιοδεῖες (Διώξεις, Συχνές φυλακίσεις, Ξυλοδαρμοί):

1^η: ΚΥ-ΠΕ-ΑΝΤΙΟΧΕΙΑ ΠΙΣΙΔΙΑΣ (ἀναδρομή, ἅγ.Ἰω. Πρόδρομος, Ἀνάσταση)

     Ι-ΛΥ-ΔΕ-ΑΝΤΙΟΧΕΙΑ ΣΥΡΙΑΣ

2^η: ΤΡΩ-ΝΕ-ΦΙΛΙ

      ΘΕΣ-ΒΕΡ-Α ( Ἀγνώστου - δημίου - ἀΰ – ζωο - ἐθνικό ὅριο – γενιά – ΜΕ ΑΝΑ ΚΡΙΣΗ) - ΚΟΡΙ - ΑΝΤΙ/ΣΥΡΙΑ;

3^η: ΕΦΕ –ΜΙΚΡ-ΑΣ καί ΙΕΡΟΣ

4^η: ΙΣΠ-ΑΣΙ-ΕΛΛΑ

Θάνατος: 68μ. Χ. δι’ἀποκεφαλισμοῦ· Ἡ μνήμη του 29/6.

Βοηθήματα:

(18) Εὐαγγελικές Περικοπές ( Τέλη Πεκλάρη 1977 γιά κάθε Κυριακή) (ΣΤ΄)

(4) Ἐκκλησιαστική ἱστορία, Βασ. Σκιαδᾶ, 1981 (Ε΄)

10^ος τ. ΕΠΕ ἁγ. Γρηγορίου Παλαμᾶ

 

Α΄Γυμνασίου: Ὁ δεκάλογος

 

• Ὄρος Σινά
• (Ἔξοδος κ΄-λε΄ καί Ἀριθμοί)
• -Ἕνας Θεός (Ἁγία Τριάδα)
• -οὔτε μάταια (ὅρκος)
• - εἴδωλα ≠ (εἰκόνες)
• - τό Σάββατο (Κυριακή)
• -Γονεῖς (πνευματικοί)
• - Φονεῖς (Ἐγκράτεια)
• -  Μοι (προσκόλληση μόνο στόν Θεό)
• -Κλέψεις(ὄχι κρυφές ἁμαρτίες)
• – Ψεύτικες( ἔτσι ἔκανε ὁ διάβολος)
•  - ἐπιθυμίες(ἁμαρτία=> θάνατος)
• 1-5 : Πίστη καί Ὑπακοή· 6-10 : Ἀγάπη καί Δικαιοσύνη
• Νόμοι: λατρείας, προσωπικῶν δικαιωμάτων, ἰδιοκτησίας, γειτονικῶν λαῶν, ἑορτῶν, γάμου
• (Βροντές=φωνή Θεοῦ
• Πυκνό σύννεφο=γνόφος
• Φόβος  - Παλαιά Διαθήκη  ≠ Σεβασμός – Καινή Διαθήκη
• Πρόποδες=ἀπόσταση ἀπό τόν Θεό.
• Καμίνι=συνεσκιασμένο, θολό θαμπό (Παλαιά Διαθήκη))
• Πρῶτες πλάκες=θεοπαράδοτες· δεύτερες =χειροποίητες. Ὁ Θεός τίς ὑπαγορεύει· Μήν κάνετε συμφωνίες μέ εἰδωλολάτρες, μήν παντρεύεσθε γυναῖκες εἰδωλολάτρισσες, νά γκρεμίσετε τούς βωμούς τῶν εἰδώλων, κάθε Πάσχα τὀ πρῶτο ἀρσενικό ἀνήκει σέ μένα.
• Κιβωτός Διαθήκης (Ράβδος Ἀαρών, δύο πλάκες, μάννα)
• Σκηνή Μαρτυρίου
• Διά τῶν θλίψεων ὁ νοῦς παρέμεινε στόν Θεό.

Σημασία Δεκαλόγου: Προστασία τοῦ Θεοῦ, Ἀσυνέπεια=>Ἀπώλεια, Σχέση πατέρα-γιοῦ, Ἑνότητα Ἰσραηλιτῶν, Προορισμός Ἰσραηλιτῶν.

