«Ἀπομύθευση» τῆς ὀρθοδόξου παραδόσεως

Πρωτοπρ. Ἰωάννου Φωτοπούλου
ἐφημερίου Ἱ.Ν.Ἁγίας Παρασκευῆς Ἀττικῆς

Στίς 2 Ὀκτωβρίου 2016 ἔστειλα μέ τό ἠλεκτρονικό ταχυδρομεῖο πρός τό περιοδικό ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ τήν ἐπιστολή πού ἀκολουθεῖ μέ κριτική καί ἐνστάσεις μου γιά τή μορφή καί τό περιεχόμενο κάποιων τευχῶν τοῦ περιοδικοῦ. Ζητοῦσα νά μάθω ἄν προτίθεται ἡ διεύθυνση τοῦ περιοδικοῦ νά δημοσιεύσει ὅλη ἤ μέρος τῆς ἐπιστολῆς μου. Στίς 10 Ὀκτωβρίου ἔλαβα πάλι διά τοῦ ἠλεκτρ. ταχυδρομείου τήν εὐγενική ἀπάντηση τῆς ὑπευθύνου τῆς ὕλης κ. Λίτσας Χατζηφώτη μέ τήν ὁποία μέ διαβεβαίωνε ὅτι ἡ ἐπιστολή μου θά δημοσιευόταν στό τεῦχος Δεκεμβρίου 2016.  Ἐπειδή κυκλοφόρησε τό τεῦχος αὐτό καί τό ἔλαβα τώρα, 9 Φεβρουαρίου 2017 καί σ΄ αὐτό οὐδέν ἀναφέρεται σχετικό μέ τήν ἐπιστολή μου ἔκρινα καλό νά τήν δημοσιεύσω στόν ΟΡΘΡΟ, καθώς σκέπτομαι ὅτι τό πνεῦμα πού διαχέεται στό περιοδικό βρίσκεται σέ κάποια σημεῖα μακριά ἀπό τήν ὀρθόδοξη δογματική καί λειτουργική παράδοση καί θά ἦταν καλό νά ἐνημερωθοῦν γιά τήν ἐκτροπή αὐτή κληρικοί καί λαϊκοί.

Ἁγία Παρασκευή Ἀττικῆς 3-10-16

Ἀγαπητοί συνεργάτες τοῦ περιοδικοῦ ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ,

«Περιοδικό γιά τούς ἱερεῖς», χαρακτηρίζεται τό περιοδικό ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ, τοῦ ὁποίου εἶσθε ὑπεύθυνοι. Αὐτό ἀναγράφεται στό ἐσώφυλλο πάνω-πάνω μέ κεφαλαῖα γράμματα.  Τό περιοδικό πληρώνεται ἀπό τούς ἱερεῖς καί ἀπευθύνεται σ΄αὐτούς.  Γι΄αὐτό ὡς ἐφημέριος τῆς Ἱ. ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν θά ἤθελα νά κάνω κάποιες παρατηρήσεις.