Βοηθήματα:

(7) Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ , Νίκα, Π΄΄εὐαγγέλου, Ρηγοπούλου Χιωτέλλη 1981, 1982  (Α΄Γυμν)
Δεκάλογος τῆς κατά Χριστόν νομοθεσίας (ἁγ. Γρηγορίου Παλαμᾶ)

Β΄Γυμνασίου: Ἡ μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου στό ὄρος Θαβώρ

 

• (Μτ. ιζ΄, 1-9 καί Λκ. θ΄, 29-31)
• Πέτρος Ἰάκωβος Ἰωάνννης(ἀγαποῦσαν ὑπερβολικά τόν Χριστό)
• Σέ ψηλό βουνό (τόπος προσευχῆς ὑψηλός, ἥσυχος, ἀπόκρυφος)
• Μωϋσῆς ( πραότητα, νόμος ) καί Ἠλίας ( ζῆλος, αὐστηρότητα)
• Ἔλαμψε τό πρόσωπό Του σάν τόν ἥλιο καί τά ροῦχα Του
• ἄσπρα καί ἀστραφτερά πιό λευκά καί ἀπό τό χιόνι. (ἄκτιστο φῶς τῆς θεότητας)
• Νά κάνουμε ἐδῶ τρεῖς σκηνές (γιά τόν Χριστό, τόν Μωϋσῆ καί τόν Ἠλία.
• (Ὁ ἀπ. Πέτρος φοβήθηκε πώς ἄν κατέβαινε ὁ Χριστός, θά Τόν συνελάμβαναν καί θά Τόν σταύρωναν (ἀνθρώπινη λογική) ►ἀποφυγή πάθους)
• Ἐνῶ μιλοῦσε ἀκόμα, ἕνα φωτεινό σύννεφο ( τό Ἅγιο Πνεῦμα) τούς σκέπασε.
• Ἔπεσαν μέ τό πρόσωπο στή γῆ καί φοβήθηκαν πολύ.
• Οἱ μαθητές βλέπουν μέ μάτια φωτισμένα ἀπό τή θεία χάρη στό ποσοστό ἀντιλήψεως πού ἔχει ὁ καθένας.

Νόημα Μεταμορφώσεως:

• Ἡ Αἰώνια Ζωή γίνεται κατανοητή ὡς ἕνα βαθμό μέσα στήν ἱστορία.
• Ὁ ἄνθρωπος βιώνει τήν πρωταρχική ὡραιότητα τοῦ παραδείσου.
• Ὁ ἄνθρωπος δοξάζεται καί αὐτός, ὅταν μετέχει στή δόξα τοῦ Θεοῦ.
• Ἐνισχύεται ἡ πίστη μας στήν ἀνάσταση· ζοῦμε ὡς ἀναστημένοι!

Βοηθήματα:

(7 ) Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, Νίκα, Π΄΄εὐαγγέλου, Ρηγοπούλου Χιωτέλλη 1981, 1982   (Α΄Γυμν)

  ἁγ. Συμεών Νέου Θεολόγου, ¨περί ἀκτίστου φωτός¨

Γ΄Γυμνασίου: Διαφορές Ὀρθοδόξων Παπικῶν Προτεσταντῶν

Καταδεικνύουμε βεβαίως κατά τήν παράδοση, τήν μοναδική ἀλήθεια τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, θυμίζοντας τά ἑκατομμύρια ἁγίους μάρτυρες πού ἔδωσαν τή ζωή τους γιά τόν Χριστό καί ὄχι μόνο· ἔτσι δέν θά μαθαίνει ἁπλῶς ὁ μαθητής τίς διαφορές μέ τά ἄλλα δόγματα, ἀλλά θά ξέρει καί τό γιατί ἡ ὀρθόδοξη πίστη κατέχει τήν ἀλήθεια.

Βοηθήματα:

βιβλιογραφία π. Ἀντωνίου Ἀλεβιζοπούλου

 

Α΄Λυκείου: Ἰδιότητες τῆς Ἐκκλησίας

• Μία: Ἕνας ὁ Χριστός· ἕνα τό Ἅγιο Πνεῦμα· ἕνα τό Βάπτισμα · ἕνας ὁ Ἄρτος τῆς Θείας Εὐχαριστίας· ἕνα τό Βάπτισμα.
•  Ἁγία: ὁ Κύριος εἶναι  ἅγιος· τό Ἅγιο Πνεῦμα ζωογονεῖ τήν Ἐκκλησία.
• Τό Εὐαγγέλιο εἶναι ἅγιο· τά μυστήρια εἶναι ἅγια· οἱ ἅγιοι εἶναι τό πρότυπό μας.
• Καθολική, δηλ. ὀρθόδοξη: καλεῖ τούς πάντες νά ἑνωθοῦν μέ τόν Χριστό. Κατέχει ὅλη τήν Ἀλήθεια. ἅγ. Κύριλλος: καθολική: ὑπάρχει σέ ὅλη τή γῆ καί διδάσκει καθολικά καί ἀδιάκοπα ὅλα τά δόγματα πού πρέπει νά γνωρίζουν οἱ ἄνθρωποι.
•  Ἀποστολική: Ἐκκλησία=τό στόμα τοῦ Χριστοῦ καί τῶν Ἀποστόλων
• Διαδοχή ἐπισκόπων ἀπό Ἀποστόλους

Βοηθήματα:

(11) Χριστιανική ἀλήθεια, Γρηγοριάδη Κων., Γκότση Χρ. 1976, 1977 (Γ΄Γυμν)

(14) Χριστιανισμός καί Ἱστορία, Πάλλη, π. Γ. Μεταλληνοῦ, Τούντα 1981  (Α΄Λυκ)

¨Ἐκκλησία καί ἐκκλησιαστικό φρόνημα¨ , σεβασμ. Μητροπ. Ἱεροθέου Βλάχου

¨Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί Οἰκουμενισμός¨, ἁγ. Ἰουστίνου Πόποβιτς.

Β΄Λυκείου: Ὁμοιότητες –Διαφορές-Ὑπεροχή χριστιανικῆς Ἀποκαλύψεως

	Χριστιανική Ἀποκάλυψη	Ἄλλες θρησκεῖες
Θεός	Ἕνας ἀληθινός Τριαδικός προσωπικός· γίνεται ἄνθρωπος· τίς ἐξ ὑμῶν ἐλέγχει με περί ἁμαρτίας;(Ἰω. η΄,46)	Πολλοί δαίμονες Ἀπρόσωποι θεοί Ἐμπαθεῖς
Λύτρωση	Ὁ Χριστός· ἑνώνει στόν ἑαυτό Του τόν Θεό καί τόν ἄνθρωπο.	Ἡ λύτρωση ἀναζητεῖται· δέν εἶναι δεδομένη.
Κοινωνία	Ἀγάπη καί στόν ἐχθρό, ὡς κατ’εἰκόνα καί καθ’ὁμοίωσιν τοῦ Θεοῦ.	Δέν ὑπάρχει ἀγάπη οὔτε κἄν ὡς λέξη
Ἅγιοι	Κατά χάριν θεοί, πού μεσιτεύουν γιά τή σωτηρία μας. Τελοῦν θαύματα.	Ἀνύπαρκτοι
Λατρεία	Πνευματική· ἀναίμακτος.	Ἐξωτερική, ὑλική, ὄργια, θυσίες ζώων

Ὑπεροχή Χριστιανικῆς Ἀποκαλύψεως:

• «οὐδέποτε οὕτως ἐλάλησεν ἄνθρωπος ὡς οὗτος ὁ ἄνθρωπος» (Ἰω. ζ΄,46). (Τό λένε οἱ ἐχθροί του).
• Πραότητα, Ταπεινοφροσύνη, Ἀγάπη.
• Χριστός = ἀπαράμιλλος δάσκαλος.
• Ὁ Θεάνθρωπος συνένωσε τόν ἄνθρωπο μέ τόν Θεό. Θυσιάσθηκε ὤν ἀναμάρτητος.
• Δέν φτιάξαμε ἕνα θεό νά γαντζωθοῦμε ἀπό αὐτόν. Ἀλλά Ἐκεῖνος μᾶς ἀποκαλύφθηκε! Τό ἀντίθετο ἀπό τίς ἄλλες θρησκεῖες.

Βοήθημα:

Χριστιανισμός καί κόσμος, Μάσσου, Ζάγκα, Κούβελα 1978, 1980, 1981 (Β΄Λυκ.)

Καταδεικνύουμε βεβαίως κατά τήν παράδοση, τήν μοναδική ἀλήθεια τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, θυμίζοντας τά ἑκατομμύρια ἁγίους μάρτυρες πού ἔδωσαν τή ζωή τους γιά τόν Χριστό καί ὄχι μόνο· ἔτσι δέν θά μαθαίνει ἁπλῶς ὁ μαθητής τίς διαφορές μέ τίς ἄλλες θρησκεῖες, ἀλλά θά ξέρει καί τό γιατί ἡ ὀρθόδοξη πίστη κατέχει τήν ἀλήθεια.

Βοηθήματα:

11^ος τ. ΕΠΕ ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ

10^ος τ. ΕΠΕ ἁγ. Γρηγορίου Νύσσης

Ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή, Χρ. Μπούκη 1978 (Γ΄Γυμν.)