Ξεκινῶ ἀπό τά εἰκαστικά, μιᾶς καί ὁ κ. Κατσιάρας ἐκτός ἀπό Διευθυντής Συντάξεως εἶναι ὑπεύθυνος τῆς εἰκαστικῆς ἐπιμέλειας τοῦ περιοδικοῦ.  Δέν ἔχω ἀντίρρηση γιά τήν προσεγμένη ἐμφάνιση τοῦ περιοδικοῦ. Ὅμως παρατηρῶ ὅτι τά τελευταῖα, τοὐλάχιστον δύο χρόνια ἀπουσιάζουν ἀπό τό περιοδικό οἱ εἰκόνες.  Μόνο κάτι ἄσχετα μέ τό περιεχόμενο σχέδια παρουσιάζονται στά τελευταῖα τεύχη. Στό πίσω ἐξώφυλλο ὑπάρχει γιά χρόνια ἕνα στρεβλό σχῆμα σταυροῦ ἐνῷ στό παρόν τεῦχος, στό τέλος τῶν ἄρθρων παρατίθενται κάποιες θαλασσογραφίες. Στό τεῦχος Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου 2015 ἐπίσης παρουσιάζονται κάποια καλλιτεχνήματα τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ, ὅπου ψάχνει κανείς νά βρεῖ τό πρόσωπό Του[1]. Ἐρωτῶ καί ἀπαιτῶ νά μάθω γιατί συμβαίνει αὐτό.  Αὐτή ἡ ἐκ προθέσεως ἀνεικονική ἐμφάνιση τοῦ περιοδικοῦ θυμίζει τήν περιόδο τῆς εἰκονομαχίας, ὅπου τή θέση τῶν εἰκόνων μέσα στούς ναούς εἶχαν καταλάβει διακοσμητικά σχέδια καί παραστάσεις ἀπό τό φυσικό κόσμο (δέντρα, ψάρια πουλιά κλπ). Μοῦ κάνει ἐπίσης ἐντύπωση ὅτι στήν ἀπεικόνιση τοῦ Καθεδρικοῦ, Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ πού κοσμεῖ τό ἐξώφυλλο τοῦ τελευταίου τεύχους  μέ ἀφορμή τήν ἐπαναλειτουργία τῆς Μητροπόλεως μετά τούς σεισμούς, ἀπουσιάζουν οἱ σταυροί πού εἶναι τοποθετημένοι στά ἀετώματα τοῦ Ναοῦ. 

Ἔρχομαι τώρα στό ζήτημα τῆς ὕλης πού ἀφορᾶ περισσότερο στήν κ. Λίτσα Χατζηφώτη.  Τρία μόνο παραδείγματα θά ἀναφέρω πού μέ προβληματίζουν καί μέ λυποῦν.

α) Τεῦχος Σεπτεμβρίου 2013 σ. 6-8. Ὁ συγγραφέας τοῦ ἄρθρου «Ἡ εὕρεση τοῦ Παναγίου Τάφου καί τοῦ Τιμίου Σταυροῦ» τοὐλάχιστον ἀμφισβητεῖ τήν εὕρεση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ἀπό τήν ἁγία Ἑλένη. Τή σχετική διήγηση θεωρεῖ λίγο-πολύ «ἀνεπιβεβαίωτο θρῦλο» βασισμένο σέ μιά «λαϊκῆς ὑφῆς διήγηση». Ἀντιπαρέρχεται βιαστικά τή μαρτυρία τοῦ ἁγίου Κυρίλλου Ἱεροσολύμων, ὁ ὁποῖος ἀπευθυνόμενος στόν αὐτοκράτορα Κωνστάντιο Β΄ γράφει : «Ἐπί... τοῦ θεοφιλεστάτου καί τῆς μακαρίας μνήμης Κωνσταντίνου τοῦ σοῦ πατρός, τό σωτήριον τοῦ σταυροῦ ξύλον ἐν Ἱεροσολύμοις εὕρηται, τῆς θείας χάριτος, τῷ καλῶς ζητοῦντι τήν εὐσέβειαν, τῶν ἀποκεκρυμένων ἁγίων τόπων παρασχούσης τήν εὕρεσιν». Μέ αὐτά δηλώνεται ἡ εὕρεση μέ θαυματουργικό τρόπο τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ( «τῆς θείας χάριτος παρασχούσης τήν εὕρεσιν») καί τῶν κρυμμένων ἀπό τούς εἰδωλολατρικούς ναούς ἁγίων τόπων.  Ἀδιαφορώντας ὁ συγγραφέας γιά τή μαρτυρίου τοῦ ἁγίου Κυρίλλου  παρουσιάζει τήν σχετική μέ τήν εὕρεση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ Ἱερά Παράδοση περίπου ὡς παραμύθι(«ἡ ζωντανή παράδοση ὅμως...ἀναδιατυπώνεται σέ λαϊκά κείμενα»).Γενικῶς τό ἄρθρο χαρακτηρίζεται ἀπό μιά σύγχυση καί προσπάθεια «ἀπομυθοποιήσεως», ὅπου ἀκόμη καί τά ἄνθη πού κοσμοῦν τό σταυρό κατά τήν ἑορτή τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ θεωροῦνται πώς ἔχουν σχέση μέ τή γιορτή τῶν Ἀνθέων (Floralia) πού εἶχαν οἱ Ρωμαῖοι!