Ἄνθρωπος καί Θεάνθρωπος, ἁγ. Ἰουστίνου Πόποβιτς

Τό ἅγιο βάπτισμα, ἱερομ. Γρηγορίου

Χριστιανική ἠθική, Κων. Γρηγοριάδη 1976, 1980,1981 (Γ΄Λυκ.)

Χριστιανική ἠθική, Κων. Γρηγοριάδη, Σ. Κων/νου 1979 (Γ΄Λυκ)

Καί τώρα θά καλέσουμε τόν π. Ἰωάννη Φωτόπουλο νά κάνει τήν κατακλεῖδα τῆς παρούσης εἰσηγήσεως μέ κάποια γενικότερα συμπεράσματα.

Κατακλείς εἰσηγήσεως ἀπό τόν πρωτ. Ἰωάννη Φωτόπουλο, ἐφημέριο Ἱ.Ν. Ἁγίας Παρασκευῆς Ἀττικῆς, νομικό-θεολόγο

...Μέ τήν προηγούμενη εἰσήγηση ἀλλά καί τῆς κας Βασσάλου λάβαμε ἕνα δεῖγμα γιά τό πώς μπορεῖ νά ἐργαστεῖ ὁ θεολόγος ἐκπαιδευτικός ἤ ὁ δάσκαλος μέσα στήν τάξη.

Ὄντως οἱ θεολόγοι στήν πλειονότητά τους τηροῦν τόν ὅρκο τους, πιστεύουν στήν ἀξία τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν πού συντελεῖ στή γνώση καί στήν ἐμπέδωση τῆς ὀρθοδόξου πίστεως στίς καρδιές τῶν μαθητῶν τους. Αὐτό τό μάθημα τούς ἀνάγει τήν προοπτική γιά ἕνα ἀσφαλές θεμέλιο τῆς ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως, τό ὁποῖο θεμέλιο αὐτό εἶναι ὁ Χριστός. Στή θέση του, ὅπως λέει καί ὁ ἀπόστολος, κανείς δέν μπορεῖ νά βάλει κάτι ἄλλο, ὅπως εἶπε καί ἡ κα Βασσάλου. Ὁ Ἀπόστολος λέει ὅτι εἶμαι ὁ σοφός ἀρχιτέκτονας, οἰκοδομῶ πάνω στό θεμέλιο αὐτό μέ τήν διδασκαλία μου, οἰκοδομῶ τήν Ἐκκλησία, καί ὅλοι οἱ σοφοί ἀρχιτέκτονες εἶναι οἱ Ἀπόστολοι καί οἱ Πατέρες. Αὐτή εἶναι ἡ πυξίδα τῶν θεολόγων. Δέν νιώθουν καθόλου ἀνασφαλεῖς γι’ αὐτό πού διδάσκουν, δέν βρίσκονται σέ χαώδεις ἀναζητήσεις γιά κάτι καινούργιο καί δέν χρειάζονται  τή γνώση, (σύμφωνα μέ τό νέο πρόγραμμα) τῶν διεθνῶν ἐξελίξεων. Ὁ καθηγητής δέν εἶναι ἐπαγγελματίας ἐκπαιδευτικός (ὅπως λέει τό πρόγραμμα), πρέπει νά γίνουν οἱ κατάλληλες στοχαστικοκριτικές δεξιότητες. Τό νέο πρόγραμμα τίς ἀπαιτεῖ ὄχι γιά νά γίνει καλύτερο τό μάθημα καί πιό ἀποδοτικό ἀλλά προκειμένου ὁ θεολόγος (ὅπως λέει πάλι τό πρόγραμμα) νά ἀναπτύξει θέματα  ὅπως ἡ δικαιοσύνη, ἡ εἰρήνη, ἡ καταλλαγή, ἡ κοινωνική συνοχή, ἡ ἀνεξιθρησκεία, ἡ εὐθύνη γιά τόν κόσμο, ἡ ἀναζήτηση συνάντησης καί σχέσης μέ τό Θεό καί τόν ἄλλον, ἡ δημιουργικότητα κ.λπ. ὅπως βέβαια ὅλα αὐτά τά ἐννοεῖ ἡ  Νέα ἐποχή. 

Οἱ θεολόγοι καί οἱ δάσκαλοι εἶναι ὑπεύθυνοι βέβαια  ὡς ἐπαγγελματίες ἀλλά μέ γνώση τοῦ καθήκοντός τους,  τῆς διακονίας τους πού συνίσταται στή διδασκαλία τῆς ὀρθοδόξου πίστεως στά παιδιά.

Βρήκαμε ὅλοι μας συμπαραστάτες θερμούς τούς καλούς δικαστές τοῦ ΣτΈ πού ξεκαθάρισαν ὅτι τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν ἀπευθύνεται στούς ὀρθοδόξους μαθητές καί στοχεύει στήν ἀνάπτυξη τῆς ὀρθοδόξου συνειδήσεώς τους. Εὐτυχῶς πού ἔχουμε κι’ αὐτούς τούς καλούς δικαστές (καμία φορά εἴμαστε ἀπογοητευμένοι), ἀλλά ὅπως εἶπε σέ ἕνα εἶδος ἀπολογίας ὁ πρώην Πρόεδρος τοῦ ΣτΈ κος Σακελλαρίου «νά ξέρουμε ὅτι ὑπάρχουν ἀκόμα δικαστές στάς Ἀθήνας».

Δέν πρέπει  λοιπόν  νά παραιτηθοῦμε ἀπό τά δικαιώματά μας καί τήν προσφυγή μας στή Δικαιοσύνη ὅταν χρειάζεται. Τούς εὐχαριστοῦμε λοιπόν μέσα ἀπό τήν καρδιά μας. Τώρα ὅμως ἡ καρδιά μας πρέπει νά ἐμπλουτισθεῖ καί μέ γενναιότητα, ὅπως εἶπε καί ὁ κος Ἄνδραλης, γιά νά παλέψουμε μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ ὥστε νά τηρηθοῦν, ἐφαρμοστοῦν οἱ νόμοι.

Μικροί καί μεγάλοι ξέρουμε πλέον τί πρέπει νά κάνουμε. Ὁ κος Ἀνδραλης μᾶς εἶπε πώς πρέπει νά ἐργαστοῦμε καί βέβαια ὅπως εἶπε καί ἡ κα Βασσάλου,  εἶναι βασικό πρῶτον νά οἰκοδομήσουμε τόν ἑαυτό μας στήν ὀρθόδοξη πίστη καί στήν ἐν Χριστῷ ζωή καί μ’ αὐτό τόν τρόπο θά μπορέσουμε νά κάνουμε καί τά ὑπόλοιπα βήματα γιά νά προασπίσουμε τό μάθημα καί προπάντων τά παιδιά μας ἀπό αὐτή τήν ἀδήφαγη προσπάθεια τῆς νέας ἐποχῆς.

Νομίζω ὅμως ὅτι χρειάζεται καί κάτι ἄλλο σημαντικό. Μία ἀντιπρόταση νέων βιβλίων. Ὁ  π. Βασίλειος ἔκανε μία ἐπί τροχάδην, ἕναν σκελετό. Νομίζω ὅτι δέν εἶναι ἱκανοποιητικό καί τό προηγούμενο πρόγραμμα, (βέβαια δέν εἶναι σάν αὐτό τό πρόγραμμα), ἀλλά στήν ἀνάγκη καί μέχρι νά ὑπάρξουν νέα βιβλία ἐφαρμόζεται τό προηγούμενο πρόγραμμα τό ὁποῖο καί αὐτό ἔχει πάρα πολλά ἐλαττώματα. Προπάντων τό μάθημα πρέπει νά γίνει εὐχάριστο στά παιδιά, νά μήν εἶναι κουραστικό καί νά ἀποστηθίζουν πράγματα τά ὁποῖα οὔτε τά νιώθουν, οὔτε τά καταλαβαίνουν καί νά ἐπικυρωθεῖ τό μάθημα σύμφωνα μέ τίς νέες προκλήσεις. Χρειάζεται κάτι καινούργιο. Νά ποῦμε καί στό Ὑπουργεῖο καί στή Βουλή καί στή Σύνοδο  καί σέ ὅλη τήν κοινωνία ὅτι αὐτά θέλουμε νά διδάξουμε στά παιδιά μας ὥστε νά εἶναι ἰσορροπημένα καί εὐλογημένα.

Ἰδού καιρός εὐπρόσδεκτος, (ὄχι ΚΑΙΡΟΣ μέ κεφαλαῖα γιά νά ξεριζώσουμε ὅ,τι ὑπάρχει!) ἀλλά καιρός γιά τή σωτηρία τῶν παιδιῶν μας.

Οἱ καιροί οὐ μενετοί, ὅπως λέει ὁ Θουκυδίδης.

Εὐχαριστῶ πολύ.