Δέν γνωρίζω τί σκοπεύει μ΄αὐτό τό ἄρθρο ὁ ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ. Πάντως μέσα ἀπό τήν δῆθεν ἀντικειμενικότητά του δημιουργεῖ ἀμφιβολίες γιά τήν παράδοση τῆς Εὑρέσεως τοῦ Τ. Σταυροῦ, ὅπως αὐτή βεβαιώνεται μέσα στήν λατρεία καί τή διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων. Οἱ ἱερεῖς «πληροφοροῦνται» ὅτι ὥς τώρα πίστευαν κήρυτταν καί τελοῦσαν πράγματα πού βασίζονται σέ «λαϊκῆς ὑφῆς» διηγήσεις. Θέλει ὁ ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ νά μᾶς ἐξασκήσει στήν κριτική τῶν πάντων, θέλει ὡς ἀγραμμάτους ἰθαγενεῖς νά μᾶς ...ἐκπολιτίσει;

β) Τεῦχος  Μαρτίου-Ἀπριλίου 2016. Στίς σελίδες 36—38 κάτω ἀπό τόν γενικό τίτλο «Μέ ὁδηγό τό Συναξαριστή» παρουσιάζονται «τρεῖς ἅγιοι τοῦ δυτικοῦ μεσαίωνα προστάτες τῆς Εὐρώπης».  Ἐδῶ, μαζί μέ τόν ἅγιο Βενέδικτο ἐκτίθεται ὁ βίος τῆς Αἰκατερίνης τῆς Σιένα καί τῆς Μπριτζίντα τῆς Σουηδίας. Ἐπειδή ὁ συγγραφέας  παρουσιάζει τούς βίους αὐτούς «μέ ὁδηγό τό Συναξαριστή» διερωτῶμαι μήπως ἄλλαξε ὁ Ὀρθόδοξος Συναξαριστής καί συνάζει μαζί μέ τούς ἁγίους μας καί ὅσους τιμῶνται ἀπό τούς αἱρετικούς ὡς ἅγιοι!

Ἔχει ἐνδιαφέρον ἐπίσης τό πῶς παρουσιάζονται αὐτοί οἱ «ἅγιοι» ἀπό τόν συγγραφέα. Τό σπουδαιότερο... ἔργο καί τῶν δύο «ἁγίων» εἶναι ἡ προσπάθειά τους νά ἐπιστρέψουν οἱ πάπες ἀπό τήν Avignon τῆς Γαλλίας στή Ρώμη. Ὅπως γράφει ὁ συγγραφέας ἡ Αἰκατερίνη «ἔγραφε ἐπιστολές μέ θάρρος καί δύναμη στούς ποντίφηκες γιά τήν ἐπιστροφή τοῦ πάπα στή Ρώμη...κατέβαλε προσπάθειες γιά τήν ἐπικράτηση εἰρήνης μεταξύ τῆς Φλωρεντίας καί τῆς παποσύνης...προσέφερε τή συμβολή της στήν ἐπιστροφή τοῦ πάπα Γρηγορίου ΙΑ΄ στή ρώμη...ἔγραψε ἐπιστολές στόν Οὐρβανό ΣΤ΄....». 

Ἡ Μπριτζίντα ἀπό τήν ἄλλη, τήν ἴδια περίπου ἐποχή «ἄρχισε τήν ἀποστολή στούς πάπες τῆς Avignon πυρίνων μηνυμάτων πού προσκαλοῦσαν  καί ἐπέβαλαν τήν ἐπιστροφή τους στή Ρώμη». Ἐκτός αὐτῶν ἡ Μπριτζίντα, ἰσχυρίζεται ὁ συγγραφέας, «εἶχε τήν πεῖρα ὑπερφυσικῶν ἀποκαλύψεων», «ἔγινε γνωστή γιά τά χριστολογικά ὁράματά της καί «ἦταν μία ἀληθινή προφῆτις, ὅπως καί ἡ προηγούμενη Αἰκατερίνη τῆς Σιένα». 

Μ΄ὅλα τοῦτα γίνεται μία μίξις ἀμίκτων. Ἡ αἵρεση τοῦ Παπισμοῦ τίθεται παραπλεύρως τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Αἰκατερίνη τῆς Σιένα καί ἡ ὁραματίστρια Μπριτζίντα σάν «ἀληθινή προφῆτις» δέν διακρίνονται ἀπό τούς θεοφόρους ἁγίους τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας. Ἐπαινοῦνται καί οἱ δύο «ἅγιες» γιά τό ζῆλο τους νά πάψουν οἱ ἔριδες  τῶν παπῶν. Ἄραγε   μᾶς  ἀφοροῦν οἱ καυγάδες τῶν «ἀλαθήτων» παπῶν καί ἀγωνιοῦμε γιά τήν  ἑνότητα τῆς παποσύνης; Δέν ξέρω τί θέλει ἐδῶ  νά μᾶς πεῖ ὁ ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ.   Ἡ ἀνάγνωση πάντως αὐτοῦ τοῦ ἄρθρου ὠθεῖ στήν ἄμβλυνση τῆς ὀρθοδόξου ἱερατικῆς καί λατρευτικῆς μας συνειδήσεως. Ὁ συγγραφέας φαίνεται πώς θέλει νά μᾶς κάνει  δεκτικούς στίς ραγδαῖες οἰκουμενιστικές ἐξελίξεις.

γ) Τεῦχος Ἰουλίου-Αὐγούστου 2016. Ἐδῶ ἔχουμε τήν πιό ἀνατρεπτική  διδαχή περί τῆς Θεοτόκου ἀπό τόν π. Ἀλέξανδρο Σμέμαν. Ἀντιγράφω :

Δέν γνωρίζουμε λεπτομέρειες γιά τίς συνθῆκες τῆς κοίμησης τῆς Παναγίας, τῆς Μητέρας τοῦ Κυρίου.  Διάφορες ἱστορίες καί διηγήσεις γεμάτες  ἀγάπη καί τρυφερότητα διασώθηκαν μέχρι τῆς μέρες μας ἀπό τήν ἐποχή τῆς πρώτης Ἐκκλησίας, ἀκριβῶς ὅμως λόγῳ τῆς ποικιλότητάς τους, δέν εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νά ὑποστηρίξουμε τήν «ἱστορικότητα» καμιᾶς ἀπό αὐτές» (Ἔτος 65, τευχ. 4).

Τί μᾶς λέει ἐδῶ ὁ π. Σμέμαν;  Μᾶς λέει ὅτι ὅλη ἡ διήγηση περί τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου εἶναι ἕνα εὐλαβές, «τρυφερό» παραμύθι, καί βεβαίως σάν παραμύθι «δέν εἴμαστε ὑποχρεωμένοι» νά τό πιστεύσουμε! Εἶναι ἐπίκαιρο ἐδῶ νά ἀναφερθοῦμε σέ ὅσα γράφει ὁ θαυμαστός ἱεραπόστολος τῆς Ἀμερικῆς π. Σεραφείμ Ρόουζ τό 1974 :

Πρίν ἀπό λίγα χρόνια ἡ ἡγουμένη μιᾶς μονῆς τῆς ρωσικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τοῦ Ἐξωτερικοῦ, μιά γυναῖκα μέ ἐνάρετη ζωή, ἀπηύθυνε κήρυγμα στό Καθολικό τῆς Μονῆς τήν ἡμέρα τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου. Μέ δάκρυα στά μάτια ἱκέτευε τίς μοναχές καί τούς πιστούς πού εἶχαν καταφθάσει γιά τόν ἑορτασμό νά δεχτοῦν πλήρως καί μέ ὅλη τήν καρδιά τους αὐτό πού ἡ Ἐκκλησία μᾶς παρέδωσε(μέ αἱματηρούς ἀγῶνες γιά νά διατηρηθεῖ αὐτή ἡ ἱερή παράδοση στό πέρασμα ὅλων αὐτῶν τῶν αἰώνων) καί νά μήν ἀποφασίζουν μόνοι τους τί εἶναι «σημαντικό» καί τί «ἐπουσιῶδες»∙ διότι ἄν κάποιος θεωρεῖ ἑαυτόν σοφότερο τῆς παραδόσεως, μπορεῖ νά καταλήξει νά χάσει αὐτή τήν παράδοση. Ἔτσι, ὅταν ἡ Ἐκκλησία μας λέει – μέσα ἀπό τούς ὕμνους καί τίς εἰκόνες της- ὅτι οἱ Ἀπόστολοι συγκεντρώθηκαν θαυματουργικά  «ἐπί τό αὐτό», ἀπ΄ὅλα τά πλάτη τῆς γῆς γιά νά παραστοῦν στήν Κοίμηση καί τήν ταφή τῆς Θεοτόκου, ἐμεῖς ὡς Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί δέν ἔχουμε δικαίωμα νά ἀρνηθοῦμε τό γεγονός ἤ νά τό ἐπανερμηνεύσουμε∙ καλούμαστε νά τό πιστεύσουμε μέ ἁπλότητα καρδιᾶς, ἔτσι ὅπως μᾶς τό παραδίδει ἡ Ἐκκλησία ἀπό γενιά σέ γενιά...»

(ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ, π. Σεραφείμ Ρόουζ, ἡ ζωή καί τά ἔργα του, ἐκδόσεις Μυριόβιβλος, τ. Α΄, σσ. 356-357).

Ὡς Ὀρθόδοξοι ἱερεῖς ἀντιλαμβανόμεθα ὅτι ἡ πλήρης ἀποδοχή τῆς Ὀρθοδόξου παραδόσεως εἶναι τό θεμέλιο τῆς πίστεώς μας, τῆς λατρείας μας καί τῆς ζωῆς μας. Δέν μποροῦμε νά εἴμαστε Ὀρθόδοξοι χριστιανοί καί μάλιστα ἱερεῖς θέτοντας κάτω ἀπό τό μικροσκόπιο τοῦ ὀρθολογισμοῦ καί ἀμφισβητώντας αὐτό πού ἡ λατρεία μας προβάλλει, αὐτό πού διά μέσου τῶν αἰώνων διδάσκουν καί διακηρύττουν μέ πίστη καί ἀγαλλίαση οἱ ἅγιοι Πατέρες.  Ὅλη ἡ ὑμνολογία τῆς Ἑορτῆς τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου ντυμένη μέ τό πανέμορφο ἔνδυμα τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας μουσικῆς περιγράφει τά γεγονότα τῆς Κοιμήσεως καί μᾶς ὠθεῖ στήν ὑπερέχουσα τιμή τῆς Παναγίας μας. Ὅλοι οἱ ἅγιοι Πατέρες π.χ. ὁ ἱερός Δαμασκηνός, ὁ μέγας δογματολόγος μας καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς μέ ἱερό ἐνθουσιασμό μέ ἔρωτα ὑπερκόσμιο ὁμιλοῦν καί ἐξίστανται γιά ὅλο τό ὑπερφυές γεγονός τῆς Κοιμήσεως καί Μεταστάσεως τῆς Θεοτόκου.

 Ὅλα τά ὑπόλοιπα πού γράφει ὁ π. Σμέμαν γιά τήν Παναγία μοιάζουν ἰσχνά, ἀναιμικά καί ὑποτιμητικά γιά τό πρόσωπό της, ἀφοῦ οὔτε κἄν ἡ Μετάστασή της  ἀναφέρεται!

Φρονῶ ὅτι γιά τίς ἀνωτέρω ἐνστάσεις μου ἀπαιτεῖται ἀπάντηση ἀπό τό Διευθυντή καί τήν ὑπεύθυνη ὕλης τοῦ περιοδικοῦ.

Μετά τιμῆς καί τῆς ἐν Κυρίῳ ἀγάπης
Πρωτοπρεσβύτερος Ἰωάννης Φωτόπουλος
Ἐφημέριος τοῦ Ἱ. Ν. Ἁγίας Παρασκευῆς Ἀττικῆς

---